«Προσπαθώ να βρίσκομαι σε διαρκή δραστηριότητα. Κυρίως πνευματική» λέει ο

Μίκης Θεοδωράκης, που βρίσκεται στο κέντρο των ανά την Ελλάδα εκδηλώσεων για

τα 80 χρόνια του

Σαν σήμερα, στις 29 Ιουλίου του 1925, γεννήθηκε στη Χίο, ο Μίκης Θεοδωράκης.

Αγωνιστής με αετίσιο βλέμμα για τα ανθρώπινα πάθη, μαγικός ρεαλιστής, ποιητής

συνθέτης, ο βάρδος του φιλελεύθερου Ελληνισμού, σφράγισε με τη ζωή και το έργο

του τον 20ό αιώνα. Τα εμβληματικά γενέθλια των 80 χρόνων του τα γιορτάζει η

χώρα με χιονοστιβάδα εκδηλώσεων. Σαν εθνική γιορτή που διαρκεί μέρες, μήνες,

και πάλι δεν καλύπτει το σύνολο ενός οικουμενικού έργου, που συνεγείρει και

εξυψώνει.

Με ποιο τραγούδι σας θα θέλατε να σας ευχηθούν οι Έλληνες;

«Κράτησα τη ζωή μου».

Σας πέρασε έστω για λίγο από τον νου η υποψία μήπως η Ελλάδα σάς τιμά για

να «καθαρίσει με τις ενοχές της»;

«Δεν θα ‘ταν σωστό ακόμα και να σκέφτομαι κάτι τέτοιο. Αντίθετα, πιστεύω ότι

το σύνολο των ανθρώπων που οργανώνουν αυτές τις «Γιορτές» έχει σαν μοναδικό

κίνητρο την αγάπη και τίποτα άλλο. Δηλαδή κάτι πολύ πιο πάνω από την εκτίμηση,

τον θαυμασμό είτε ακόμα και την εξόφληση κάποιου χρέους. H αγάπη είναι μια

έννοια καθαρή, απογυμνωμένη από κάθε είδους σκοπιμότητες, είτε όπως λένε οι

Γάλλοι ariere pans es, δηλαδή σκέψεις στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας. Και να

μου επιτρέψετε να θεωρώ αυτή την αγάπη, που τόσο απλόχερα δέχομαι από τόσες

και τόσες διαφορετικές μεριές, εντελώς φυσιολογική, μιας κι εγώ απ’ τη μεριά

μου την πρόσφερα σε όλη μου τη ζωή. Ίσως να πρόσφερα πιο πολλά στους αδύνατους

και στους αδικημένους, αυτούς τους «πτωχούς τω πνεύματι» του Ευαγγελίου, τους

απλούς και ταπεινούς, απ’ τους οποίους εξάλλου προέρχονται τα 90% των

μηνυμάτων και των εκδηλώσεων».

H δημόσια εκδήλωση μιας εμβληματικής επετείου θα έχει διαφορετικό χαρακτήρα

στον ιδιωτικό χώρο;

«Έμαθα τόσα και τόσα χρόνια να ζω μέσα σε μια γυάλινη γυάλα με τα βλέμματα του

κόσμου στραμμένα νύχτα – μέρα επάνω μου. Έμαθα δηλαδή να είμαι δημόσιο πρόσωπο

και συνήθισα να ζω μ’ αυτόν τον τρόπο, αφού εξάλλου το έχω πληρώσει με πολύ

υψηλό τίμημα. Τι άλλο λοιπόν μπορούσαν να είναι για μένα αυτές οι εκδηλώσεις

παρά δημόσιες, είτε γίνονται στο Ηρώδειο, είτε σε κάποιον δήμο ή κάποιο

σχολείο, στην Ελλάδα, στην Κύπρο ή στο εξωτερικό;».

Σας μελαγχολεί ο χρόνος που περνάει;

«Προσπαθώ να βρίσκομαι σε διαρκή δραστηριότητα. Κυρίως πνευματική. Το μόνο που

με στεναχωρεί είναι ότι δεν έχω τις φυσικές δυνάμεις που μου χρειάζονται, όπως

άλλοτε. Έτσι οι εκκρεμότητες στοιβάζονται στο γραφείο μου, πράγμα που δεν το

επέτρεπα ποτέ πριν. Οικτίρω όμως αυτή την ανθρώπινη ατέλεια να νιώθω, απ’ τη

μια μεριά, την ανάγκη να προχωρώ πνευματικά, ενώ απ’ την άλλη, να μη μου το

επιτρέπουν οι φυσικές μου δυνατότητες».

«Διατηρώ τον φανατισμό μου»

Πώς σκέφτεστε τη ζωή μετά τα 80;

«Δεν έχουν αλλάξει τα ενδιαφέροντά μου. Παρακολουθώ από κοντά όσο γίνεται τις

εξελίξεις στον κόσμο και στην Ελλάδα και φυσικά έχω τη δική μου άποψη για ό,τι

συμβαίνει. Διατηρώ σε ό,τι άπτεται της κύριας και βασικής πορείας του ανθρώπου

τον αλλοτινό φανατισμό μου. Μέσα μου, οι βασικές αρχές και ιδέες που με

καθοδήγησαν, είναι πάντοτε ζωντανές. Εξακολουθώ να έχω την ουτοπία ότι μπορώ

να αλλάξω τον κόσμο. Όχι βέβαια ως άτομο αλλά ως μέλος αυτής της ιδεατής

στρατιάς των ιδεολόγων, που και αν ακόμα δεν υπάρχουν, εγώ οφείλω να τους

ανασταίνω μέσα μου. Να είναι παρόντες, έτοιμοι να υπερασπίσουν τα ανθρώπινα

ιδεώδη, δηλαδή την απόλυτη πηγή της ευδαιμονίας μου και λόγο της ύπαρξής μου.

