Αναζήτηση
|
|
|
|
Αποτελεί κοινό τόπο ότι η έννοια της εταιρικής διακυβέρνησης, ιδιαίτερα την
τελευταία πενταετία, τίθεται στις προτεραιότητες των σύγχρονων επιχειρήσεων
αλλά και των αρμόδιων κυβερνητικών φορέων. Είναι αναγνωρισμένη πλέον η σημασία
της στην αποτελεσματική διοίκηση των επιχειρήσεων και κοινώς παραδεκτή η
ανάγκη εφαρμογής των σχετικών αρχών, μεταξύ των άλλων, για τη δραστικότερη
διαφύλαξη και προώθηση των συμφερόντων των μετόχων.
ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ANTIKEIMENIKH ΜΕΤΡΗΣΗ
H επίδειξη αποτελεσματικής εταιρικής διακυβέρνησης έχει αρχίσει να γίνεται
συνώνυμο της ανταγωνιστικότητας, της υγιούς επιχείρησης και της οικονομικής
ανάπτυξης. Ωστόσο, είναι αναγκαία η ύπαρξη μιας «μετρικής», η οποία θα
ποσοτικοποιεί όλες τις παραμέτρους της εταιρικής διακυβέρνησης αρχικά σε
μικρο-επίπεδο (επιχείρησης), ώστε να καθίσταται εφικτή η αξιολόγηση του
«επιπέδου εταιρικής διακυβέρνησης» μιας μεμονωμένης επιχείρησης, αλλά και σε
μακρο-επίπεδο, ώστε να διευκολύνεται η συγκριτική αξιολόγηση του «επιπέδου
εταιρικής διακυβέρνησης» μεταξύ επιχειρήσεων, κλάδων και χωρών. Ως «επίπεδο
εταιρικής διακυβέρνησης» ορίζουμε τη συμμόρφωση μιας εταιρείας με το θεσμικό
πλαίσιο περί εταιρικής διακυβέρνησης, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί σε κάθε χώρα.
Π.χ., συμμόρφωση για μια ελληνική επιχείρηση μπορεί να θεωρηθεί η εφαρμογή από
την επιχείρηση όλων των διατάξεων του Νόμου 3016/2002, όλων των συστάσεων
βέλτιστης πρακτικής από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αλλά και η εφαρμογή
διεθνών βέλτιστων πρακτικών. Όπως γίνεται αντιληπτό, η «συμμόρφωση» είναι
ευρεία έννοια, η οποία συναρτάται άμεσα προς το θεσμικό πλαίσιο της χώρας στην
οποία δραστηριοποιείται η εν λόγω επιχείρηση, αλλά ορίζεται και από τον
εκάστοτε θεσμοθέτη, ερευνητή κτλ. σύμφωνα με τους σκοπούς της μελέτης του. Το
γεγονός αυτό καθιστά αναγκαία τη δημιουργία μιας «μετρικής» της εταιρικής
διακυβέρνησης, η οποία θα χαίρει καθολικής αποδοχής.
ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ
H χρησιμότητα μιας «μετρικής» της εταιρικής διακυβέρνησης, λοιπόν, είναι
πολλαπλή:
* Θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τους μετόχους επενδυτές, όπως και
για όλους τους φορείς της αγοράς στην προσπάθειά τους να αξιολογήσουν
αντικειμενικά τις πρακτικές διακυβέρνησης που εφαρμόζει μία επιχείρηση, αλλά
και στη συγκριτική αξιολόγηση των διαφόρων επιχειρήσεων και, κατά συνέπεια, θα
οδηγήσει σε ορθολογική τοποθέτηση των κεφαλαίων τους.
* Θα αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμο βοήθημα για τους managers στην
προσπάθειά τους να διαμορφώσουν τη μακροχρόνια στρατηγική τους για την
ανάπτυξη της εταιρείας, εφόσον θα αναδεικνύει με λεπτομέρεια τις «περιοχές
αδυναμίας» της επιχείρησης.
* Θα χρησιμεύσει ως βασικό βοήθημα σε εκείνους που έχουν την ευθύνη της
διαμόρφωσης μακροχρόνιας πολιτικής και στρατηγικής για την ανάπτυξη της
ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, εφόσον θα αναδείξει τα θέματα
μείζονος σημασίας για τη βελτίωση του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης στην
Ελλάδα, αλλά και το προβάδισμα ή την υστέρηση των ελληνικών επιχειρήσεων
έναντι των ξένων.
