[ Δρόμοι ]

Στου κασσίδη…

… το κεφάλι πολλά παιχνίδια παίζονται. Σαν να μην έφτανε το πάθημα της Αμερικής, τρέχουμε να απελευθερώσουμε την αγορά ενέργειας. Με απανωτές αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος, προσπαθούμε να κάνουμε το τοπίο πιο ελκυστικό για την κερδοφορία των ιδιωτικών επιχειρήσεων που θα μπουν στην αγορά.

Ας δούμε…

… όμως τι έπαθε η Αμερική όταν επιχείρησε κάτι παρόμοιο. Κι ας πάρουμε για παράδειγμα την πολιτεία της Μασαχουσέτης, που στα τέλη της δεκαετίας του 1990 απελευθέρωσε την αγορά ενέργειας. Το ελεγχόμενο δίκτυο των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας διαλύθηκε και οι τιμές αφέθηκαν στο έλεος της αγοράς. Θεωρητικά, ο ελεύθερος ανταγωνισμός ανάμεσα στις ιδιωτικές επιχειρήσεις θα επέτρεπε στους καταναλωτές να επιλέγουν ελεύθερα την επιχείρηση που θα τους παρείχε τις πιο φθηνές και αξιόπιστες υπηρεσίες και έτσι θα ζούσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Όπως όμως έγραψε ο οικονομολόγος Ρόμπερτ Κάτνερ στην εφημερίδα «Μπόστον Γκλόουμπ», τα πράγματα δεν έγιναν έτσι.

Η τιμή…

… που πλήρωνε ο καταναλωτής της Μασαχουσέτης για το ηλεκτρικό ρεύμα πριν ακόμη απελευθερωθεί η αγορά ήταν σταθερά γύρω στα 9 σεντς η κιλοβατώρα. Αν μάλιστα συνυπολογιστεί ο πληθωρισμός, η πραγματική τιμή ήταν ακόμη χαμηλότερη. Μετά την απελευθέρωση, η τιμή αυξήθηκε 50%. Και από το 2004 μέχρι το 2005 ένα κύμα αυξήσεων που έφτασε το 28% έπληξε τους καταναλωτές. Όχι, δεν έφταιγε η τιμή του πετρελαίου. Όπου διατηρήθηκε ο έλεγχος των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, οι όποιες αυξήσεις περιορίστηκαν σε μονοψήφιους αριθμούς. Όπου όμως απελευθερώθηκε η αγορά, οι τιμές εκτινάχτηκαν στα ύψη. Όπως έγραψε η εφημερίδα «Γουόλ Στριτ Τζόρναλ», στο Ντέλαουερ οι αυξήσεις έφτασαν στο 117% και στο Τέξας ξεπέρασαν το 80%. Εκείνες που άντεξαν στις αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου ήταν οι δημόσιες ηλεκτρικές επιχειρήσεις. Ποιος κέρδισε λοιπόν; Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, φυσικά. Ανεξέλεγκτες πια, αύξαναν τις τιμές και τα κέρδη τους. Η ηλεκτρική ενέργεια είναι κάτι απολύτως αναγκαίο, όπως και ο αέρας που αναπνέουμε. Δεν είναι φιλέ μινιόν. Οι καταναλωτές δεν μπορούν να κόψουν την κατανάλωση, όταν ανεβαίνει η τιμή του ρεύματος. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να σφίγγουν τη ζώνη.

Η ηλεκτρική…

… ενέργεια δεν μπορεί να αποθηκευτεί. Γι΄ αυτό οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν την ετοιμότητα να ανταποκριθούν ανά πάσα στιγμή σε ενδεχόμενη αύξηση της ζήτησης. Πριν από την απελευθέρωση της αγοράς, οι δημόσιες επιχειρήσεις επένδυαν για να διατηρούν αυτή την ετοιμότητα. Μετά την απελευθέρωση, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις όχι μόνο δεν επένδυαν σε αυτόν τον τομέα, αλλά και περίμεναν πώς και πώς να ξεπεράσει η ζήτηση την προσφορά για να κερδοσκοπήσουν με τις τιμές. Σε αυτό ακριβώς αποδίδει ο Ρόμπερτ Κάτνερ το μεγάλο μπλακάουτ που σκοτείνιασε την Αμερική το 2003. Οι Αμερικανοί διαπίστωσαν ότι δεν το έκαναν τρομοκράτες, αλλά οι ιδιώτες που μπήκαν στην αγορά ενέργειας. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως κοιμούνται έκτοτε πιο ήσυχοι.