Αναζήτηση
Oι διαδικασίες εκλογής προέδρου στο ΠΑΣΟΚ αποτέλεσαν αναμφισβήτητα μια σημαντική εξέλιξη στη δημοκρατική λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Συνέβαλαν με δυο λόγια στο αίτημα εκδημοκρατισμού των κομμάτων, στην ανοιχτή διατύπωση των διαφορετικών απόψεων και προτάσεων.
Με την ευκαιρία αυτής της κορυφαίας «στιγμής» για το ΠΑΣΟΚ, αξίζει να τεθούν στη δημόσια συζήτηση που άνοιξε για τον τρόπο λειτουργίας των κομμάτων οι εμπειρίες από το παράδειγμα του Συνασπισμού.
Ο ΣΥΝ εδώ και πολλά χρόνια έχει καθιερώσει στο καταστατικό του αλλά και στην πραγματική καθημερινή δραστηριότητά του τη νόμιμη λειτουργία των τάσεων. Η επιλογή αυτή κινείται σε πλήρως αντίθετη κατεύθυνση με την αποπολιτικοποίηση των προσωπικών αντιπαραθέσεων γιατί ενισχύει τον κανόνα της συλλογικότητας στην έκφραση των διαφορετικών πολιτικών ρευμάτων.
Είναι ένα βασικό συστατικό στοιχείο εκδημοκρατισμού των κομμάτων, εφόσον υπερβαίνει τα συνήθη φαινόμενα της κομματικής πειθαρχίας (αρχηγικά πρότυπα, φράξια της ηγεσίας, κάθετη συγκεντρωτική λειτουργία). Οι τάσεις με τη δυνατότητα οριζόντιας επικοινωνίας των μελών και στελεχών αποδυναμώνουν τα παραδοσιακά μοντέλα ηγετικής συγκρότησης των κομμάτων. Υπάρχει βέβαια ένα κρίσιμο στοιχείο στη νομιμοποίηση των τάσεων. Η αποδοχή της οργανωμένης δομής τους και η εκπροσώπησή τους στα καθοδηγητικά όργανα.
Ο ΣΥΝ πορεύτηκε με αυτή τη σημαντική παραδοχή. Παρά τα λάθη, τις αδυναμίες και τις εντάσεις, κέρδισε στην πολυσυλλεκτική του ικανότητα, ξεπέρασε τον αρχηγισμό των παραδοσιακών κομμάτων ή τις υπόγειες σκληρές φραξιονιστικές συγκρούσεις των κομμουνιστικών κομμάτων. Υπάρχουν αντίστοιχα θετικά παραδείγματα στο Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, στην Ιταλική Αριστερά, σε πολλά πράσινα κόμματα. Οι τάσεις χωρίς οργανωτική δομή δεν είναι τίποτα το ιδιαίτερο. Εκεί βρίσκεται το «κλειδί» αυτού του δημοκρατικού βήματος. Οι μειοψηφίες, οι διαφορετικές απόψεις χωρίς οργανωτικό συντονισμό, χωρίς αναλογική εκπροσώπηση στα ηγετικά όργανα αφυδατώνονται και στην ουσία καταργούνται. Δεν έχουν δηλαδή πρακτική υπόσταση τα ίδια τα εσωκομματικά πολιτικά ρεύματα.
Είναι θετικό βέβαια οι τάσεις να μην έχουν μόνιμο και παγιωμένο χαρακτήρα, να εναλλάσσονται πάνω σε μεγάλα πολιτικά διακυβεύματα στην εξέλιξη του χρόνου. Να μη δεσμεύονται από εσωτερική πειθαρχία. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να είναι ανοιχτές, δημόσιες και με αναπόφευκτη στοιχειώδη οργανωτική δομή.
Τα όποια μειονεκτήματα στην υιοθέτηση αυτού του σύγχρονου τρόπου λειτουργίας δεν βρίσκονται στην ίδια την επιλογή αλλά στην ικανότητα συνθέσεων της εκάστοτε ηγεσίας, στην ενωτική κουλτούρα και τον σεβασμό των αποφάσεων της πλειοψηφίας.
Είναι όμως ένα σημαντικό βήμα ώστε η πολιτική δημοκρατία την οποία προτείνουν τα κόμματα να γίνει πράξη στο ίδιο τους το σπίτι!
Ο Θόδωρος Μαργαρίτης είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας Συνασπισμού
