Αναζήτηση
H κατάθεση του κυβερνητικού νομοσχεδίου για το ωράριο των καταστημάτων
προκάλεσε αντιπαράθεση που συνοψίζεται σε δύο θέσεις: 1. την κυβερνητική, που
θέλει να πιστεύει ότι προχωράει σε μεταρρύθμιση που εναρμονίζει τις συνθήκες
λειτουργίας των καταστημάτων με όσα ισχύουν στην υπόλοιπη Ευρώπη και θα
προκαλέσει τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, και 2. την αντικυβερνητική που
υποστηρίζει ότι οι επερχόμενες αλλαγές στο ωράριο γίνονται μόνο και μόνο για
να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα 2 ή 3 πολυεθνικών αλυσίδων καταστημάτων.
H δική μου άποψη εκφράστηκε με μια τροπολογία στο κυβερνητικό νομοσχέδιο, η
κεντρική φιλοσοφία της οποίας είναι ότι: οι ποικίλες ανάγκες των καταναλωτών,
των εργαζομένων στα καταστήματα και των εμπόρων θα εξυπηρετηθούν καλύτερα αν
καταναλωτές, εργαζόμενοι και έμποροι αφεθούν απολύτως ελεύθεροι να επιλέξουν
μόνοι τους το ωράριο λειτουργίας που προσιδιάζει στα τοπικά χαρακτηριστικά, τη
φύση των εμπορευμάτων, την εποχή του έτους και δεκάδες άλλες παραμέτρους που
αδυνατεί να συλλάβει και πολύ περισσότερο να ορίσει ο νομοθέτης. Με άλλα
λόγια, δεν πιστεύω ότι το κράτος είναι ικανό να διαμορφώσει μια σωστή λύση και
πολύ λιγότερο βέβαια να διαμορφώσει την αρίστη λύση για το ωράριο των
καταστημάτων.
Χρησιμοποίησα ως παράδειγμα ιδανικής αυτορύθμισης το καθεστώς λειτουργίας των
περιπτέρων. Τα περίπτερα είναι ελεύθερα να λειτουργούν 24 ώρες το 24ωρο, 7
ημέρες την εβδομάδα, 365 ημέρες τον χρόνο. Το πότε ανοίγουν ή κλείνουν το
αποφασίζουν μόνοι τους οι ιδιοκτήτες. Προσφέρουν ανεκτίμητη υπηρεσία στους
πολίτες καταναλωτές, την αξία του οποίου θα συνειδητοποιούσαν αν κάποιος
διεστραμμένος κυβερνητικός νους αποφάσιζε να τα εντάξει στο πανελλαδικό
πλαίσιο ωραρίου λειτουργίας. Τον θεσμό του περιπτέρου θαυμάζουν όλοι οι ξένοι
που επισκέπτονται την Ελλάδα.
Δεν είναι αλήθεια ότι το κυβερνητικό νομοσχέδιο εναρμονίζει τις συνθήκες
λειτουργίας των καταστημάτων με όσα ισχύουν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σχεδόν
παντού επιτρέπεται η λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές. Διότι αυτό
εξυπηρετεί μεγάλες κατηγορίες καταναλωτών και κυρίως καταστήματα που πωλούν
διαρκή αγαθά (έπιπλα, αυτοκίνητα κ.λπ.) η αγορά των οποίων είναι συχνά
οικογενειακή υπόθεση και απαιτεί χρόνο. Δεν είναι επίσης αλήθεια ότι η
διεύρυνση του ωραρίου θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Το αντίθετο θα συμβεί.
H μεγαλύτερη διάρκεια λειτουργίας των καταστημάτων δίνει στους καταναλωτές τον
χρόνο να κάνουν τις αγορές τους από μεγάλα καταστήματα που κατά κανόνα
προσφέρουν χαμηλότερες τιμές. H διεύρυνση του ωραρίου ευνοεί τα μεγάλα
καταστήματα, πλήττει τα μικρά και οδηγεί σε μείωση των τιμών.
