Oι περισσότεροι οικονομολόγοι θα συμφωνήσουν: είναι ιδιαίτερα δύσκολο να διακρίνει κανείς πότε η αύξηση στην τιμή μίας μετοχής ή στην προοπτική και τα προσδοκώμενα κέρδη ενός κλάδου αποτελεί ρεαλιστική αξιολόγηση ή, απλά, φούσκαμάλιστα, ο πρώην πρόεδρος της Κεντρικής Αμερικανικής Τράπεζας Άλαν Γκρίνσπαν κάποτε δήλωσε ότι αυτό διαπιστώνεται ή αποκαλύπτεται οριστικά μόνον όταν η φούσκα σκάει. Στον κλάδο των Μέσων, η πλέον πρόσφατη υπήρξε αυτή του Ίντερνετ στο γύρισμα του αιώνα, με εκατοντάδες επιχειρήσεις να καταγράφουν οδυνηρές (ή και καταδικαστικές) ζημίες. Η θεωρία λέει ότι σπάνια η ίδια φούσκα επαναλαμβάνεται- ακόμα και εάν αυτό ισχύει, τούτο δεν σημαίνει πως όλοι όσοι επενδύουν τη δεύτερη φορά θα βγουν σίγουρα κερδισμένοι ή ότι δεν διαπιστώνονται ενθουσιώδη σχέδια που μάλλον θα αποτύχουν. Ενδεχομένως αυτό να συμβαίνει σήμερα στο Διαδίκτυο.

Πιθανό κλασικό παράδειγμα υπερβολής συνιστά η εμπλοκή εταιρειών στον εικονικό κόσμο Second Life, όπου οι χρήστες δημιουργούν ένα δεύτερο εαυτό και διάγουν μία παράλληλη ζωή. Τον τελευταίο χρόνο- και αφού δημιούργησαν καταστήματα γνωστές πολυεθνικές- εισήλθαν δυναμικά και δημοσιογραφικοί οργανισμοί ανυπομονώντας να αποκτήσουν νέους (έστω εικονικούς) αναγνώστες. Οι γνωστότερες περιπτώσεις είναι, πρώτον, η εφημερίδα «Αvastar» (παιδί της γερμανικής λαϊκής εφημερίδας «Βild») που χρησιμοποιεί μεν τους κατοίκους του Second Life για ρεπορτάζ, ωστόσο απασχολεί ομάδα αρχισυντακτών στο Βερολίνο για να συντονίζουν την έκδοσή της. Κατά δεύτερο λόγο, ο κολοσσός Reuters έχει αποσπάσει έναν (πραγματικό) δημοσιογράφο για να καλύπτει τις εξελίξεις στον εικονικό κόσμο ενώ, τρίτον, το ειδησεογραφικό δίκτυο CΝΝ άνοιξε προ μηνός γραφείο- αντίστοιχα με την «Αvastar», δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες του Second Life να κάνουν ανταποκρίσεις, εν τούτοις και αυτό (αναγκαστικά) απασχολεί συντάκτες που καθοδηγούν

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΖΕΙ

και η πρόσφατη τάση, αυτή των κοινοτήτων χρηστών που φτιάχνουν την προσωπική τους σελίδα-προφίλ και συνδέονται μεταξύ τους ως «φίλοι»

τους επίδοξους ρεπόρτερ. Πού είναι το πρόβλημα; Όχι τόσο στο οικονομικό κόστος αλλά στο ευκαιριακό, καθώς αφιερώνονται χρόνος και πόροι σε εγχειρήματα που ήδη αποδεικνύονται υπερεκτιμημένα, ειδικά εάν αναλογισθεί κανείς ότι μπορεί τα μέλη του Second Life να αριθμούν άνω των 10 εκατ. χρηστών, ωστόσο ενεργά είναι μόνο το 6% αυτών και η τάση, σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις, είναι διαρκώς πτωτική.

Αντίστοιχα προβληματίζει και η ετέρα πρόσφατη τάση, αυτή των κοινοτήτων χρηστών (όπως το ΜySpace ή το Facebook) που φτιάχνουν την προσωπική τους σελίδα-προφίλ και συνδέονται μεταξύ τους ως «φίλοι», δημιουργώντας υπο-ομάδες που λειτουργούν σαν δίκτυα σχέσεων. Η αύξηση της δημοτικότητάς τους είναι εκρηκτική, με αποτέλεσμα εταιρείες (από τους «Νew Υork Τimes» έως μεγάλες πολυεθνικές) να αναζητούν τρόπους να εμπλακούν σε αυτές τις παρέες ώστε να επικοινωνήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Άλλωστε, εκ πρώτης όψεως, αυτά τα «κοινωνικά Μέσα» είναι ιδιαίτερα ελκυστικά: πλην της δημοτικότητας, κατέχουν ακριβή δημογραφικά (και όχι μόνο) στοιχεία για τους επισκέπτες τους ενώ η πολλαπλή διασύνδεση μεταξύ των χρηστών θα μπορούσε να λειτουργήσει ιδανικά σε επίπεδο μεταδοτικής, διά στόματος (και, συνεπώς, πλέον αξιόπιστης) διαφήμισης. Εν τούτοις, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά: πέραν τού ότι πολλές «φιλίες» είναι απλές κοινωνικές γνωριμίες, πολλά μέλη ήδη διαμαρτύρονται για τη χρήση των προσωπικών τους στοιχείων για διαφημιστικούς λόγους, γεγονός που ανάγκασε το Facebook πρόσφατα να ανακοινώσει ότι επανεξετάζει την εμπορική πολιτική του. Επίσης, υπάρχει και το καίριο ζήτημα του χαρακτήρα και σκοπού τού κάθε Μέσου: είναι κάπως ριψοκίνδυνο να βάλει κανείς διαφήμιση σε μία ιστοσελίδα όπου οι χρήστες σπεύδουν για να συνομιλήσουν μεταξύ τους καθώς διακόπτει μία συζήτηση- εν ολίγοις, υπάρχει λόγος που δεν υπάρχουν διαφημίσεις στο σταθερό τηλέφωνο κι ας βρίσκεται σε όλα τα σπίτια. Τέλος, να σημειωθεί και το ζήτημα της εγκυρότητας των στοιχείων: στην ειδική εφαρμογή του Facebook όπου καθένας μπορεί να ενημερώνει τους «φίλους» του για το τι κάνει τη συγκεκριμένη στιγμή, οι Έλληνες πολιτικοί που έχουν σχετική σελίδα δουλεύουν σε εικοσιτετράωρη βάση.

Ο Κωνσταντίνος Καμάρας είναι σύμβουλος της Διεθνούς Ένωσης Εφημερίδων και αντιπρόεδρος του ΙΑΒ Εurope, πανευρωπαϊκού οργανισμού για τη διαδραστική επικοινωνία.

Τελευταία Νέα