Προς την κατεύθυνση αυτή, ένα πρώτο βήμα έγινε από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο
Αθηνών και τον ελεγκτικό Οίκο Grant Thornton με τη διεξαγωγή της Έρευνας
Εταιρικής Διακυβέρνησης 2005, η οποία αποτύπωσε την υφιστάμενη κατάσταση στο
πεδίο της εταιρικής διακυβέρνησης μέσω της παραγωγής πρωτογενούς πληροφόρησης
για τις ελληνικές επιχειρήσεις (εκτίμηση σχετικών ποσοτικών στοιχείων, ανάλυση
τάσεων κτλ.). Σε συνέχεια της έρευνας αυτής και βασιζόμενοι, μεθοδολογικά,
στην προσέγγιση ενός διάσημου οικονομολόγου, του Ν. Kaldor, παραθέτουμε το
ακόλουθο case study (μελέτη περίπτωσης), πρωταρχικός σκοπός του οποίου είναι
να παρουσιάσει ένα «βασικό χαρακτηριστικό» της εταιρικής διακυβέρνησης σε
βάθος και παράλληλα να υποστηρίξει τον ισχυρισμό για την αναγκαιότητα ύπαρξης
μιας «μετρικής».
Σύμφωνα με τον Ν. Kaldor, ο ερευνητής πρέπει να αρχίζει την έρευνα ενός
φαινομένου από έναν κατάλογο γενικών γεγονότων και παρατηρήσεων σχετικών με
αυτό. Επισκοπώντας τις διάφορες εμπειρικές έρευνες περί εταιρικής
διακυβέρνησης στον ελλαδικό και τον διεθνή χώρο, παρατηρούμε το ακόλουθο
«βασικό χαρακτηριστικό» (stylized fact): η συμμόρφωση με τις αρχές εταιρικής
διακυβέρνησης εμφανίζει σχέση ανάλογη με το μέγεθος κεφαλαιοποίησης της
εταιρείας. Ήτοι, οι εταιρείες μεγάλης κεφαλαιοποίησης επιδεικνύουν μεγαλύτερη
συμμόρφωση.
ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΠΥΛΩΝΕΣ
Εφαλτήριο της ανάλυσης που θα ακολουθήσει είναι η υπενθύμιση στον αναγνώστη
των τεσσάρων βασικών συνιστωσών της εταιρικής διακυβέρνησης. Ανεξαρτήτως
θεσμικού πλαισίου, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η εταιρική διακυβέρνηση
αποτελείται από τις κάτωθι συνιστώσες (Governance & Risk, S&Ρ
Governance Group):
* Διαφάνεια, γνωστοποίηση και έλεγχος
* Δομή και αποτελεσματικότητα διοικητικού συμβουλίου
* Δικαιώματα μετόχων
* Δομή ιδιοκτησίας και εξωτερικές επιδράσεις
H ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ «ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ»
|
|
Στο σημείο αυτό, προκειμένου να ορίσουμε την έννοια της «συμμόρφωσης» θα
επικεντρωθούμε στη μεταβλητή «διοικητικό συμβούλιο» και στις υποσυνιστώσες
της, όπως αυτές απεικονίζονται στο Σχήμα 1.
Μια εταιρεία, λοιπόν, η οποία διατείνεται ότι εφαρμόζει και τις 17 παραμέτρους
της μεταβλητής «διοικητικό συμβούλιο» θα εμφανίζει συμμόρφωση 100% ως προς τη
συγκεκριμένη συνιστώσα. Αν εφαρμόσουμε τη μεθοδολογία αυτή και ως προς τις
υπόλοιπες τρεις συνιστώσες της εταιρικής διακυβέρνησης, τότε μπορούμε να
ισχυρισθούμε ότι έχουμε κατασκευάσει μια «μετρική» της συμμόρφωσης της εν λόγω
εταιρείας με τις αρχές εταιρικής διακυβέρνησης. Αναμφίβολα, όμως, στο σημείο
αυτό υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί για τον αναλυτή:
* Ζητήματα επιλογής των κατάλληλων συνιστωσών και υποσυνιστωσών της
εταιρικής διακυβέρνησης, οι οποίες να αποτυπώνουν τις ιδιαιτερότητες του
ελληνικού θεσμικού πλαισίου, αλλά ταυτόχρονα να δημιουργούν μια τελική μετρική
η οποία να είναι συγκρίσιμη με διεθνείς μετρικές της εταιρικής διακυβέρνησης.
H εμπειρική έρευνα έως σήμερα έχει να επιδείξει μετρικές, οι οποίες
απαρτίζονται από τέσσερις έως και οκτώ συνιστώσες.
