Μετά τις εκλογές, η νέα κυβέρνηση Καραμανλή καλείται να αντιμετωπίσει, αυτή τη φορά αποτελεσματικά, τις μεγάλες εκκρεμότητες της εξωτερικής πολιτικής, και κατά κύριο λόγο (1) το Μακεδονικό, (2) τα ελληνοτουρκικά και (3) πιο έμμεσα, το Κυπριακό. Τα θέματα αυτά και ειδικά το δεύτερο και το τρίτο τα παρέλαβε τον Μάρτιο του 2004 από την κυβέρνηση Σημίτη σε προχωρημένο στάδιο, αλλά επέλεξε να τα βάλει στον πάγο. Είναι καιρός η απραγία αυτή να πάρει τέλος, αν μη τι άλλο γιατί πλήττει το διεθνές κύρος της χώρας και περιορίζει την εμβέλεια της εξωτερικής μας πολιτικής τόσο σε αυτά όσο και σε άλλα σημαντικά θέματα.

Σε σχέση με το περίφημο Μακεδονικό, δηλαδή την επίλυση της διαφοράς ως προς το οριστικό όνομα της πΓΔΜ, υπάρχει προσφάτως, όπως είδαμε, και πάλι κινητικότητα, καλές υπηρεσίες των ΗΠΑ (Νίμιτς) και αυτή τα φορά και της Ε.Ε. (Σολάνα, Όλιν). Επιπλέον η Ελληνίδα υπουργός Εξωτερικών, Ντόρα Μπακογιάννη, δήλωσε κάτι που επί μία δεκαπενταετία υπήρξε ταμπού: ότι όντως η Ελλάδα είναι διατεθειμένη να δεχθεί μία σύνθετη ονομασία (κάτι που πριν οι Έλληνες εκπρόσωποι το ψιθύριζαν σε ξένους συνομιλητές τους, και δεν δηλωνόταν δημόσια). Θα έλεγα, με κάποια δόση υπερβολής, ότι με την αποσαφήνιση αυτή της κυρίας Μπακογιάννη, στο θέμα αυτό την εξωτερική πολιτική έπαψαν πλέον να την ποδηγετούν, ως μη έδει, οι «Μακεδονομάχοι», με τη γνωστή αδιέξοδη θέση τους, ότι «δεν δεχόμαστε ούτε τα παράγωγα του ονόματος Μακεδονία».

Το κλειδί για την επίλυση της διαφοράς Αθήνας- Σκοπίων βρίσκεται σε μία βασική αρχή που είχε διατυπώσει εδώ και 15 χρόνια ο κατεξοχήν ειδικός στο Μακεδονικό, βαλκανιολόγος Ευάγγελος Κωφός: ότι ουδείς, δηλαδή κανένα κράτος ή έθνος, δεν μπορεί να μονοπωλεί το όνομα Μακεδονία. Άλλωστε ιστορικά η Μακεδονία υπήρξε γεωγραφικός όρος που κάλυπτε τη Νοτιοανατολική Βουλγαρία (Μακεδονία του Πιρίν), όλη την πΓΔΜ και τη σημερινή ελληνική Μακεδονία (Μακεδονία του Αιγαίου).

Από την πλευρά των Σκοπίων υπάρχουν πολλές κορόνες και υπερβολές (π.χ. σημαία και διάταξη στο Σύνταγμά τους παλιότερα, τώρα η ονομασία του αεροδρομίου

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ

για την επίλυση της διαφοράς Αθήνας- Σκοπίων βρίσκεται στη βασική αρχή ότι ουδείς, δηλαδή κανένα κράτος ή έθνος, μπορεί να μονοπωλεί το όνομα Μακεδονία

και γενικά η τάση να οικειοποιηθούν τον Μέγα Αλέξανδρο για να μας μπούνε στη μύτη) και, το κυριότερο, αδιαλλαξία ανάλογη και αντίστοιχη με τη δική μας: «καμία αλλαγή στο όνομα Μακεδονία». Από την άλλη και η θέση της Αθήνας πάσχει ή πάντως δεν έπεισε διεθνώς και αυτό κυρίως για τέσσερις λόγους:

