ΒΡΕΘΗΚΑ για λίγες ημέρες στη Βουδαπέστη. Προσφιλές το παιχνίδι των συγκρίσεων, κι αν μάλιστα μπορείς να δεις τις σκιές πίσω από τις επιφάνειες η σύγκριση είναι ίσως και χρήσιμη. Γνωρίζουμε ότι η ελληνική οικονομία πορεύεται για καιρό τώρα σε επίπεδα υψηλότερα απ΄ αυτά της ουγγρικής. Ότι το κατά κεφαλήν εισόδημά μας είναι σε νομισματικούς αλλά και πραγματικούς όρους πολύ υψηλότερο του ουγγρικού. Ότι τα επίπεδα κατανάλωσης είναι εδώ ασυγκρίτως υψηλότερα, ότι γενικά έχουμε μια πιο ανθηρή οικονομία κ.λπ.

Και όμως ένα ασκημένο μάτι κάτι πιάνει «στον αέρα», ίσως πιο δηλωτικό από τις λογιστικές μετρήσεις, τις επίσημες στατιστικές. Πέρα από συγκυρίες, όταν μάλιστα το κεντρικό σου ενδιαφέρον δεν εξαντλείται στο «κατά κεφαλήν εισόδημα» αλλά πώς προβλέπεις την εξέλιξη αυτού του μεγέθους στα χρόνια που έρχονται- ας πούμε την επόμενη δεκαετία. Και μάλιστα όχι μόνον πώς προβλέπεις αυτό να εξελιχθεί ποσοτικά αλλά πώς θα συμπεριφερθεί ποιοτικά, κατά τη διαδικασία της δημιουργίας του και εκείνη της χρήσης του.

Εδώ δεν αναφέρομαι με τις σκέψεις αυτές στους περιορισμούς του κατά κεφαλήν ΑΕΠ ως «μετρητή της ευδαιμονίας» ούτε στις στρεβλωμένες εικόνες για τη λειτουργία της οικονομίας και της ηθικής της.

Άλλο είναι το ερώτημά μου: όχι πώς μετράς το ΑΕΠ αλλά στο βάθος τι καθορίζει το επίπεδό του. Μην επαναλάβετε παρακαλώ τα γνωστά και τετριμμένα, όπως επενδύσεις, παραγωγικότητα, κατανάλωση, αποταμίευση και όλα όσα διδάσκονται. Επιθυμώ να πάω πίσω και πέρα από αυτά. Σ΄ εκείνα που επηρεάζουν το σφρίγος, το ήθος, το όραμα μιας κοινωνίας. Τον βηματισμό της, την εφευρετικότητά της, τη στάση της να προβλέπει και να προσαρμόζεται.

Σας ερωτώ λοιπόν, εσείς τι προβλέπετε για τη λειτουργία της οικονομίας μας ας πούμε το 2015; Ποια θα είναι η παραγωγική δομή της; Πώς αυτή ανανεώνεται; Ποια η προετοιμασία, από πού; Έχετε σημάδια για τη βελτίωση του αισθήματος ευθύνης απέναντι στα κοινά; Μήπως μετρήσατε προχθές τη δόση υποκρισίας του ΣΕΒ όταν ο πρόεδρός του επισήμαινε ότι «ζούμε σε καθεστώς πλασματικής ευδαιμονίας» χωρίς υπαινιγμό για τις δικές τους ευθύνες, τα καρτέλ του γάλακτος και όλα τα προτιμησιακά καθεστώτα που οι ίδιοι δημιούργησαν. Όταν το αποκλειστικό τους πιστεύω παραμένει ο βίαιος, αγροίκος πλουτισμός. Και δεν είναι φυσικά μόνον ο ΣΕΒ.

Αυτό λοιπόν που διαισθάνθηκα ότι κυκλοφορεί στο αέρα της Βουδαπέστης, είναι ακριβώς αυτό που απουσιάζει από εδώ. Κοινωνική ευθύνη μαζί με τη ματιά προς το μέλλον. Καθώς μάλιστα συνέκρινα την κατάσταση και το επίπεδο σπουδών και έρευνας με τον δικό μας αέναο βόμβο, τη συντηρούμενη σύγχυση στον χώρο της Παιδείας.