* Ζητήματα στάθμισης των υποσυνιστωσών αλλά και των συνιστωσών της
εταιρικής διακυβέρνησης στη συνολική μετρική.
* Ζητήματα αντικειμενικότητας και εγκυρότητας των δεδομένων των
επιχειρήσεων.
Επιπροσθέτως, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η ανωτέρω προσέγγιση είναι
ιδιαίτερα αφαιρετική και απλουστευτική, η οποία όμως έρχεται σε αρμονία με
τους σκοπούς του παρόντος case study, ήτοι να αναδείξει με εύσχημο τρόπο ένα
«βασικό χαρακτηριστικό» της εταιρικής διακυβέρνησης.
ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
Εν συνεχεία και βασιζόμενοι στα δεδομένα της Έρευνας Εταιρικής Διακυβέρνησης
2005 (βλέπε σελ. 4-5), παραθέτουμε τρία διαγράμματα (Σχήματα 1, 2
και 3), στα οποία απεικονίζεται η συμμόρφωση ως προς τις τέσσερις
συνιστώσες της εταιρικής διακυβέρνησης για τρεις εισηγμένες εταιρείες που
συμμετείχαν στην έρευνα και ανήκουν σε διαφορετικό δείκτη κεφαλαιοποίησης:
εταιρεία «X» (μεγάλης κεφαλαιοποίησης), εταιρεία «Ψ» (μεσαίας κεφαλαιοποίησης)
και εταιρεία «Z» (μικρής κεφαλαιοποίησης). Οι επιχειρήσεις αυτές επιλέχθηκαν
με τη σκέψη: α) να κυμαίνονται στον μέσο όρο συμμόρφωσης του κλάδου
κεφαλαιοποίησης τον οποίο αντιπροσωπεύουν, β) να έχουν διεθνή παρουσία και γ)
να ανήκουν στον ίδιο κλάδο οικονομικής δραστηριότητας.
Όπως φαίνεται και από τα σχετικά διαγράμματα, η σχέση συμμόρφωσης και βαθμού
κεφαλαιοποίησης είναι ανάλογη. Οι «επιδόσεις» των εταιρειών ως προς τις
τέσσερις βασικές συνιστώσες της εταιρικής διακυβέρνησης βελτιώνονται καθώς
αυξάνεται το μέγεθος της εταιρείας.
Σε επίπεδο δείκτη κεφαλαιοποίησης, τα αποτελέσματα παραμένουν σε γενικές
γραμμές τα ίδια (Σχήμα 4, Πίνακας 1).
ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ TH ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
H ανωτέρω παρουσίαση επιχείρησε, σε πρώτο στάδιο, να υποδείξει πως η ύπαρξη
μιας μετρικής μπορεί να χρησιμεύσει αρχικά για να επαληθεύσει εμπειρικά ένα
«βασικό χαρακτηριστικό» της εταιρικής διακυβέρνησης. Σε δεύτερο στάδιο,
μπορούμε να διερευνήσουμε πώς η μετρική αυτή μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο
εργαλείο για τη χάραξη πολιτικής.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο του συγκεκριμένου case study είδαμε ότι η συμμόρφωση
των εταιρειών αυξάνεται καθώς αυξάνεται ο βαθμός κεφαλαιοποίησης της
εταιρείας. H διαπίστωση αυτή δημιουργεί τις ακόλουθες προοπτικές:
* Αν και η σύνδεση συμμόρφωσης και βαθμού κεφαλαιοποίησης δεν
συνεπάγεται αναγκαία και σύνδεση συμμόρφωσης και χρηματιστηριακής αξίας της
επιχείρησης, πολλές εμπειρικές μελέτες έχουν καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα.
Το γεγονός αυτό σημαίνει πολλά, όχι μόνο για τους επενδυτές αλλά και για τους
managers της εταιρείας.
* H σύνδεση συμμόρφωσης και βαθμού κεφαλαιοποίησης υποδεικνύει στις
μικρότερες εταιρείες ότι η μακροχρόνια ανάπτυξή τους προϋποθέτει ικανοποιητικό
επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης.
Επίσης, είδαμε ότι τα οφέλη που θα προκύψουν από την κατασκευή μιας έγκυρης
μετρικής της εταιρικής διακυβέρνησης είναι πολλά, γεγονός που υποδεικνύει τον
προσανατολισμό της επιστημονικής έρευνας στο εγγύς μέλλον.
Tips
Οι επιδόσεις…
… των εταιρειών ως προς τις τέσσερις βασικές συνιστώσες της εταιρικής
διακυβέρνησης βελτιώνονται καθώς το μέγεθος της εταιρείας μεγαλώνει
