H ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ: ΕΥΠ. Το ’90-’93 περισσότερα από 400 στελέχη της

ΕΥΠ εκδιώχθηκαν. Τότε καταγράφηκε (επίσημα) και η τελευταία φορά

παρακολούθησης εσωκομματικών αντιπάλων (M. Έβερτ). Σήμερα ελάχιστα ονόματα

πολιτικών ακούγονται να διαθέτουν αυτόνομη πρόσβαση στην υπηρεσία.

H απαγωγή της ΕΥΠ

Ο ναύαρχος Βασιλικόπουλος (επάνω αριστερά) εξόργισε τον K. Σημίτη. Όπως και η

ανικανότητα της ΕΥΠ επί Σταυρακάκη (επάνω δεξιά) στην υπόθεση Οτζαλάν. Ο

πρέσβης Αποστολίδης (κάτω αριστερά) ανέλαβε να αλλάξει το πρόσωπο της

υπηρεσίας

Ο ΚΙΝΕΖΟΣ φιλόσοφος Σουν Τζου έγραψε το «Περί τεχνικής του πολέμου» στα

600 π.X. Το ίδιο αυτό βιβλίο δίνεται σήμερα ως εγχειρίδιο στην εκπαίδευση των

Ελλήνων κατασκόπων και των «χειριστών» της ΕΥΠ (πρώην ΚΥΠ). «Ένας στρατός για

να προχωρήσει, δεν χρειάζεται πόδια αλλά τις σωστές πληροφορίες», έγραφε ο

Σουν Τζου. Και αυτές – λένε τα στελέχη της ΕΥΠ στους εκπαιδευόμενους – είναι η

δουλειά μας.

Ειναι;

«Όχι», απαντά ένα κομμάτι της ΕΥΠ που εδραιώνει όλο και περισσότερο την

παρουσία του (και την εξουσία του) στην υπηρεσία. «Αυτές είναι δράσεις

ξεπερασμένες. Σήμερα μια μυστική υπηρεσία ασφαλείας έχει άλλους στόχους, άλλα

πρότυπα και κυρίως άλλο προσωπικό», λένε και εννοούν την ελαχιστοποίηση του

στρατιωτικού και αστυνομικού προσωπικού της ΕΥΠ. Αυτή η διαμάχη ανάμεσα στο

πολιτικό και το στρατιωτικό προσωπικό χαρακτηρίζει τα τελευταία χρόνια τη νέα

φάση της υπηρεσίας, η οποία ξεκίνησε το 1999 μετά τις μεγάλες αποτυχίες της

στην υπόθεση των Ιμίων και – κυρίως – στην υπόθεση Οτζαλάν. Πολλοί εκτιμούν

ότι οι τρεις πρόσφατες «διαρροές» (οι δύο στα «υπέρ» της ΕΥΠ και μία στα

«μείον») ενδεχομένως έχουν και (τουλάχιστον) μία ρίζα στην τελευταία μάχη

αυτού του πολέμου. Οι «πολιτικοί» έχουν πάρει το πάνω χέρι και (παρότι ΠΑΣΚΕ

σε ποσοστό 80%) στηρίζουν τον Γ. Βουλγαράκη, που επίσης συμφωνεί με τη νέα

πορεία της ΕΥΠ, την οποία χάραξε πριν απο έξι χρόνια ο K. Σημίτης με την

τοποθέτηση του πρέσβη Αποστολίδη στο τιμόνι της. Ο πρώην πρωθυπουργός στο

πρόσφατο βιβλίο του δεν χαρίζει κάστανα στην ΕΥΠ. Μεσούσης της κρίσης για τα

Ίμια και ενώ η πολιτική γραμμή της κυβέρνησης ήταν σε καμία περίπτωση

απευθείας διαπραγμάτευση με τους Τούρκους, ο (τότε) πρωθυπουργός αιφνιδιάζεται

όταν ο τότε αρχηγός της ΕΥΠ, ναύαρχος Βασιλικόπουλος, τον ενημερώνει πως με τη

μεσολάβηση του Αμερικανού σταθμάρχη της CIA στην Άγκυρα βρισκόταν σε απευθείας

επαφή με τον Τούρκο ομόλογό του! Και ότι μπορούσε να διαπραγματευθεί το θέμα

(τα Ίμια) εφόσον ο K. Σημίτης του έδινε τη σχετική εντολή (αντί γι’ αυτήν,

πήρε τη διαταγή να σταματήσει κάθε επαφή αμέσως). H δεύτερη μεγάλη γκάφα(;)