(α) Γιατί δίναμε την εντύπωση ότι θέλαμε να μονοπωλήσουμε το όνομα Μακεδονία και Μακεδόνες, κάτι που διεθνώς φάνταξε υφέρπων επεκτατισμός εις βάρος της ασταθούς γειτονικής χώρας (υπενθυμίζω επίσης ότι ο Α. Σαμαράς ως ΥΠΕΞ είχε προς στιγμή διανοηθεί ακόμη και το μοίρασμα της χώρας αυτής με τη Σερβία του Μιλόσεβιτς!!).

(β) Γιατί το να προσπαθεί ένα κράτος να επιβάλει το όνομα της αρεσκείας του σε ένα άλλο κράτος θεωρείται εκ πρώτης όψεως εξωπραγματικό: κόντρα στην αρχή της αυτοδιάθεσης, της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της μη επέμβασης στα εσωτερικά θέματα. Συνεπώς πρέπει η χώρα που βρίσκεται στη δύσκολη θέση να εναντιώνεται στο όνομα μιας άλλης χώρας να προσκομίσει αδιάσειστα στοιχεία γι΄ αυτή της την περίεργη στάση της, όχι την αρχαιότητα ή τον Μεγαλέξαντρο, αλλά ντοκουμέντα για επεκτατισμό της γείτονος με όχημα το όνομα. Υπάρχουν και άλλες τέτοιες περιπτώσεις με κοινά ονόματα που όμως δεν έχουν οδηγήσει σε σύγκρουση: π.χ. η Γαλλία δεν έχει ζητήσει η Βρετανία να αλλάξει το όνομά της (λόγω Γαλλικής Βρετάνης και… παρά τον Εκατονταετή Πόλεμο), ούτε η Κίνα τη Μογγολία (Κινεζική Μογγολία), ούτε το Βέλγιο το Λουξεμβούργο (Βελγικό Λουξεμβούργο). (γ) Γιατί η Ελλάδα είναι συγκριτικά με τη γείτονα της μία μεγάλη, ισχυρή, σταθερή και σχετικά ώριμη χώρα, μέλος της περίοπτης λέσχης της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Τι φοβάται από μία τόσο μικρή και ασταθή χώρα που επιπλέον εξαρτάται, οικονομικά και άλλως πώς, από την Ελλάδα; Παρά ταύτα η Αθήνα δεν έχει επιδείξει αυτοπεποίθηση και γενναιοδωρία, αλλά έπεσε στο επίπεδο των Σκοπίων (π.χ. εμπάργκο από Α. Παπανδρέου, απειλές για βέτο). Με την άτεγκτη στάση της φαινόταν σαν να ήθελε την αποσταθεροποίηση της χώρας αυτής και πάντως συνέβαλε σε αυτό, εμμέσως πλην σαφώς.

(δ) Τέλος, επειδή επί 15 συναπτά έτη δεν έλυσε το θέμα αλλά έσερνε τα πόδια, παρόλο που εμφανίστηκαν πολλά πακέτα λύσεων και μάλιστα από πολύ νωρίς (π.χ. πακέτο Πινέιρο και άλλες φόρμουλες). (Ακόμη και ο γράφων που έθιξε στιγμιαία το θέμα αυτό σε διπλωματικό τον Μάρτιο του 1992, στην υπουργική της ΔΑΣΕ στο Ελσίνκι, διαπίστωσε με έκπληξη τη διαλλακτικότητα του εκπροσώπου της πΓΔΜ, συμβούλου του τότε ΥΠΕΞ, που αναφέρθηκε σε 4-5 σύνθετες ονομασίας, πλην του Σλαβεμακεδονία που δεν δεχόταν).

Ο Αλέξης Ηρακλείδης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ανάλυσης Συγκρούσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

Τελευταία Νέα