Γιατί χωρίς αυτά είμαι νεκρός. Εγώ όμως καταφέρνω να νιώθω πάντοτε ζωντανός,

όρθιος και δυνατός, επειδή ακριβώς εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτά τα ιδεώδη

παραμένουν ζωντανά και ότι καμιά ανθρώπινη δύναμη δεν θα μπορέσει ποτέ να τα

εξαφανίσει».

Από την «Ερημιά» στο συνέδριο

Χιονοστιβάδα οι τιμητικές εκδηλώσεις και ωστόσο αδυνατούν να καλύψουν το

γιγάντιο έργο του. «Αυτό θα κριθεί στο τέλος της γιορτής, όταν έρθει η ώρα του

απολογισμού» λέει και σχολιάζει ορισμένες από τις κορυφαίες του καλοκαιριού.

«»H ερημιά» είναι ο πρόσφατος κύκλος τραγουδιών μου σε ποίηση του

Λευτέρη Παπαδόπουλου. Πρόκειται για τα 12 τραγούδια που μοιράζονται η Μαρία

Φαραντούρη και ο Μανώλης Μητσιάς γραμμένα στην τελευταία περίοδο από το 1995

έως σήμερα. Ο Σταύρος Ξαρχάκος επιμελήθηκε την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση

για την ηχογράφηση του έργου στο στούντιο με την ΚΟΕΜ, προκειμένου να

κυκλοφορήσει σε CD το φθινόπωρο».

«Είναι η δεύτερη φορά, μετά το ανέβασμά του στην Όπερα του Βερολίνου

(1990), που το «Canto General» γίνεται μπαλέτο. H διεύθυνση της Λυρικής θέλησε

να μου κάνει ένα γενέθλιο δώρο. Το έργο παρουσιάστηκε με τη μορφή χοροδράματος

σε χορογραφία του Ρέι Μπάρα από το εξαίσιο σύνολο των χορευτών της Λυρικής.

Νομίζω ότι αποτελεί διεθνή πρωτοτυπία, ένα μπαλέτο να στηρίζεται σε χορωδιακό

σύνολο βασικά, με κείμενο ενός τόσο σπουδαίου ποιητή όπως ο Νερούντα. Όπως

επίσης νομίζω ότι σπάνια παρουσιάζονται στις διεθνείς σκηνές έργα που να

αναφέρονται σε σχεδόν σύγχρονα ιστορικά γεγονότα με πρωταγωνιστές θρυλικούς

ήρωες, όπως ο Λαουτάρο, ο Ζαπάτα και ο Σαντίνο».

«Το μπαλέτο «Ζορμπάς» γεννήθηκε στη Βερόνα στα 1988, σε χορογραφία του

Lorca Massine και με Ζορμπά τον μεγάλο Ρώσο χορευτή Βασίλιεφ. Έκτοτε παίχτηκε

εκατοντάδες φορές σε όλο τον κόσμο. Το έχουν στο ρεπερτόριό τους Όπερες της

Βαρσοβίας, του Πόζναν (Πολωνία), της Ρώμης, του Καΐρου, της Σόφιας κ.ά. Όμως

εδώ και μερικά χρόνια άρχισαν να γίνονται και άλλες χορογραφίες. Στο Ηρώδειο

παρουσιάστηκε η εκδοχή του μπαλέτου της Όπερας της Βουδαπέστης, που ξεφεύγει

απ’ την αρχική χορογραφία, προσθέτοντας το προσωπικό ύφος του χορογράφου και

στοιχεία της ουγγαρέζικης παράδοσης, πράγμα που εγώ το βρίσκω γοητευτικό».

«Στα Χανιά, νομίζω ότι γίνεται κάτι πολύ σοβαρό, που ξεπερνά τα όρια

μιας απλής τιμητικής εκδήλωσης. Μέσα σε τρεις μέρες παρελαύνουν από το βήμα

του συνεδρίου σημαντικοί καλλιτέχνες, επιστήμονες, δημοσιογράφοι,

διανοούμενοι, καθώς και μερικοί που με γνωρίζουν καλά, για να πουν την άποψή

τους σε ό,τι αφορά το έργο, τις ιδέες και τις πράξεις μιας ζωής που καλύπτει

σχεδόν 60 χρόνια συνεχούς παρουσίας. Κι όταν λέω έργο, εννοώ τόσο το μουσικό

όσο και το συγγραφικό, το λογοτεχνικό, το πολιτικό».

INFO

Διεθνές συνέδριο από απόψε στα Χανιά με τίτλο «M. Θεοδωράκης, ο δημιουργός, ο

μουσικός, ο πολιτικός. O Κρητικός και ο Οικουμενικός».