της ΕΥΠ ήταν όταν ο τότε αρχηγός της, Σταυρακάκης, πήρε εντολή να εμποδίσει με

κάθε τρόπο την είσοδο του Οτζαλάν στην Ελλάδα. Ο Οτζαλάν έφθασε στο αεροδρόμιο

της Αθήνας, πέρασε από την αίθουσα VIP και κατόπιν βρέθηκε σε σπίτι στη Νέα

Μάκρη, χωρίς το κλιμάκιο της ΕΥΠ στο αεροδρόμιο να αντιληφθεί(;) και – πάντως

– να πράξει το παραμικρό. H εμπλοκή του Σάββα Καλεντερίδη (λοχαγός στην ΕΥΠ)

χρησιμοποιείται σήμερα από τους «πολιτικούς» ως απόδειξη των προβλημάτων που

προκαλούν οι στρατιωτικοί στην υπηρεσία.

Πολλοί δεν διστάζουν να μιλήσουν και για τη διασπάθιση μεγάλων ποσών σε

τουλάχιστον δύο υποθέσεις. Το ’90-’93 με την υπόθεση των αγνοουμένων από τη

τουρκική εισβολή στην Κύπρο εκταμιεύθηκαν και εξαφανίστηκαν περίπου

100.000.000 δραχμές και άλλα τόσα στην υπόθεση Οτζαλάν, όταν γενικά οι

χρηματοδοτήσεις (αμοιβές) των «πηγών» δεν ξεπερνούν τα 1.000 ευρώ για μία

«αξιόπιστη πληροφορία».

H ΕΥΠ πέταξε το χακί…

… ουσιαστικά από το 1999. Ο πρέσβης Αποστολίδης προσέλαβε νέο, εξειδικευμένο

προσωπικό και έβαλε ως πρώτο στόχο την αποκατάσταση του κύρους της υπηρεσίας,

κυρίως στα μάτια των άλλων μυστικών υπηρεσιών. «Όσο πιο αξιόπιστος είσαι τόσο

πιο εύκολα μοιράζεται ο άλλος τις πληροφορίες του μαζί σου», λένε οι

«πολιτικοί» της ΕΥΠ, που είδαν την «εξουσία τους να επιβάλλεται στην

υπηρεσία». Για την ασφάλεια του «2004» οι «πολιτικοί» έδωσαν μάχη, αλλά τελικά

δεν ανατέθηκε στην ΕΥΠ. Ωστόσο, οι επαφές με τα κλιμάκια άλλων μυστικών

υπηρεσιών εκείνη την περίοδο στην Αθήνα έπεισαν όλους πως η πλήρης

αποστρατιωτικοποίηση της ΕΥΠ ειναι μονόδρομος.

Έδειξαν όμως και κάτι ακόμα: Ότι υπό τις νέες συνθήκες μετά τους Δίδυμους

Πύργους, οι μυστικές υπηρεσίες αποκτούν μεγαλύτερη σημασία και – επομένως –

μεγαλύτερη εξουσία. Και οι απευθείας επαφές μεταξύ τους στο πλαίσιο της

αντιμετώπισης της «τρομοκρατίας» θέτουν σε νέα βάση το ζήτημα του ελέγχου

τους. Κυρίως – όπως εξηγεί ο Πάνος Μπεγλίτης (ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ) –

επειδή η δράση τους αγγίζει και τον πυρήνα των σύγχρονων δημοκρατιών: Τα

ατομικά δικαιώματα.

Για παράδειγμα, είναι κοινό μυστικό ότι η ΕΥΠ ανακρίνει λαθρομετανάστες –

σχεδόν καθημερινά, κλιμάκιά της ξημεροβραδιάζονται στο Λαύριο και σε άλλα

λιμάνια. Ωστόσο, οι «χειριστές» της ΕΥΠ δεν έχουν ανακριτικές αρμοδιότητες.