Το πραγματικό ερώτημα είναι αν πρέπει να διατηρηθούν μορφές εμπορίου που
διαμορφώθηκαν σε παλαιότερες εποχές (προ της κυριαρχίας του αυτοκινήτου) ή αν
θα πρέπει να δεχθούμε ότι είναι συμφερότερο να υιοθετήσουμε μορφές εμπορίου
που περιορίζουν το κόστος και συνεπώς και τις τιμές.
H πρότασή μου να αφεθούν ελεύθερα τα καταστήματα να επιλέξουν το ωράριο
λειτουργίας τους κατά το πρότυπο του ωραρίου λειτουργίας των περιπτέρων
συγκέντρωσε την καθολική αποδοκιμασία των κομμάτων. Της κυβέρνησης διότι θέλει
να προβάλλει ψευδεπίγραφα τη ρύθμισή της ως μεγάλη μεταρρύθμιση όταν δεν είναι
τίποτε άλλο από μια οριακή βελτίωση του ισχύοντος καθεστώτος και του ΠΑΣΟΚ ή
στελεχών του ΠΑΣΟΚ που νόμισαν ότι με την ευκαιρία του ωραρίου θα μπορούσαν να
επιβεβαιώσουν την αριστεροσύνη τους.
Για τους τελευταίους θα ήθελα να επισημάνω τα εξής: στη Σουηδία που
προβάλλεται τελευταίως από το ΠΑΣΟΚ ως υπόδειγμα για τη ρύθμιση των εργασιακών
σχέσεων, τα καταστήματα είναι ελεύθερα να λειτουργούν την Κυριακή. Και
λειτουργούν την Κυριακή επειδή αυτό διευκολύνει τους καταναλωτές. Το ωράριο
που διαμορφώνεται ελεύθερα δεν σημαίνει καταστρατήγηση της εργατικής
νομοθεσίας ή του οκταώρου. Γι’ αυτό άλλωστε στην τροπολογία μου τονίζω ότι η
απελευθέρωση του ωραρίου πρέπει να γίνει στα πλαίσια της εργατικής νομοθεσίας.
Ήταν δυστυχώς ατυχής και ανόητη η επιλογή της κυβέρνησης να συζητά ταυτόχρονα
ωράριο και εργασιακές σχέσεις διότι δημιούργησε την εντύπωση ότι τα δύο
συνδέονται. Ότι τάχα το ελεύθερο ωράριο σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι θα
δουλεύουν 12 ώρες την ημέρα. Δεν είναι έτσι και δεν πρέπει να είναι έτσι.
Δυστυχώς το ΠΑΣΟΚ δεν θέλησε να ανοίξει οποιαδήποτε συζήτηση για το ωράριο. Αν
την άνοιγε θα μπορούσε να αναρωτηθεί αν είναι σωστό να εμποδίζεται και να
τιμωρείται ο ιδιοκτήτης ενός μικρού βιβλιοπωλείου που θέλει να είναι ανοικτός
μέχρι τις 11 το βράδυ. Θα μπορούσε ίσως να σκεφτεί ότι η πλήρης απελευθέρωση
του ωραρίου μόνο για τα μικρά μαγαζιά (σε όσα, για παράδειγμα, απασχολούνται
σε κάθε δεδομένη στιγμή μέχρι 3 άτομα) θα έδινε ένα μεγάλο ανταγωνιστικό
πλεονέκτημα στα καταστήματα αυτά για να αντιπαλέψουν το χαμηλό κόστος των
μεγάλων. Μολονότι πιστεύω ότι το κοινωνικό συμφέρον εξυπηρετείται με την πλήρη
απελευθέρωση του ωραρίου, θα δεχόμουν ευχαρίστως να ισχύσει η κυβερνητική
ρύθμιση μόνο για τα μεγάλα καταστήματα και ταυτόχρονα να απελευθερωθεί τελείως
το ωράριο των μικρών. Έπειτα από μερικά χρόνια θα μπορούσαμε να ξανακοιτάξουμε
το θέμα.
Το πρόβλημα, τελικώς, δεν είναι το ωράριο αλλά η ανυπαρξία έντιμης πολιτικής
συζήτησης.