Γι’ αυτό και όλη η διαδικασία μάλλον προσδιορίζεται με γραφικότητα ως

«αφενημέρωση». Δηλαδή, κάνουν «ερωτήσεις» σε λαθρομετανάστες (ειδικότερα,

Πακιστανούς), αλλά «από απόσταση 3-4 μέτρων και εφόσον υπάρχει συγκατάθεση του

ερωτώμενου».

Να ένα παράδειγμα των ασαφών ορίων νομιμότητας. Ποια είναι η διαφορά; Οι ίδιοι

λένε ότι «δεν έχει την ίδια αποτελεσματικότητα. Στην ανάκριση βρίσκεσαι κοντά

στον άλλο, ρίχνεις και καμιά σφαλιάρα». (Προφανώς στην πράξη δεν υπάρχει

διαφορά, αφού είναι μάλλον δύσκολο να αντιδράσει ή να καταγγείλει ο

λαθρομετανάστης. Και οι «σφαλιάρες» έχουν, και αυτές, εξελιχθεί και δεν

αφήνουν σημάδια.)

Οι περίπου 1.800 υπάλληλοι…

… της ΕΥΠ (στην πράξη είναι οι μισοί) προσλαμβάνονται εκτός ΑΣΕΠ. Τα

τελευταία τρία χρόνια για 150 θέσεις παρουσιάστηκαν περίπου 40.000 υποψήφιοι.

Όσοι περάσουν κάποιες γραπτές εξετάσεις, στη συνέχεια περνούν από τα

ψυχοκινητικά τεστ της Πολεμικής Αεροπορίας και ακολουθεί εννεάμηνη εκπαίδευση

σε τακτικές, όπλα και μηχανισμούς παρακολούθησης. Οι εννέα στους δέκα κάποια

στιγμή θα περάσουν και μετεκπαίδευση από τις αντίστοιχες υπηρεσίες, κυρίως των

ΗΠΑ και της Βρετανίας. Επομένως, είναι μάλλον υποκριτική η έκπληξη από τη

συνεργασία με Βρετανούς στην Αθήνα. (Πάντως, στη συγκεκριμένη περίπτωση το

μεγάλο ερωτηματικό βρίσκεται στο ΥΠΕΞ, το οποίο έχει πάντα τον τελευταίο λόγο

σε τέτοιου είδους συνεργασίες.) Μόνο – λένε – «στη Μοσάντ δεν στέλνουμε

«χειριστές» για μετεκπαίδευση διότι είναι η μοναδική μυστική υπηρεσία που έχει

επίσημο τμήμα εκτελεστών…».

Οι «πολιτικοί» μέσα στην ΕΥΠ

… πιέζουν για την απαλλαγή από το χακί. Λέγεται ότι στα χέρια του Γ.

Βουλγαράκη βρίσκεται νομοσχέδιο που τους ικανοποιεί ακόμη μερικά αιτήματα προς

την ίδια κατεύθυνση. Και ανησυχούν μήπως η πρόσφατη «διαρροή» για τους

Πακιστανούς βάλει φρένο στη διαδικασία. Γι’ αυτό και (μερικοί) δείχνουν –

χωρίς να το λένε – ως υπαίτιους κάποιους από τους στρατιωτικούς. Άλλωστε, το

(«κατασκοπικώς») περίεργο της συγκεκριμένης υπόθεσης είναι ότι βεβαίως βγήκαν

στη σέντρα «δύο πολύτιμοι κατάσκοποι της ΕΥΠ στο Κόσοβο – τα άλλα ονόματα

μπορούσε να τα μάθει καθένας με ένα απλό τηλεφώνημα», αλλά «πώς ειναι δυνατόν

να χρησιμοποιήθηκαν σε ενέργεια αντικατασκοπίας;».

Οι διευθύνσεις κατασκοπίας και αντικατασκοπίας είναι χωριστές στην ΕΥΠ. Με

χωριστό προσωπικό και επιτελείς. Οι μεν «ασκούν δράση σε τρίτες χώρες», οι δε

«στη χώρα μας εναντίον κατασκόπων τρίτων χωρών».

Οι δύο συγκεκριμένοι στο Κόσοβο

… είχαν «στήσει ένα εξαιρετικό δίκτυο και είναι απίθανο να ήρθαν για

επιχείρηση στην Ελλάδα. Τώρα θα χρειαστούμε δυο-τρία χρόνια να το

ξαναφτιάξουμε». Ερμηνεύουν έτσι τη δημοσιοποίηση των συγκεκριμένων ονομάτων

και ως μήνυμα προς τους «πολιτικούς». (Βέβαια, η συνωμοσιολογία είναι μάλλον

τρόπος ζωής σε αυτούς τους ανθρώπους. Πολλοί δεν λένε το πραγματικό τους

επάγγελμα ούτε στους στενούς συγγενείς τους. Χαρακτηριστικό της νοοτροπίας

χρόνων στην ΕΥΠ είναι ότι μέχρι το ’92 απαγορευόταν να χρησιμοποιούν ως

«πηγές» γυναίκες, ομοφυλόφιλους και τοξικομανείς! Μέχρι το 1998 επιτρέπονταν

οι εκβιασμοί «πηγών», αλλά από το ’99 μέχρι σήμερα – υποστηρίζουν ότι – έχει

επιβληθεί απαγόρευση.)

Λίγες ημέρες πριν από το θέμα των Πακιστανών είχαν γίνει γνωστές ακόμη δύο

ενέργειες της ΕΥΠ:

Ο εντοπισμός και η σύλληψη συνεργάτη ενός Κροάτη καταζητούμενου ως εγκληματία

πολέμου και η «φυγή» ανώτερου αξιωματικού της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα.

Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η ΕΥΠ ήθελε να γίνουν γνωστές αυτές οι υποθέσεις

διότι ενισχύουν την «καλή εικόνα και αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας που

οφείλεται σαφώς στην αποστρατιωτικοποίησή της». Κάποιοι μάλιστα εντός ΕΥΠ,

έσπευδαν να σημειώσουν ότι η τρίτη «διαρροή» δεν αποκλείεται να ήταν (και) μία

απάντηση στις δύο πρώτες.

H ΕΥΠ έχει αποτύχει πολλές φορές μέχρι σήμερα σε πολλά ζητήματα. Και πάντα το

πρόβλημα εντοπιζόταν στα «στεγανά» που χτίζει σχεδόν αντανακλαστικά κάθε

στρατιωτική εξουσία απέναντι στον πολιτικό έλεγχο. Σήμερα το πρόβλημα είναι

ακόμη πιο σύνθετο: Οι δημοκρατικές κοινωνίες αφήνουν όλο και περισσότερο χώρο

στις μυστικές τους υπηρεσίες. Και αυτές όλο και περισσότερο ανακαλύπτουν νέα

κανάλια απευθείας επαφών μεταξύ τους. Ο κοινωνικός έλεγχος γίνεται όλο και πιο

δύσκολος. Και πιο επικίνδυνος. Ελάτε στη θέση του Βουλγαράκη: Είτε έλεγε

ψέματα πως δεν γνώριζε (πολιτικά επιλήψιμο) είτε έλεγε την αλήθεια (ότι

πραγματικά δεν γνώριζε) οπότε δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα νέα αιτήματα

ουσιαστικού ελέγχου των μυστικών υπηρεσιών…

Info

* Κώστα Σημίτη, «Πολιτική για μια δημιουργική Ελλάδα», Αθήνα 2005,

ΠΟΛΙΣ

* Μάικλ Ιγκνατίεφ, «Τα ανθρώπινα δικαιώματα ως πολιτική και ως

ειδωλολατρία», Αθήνα 2004, ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

* Mark Mazower «H σκοτεινή ήπειρος», Αθήνα 1998, ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

* T. Καφετζή «Φόβος και δημοκρατία», Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής

Επιστήμης (11/2005)

* «H εμπλοκή των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα», Κέντρο Θεσμικών

Μεταρρυθμίσεων – ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ (Αθήνα 2005)

Enstaseis – blog

Θα μας βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

http: //enstaseis.blogspot.com