H βόμβα του Συστήματος Yγείας

Όσοι γνωρίζουν ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα που διατηρούνται για πολύ καιρό

σε υψηλά επίπεδα οδηγούν σε καταστροφή (υψηλό πληθωρισμό, ύφεση, οικονομική

κρίση ή και στα τρία αυτά μαζί)… ξύνουν με αμηχανία το κεφάλι τους,

έκπληκτοι από τις προτεραιότητες που έχουν θέσει ο πρόεδρος Μπους και η

κυβέρνησή του. H «κρίση» του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης, την οποία θέλει

να αντιμετωπίσει «εδώ και τώρα», βρίσκεται μόλις στην τρίτη θέση της λίστας με

τα σπουδαιότερα και πιο επείγοντα δημοσιονομικά προβλήματα των ΗΠΑ. Και αυτό

συμβαίνει σε μια περίοδο που τα προβλήματα αυτά έχουν αρχίσει να εξελίσσονται

σε σημαντική απειλή για την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα.

Δημιούργημα Μπους

Το σημαντικότερο πρόβλημα στα δημοσιονομικά των ΗΠΑ είναι το

βραχυ-μεσοπρόθεσμο έλλειμμα που προκύπτει από τη διαφορά ανάμεσα στα έσοδα από

τη φορολογία και στις δημόσιες δαπάνες. Το έλλειμμα αυτό αποτελεί αποκλειστικό

δημιούργημα του Μπους, ο οποίος ξεκίνησε – και τώρα θέλει να επεκτείνει –

περικοπές στη φορολογία, οι οποίες μεταθέτουν δημοσιονομικά προβλήματα που

πρέπει να επιλυθούν και τα καθιστούν πρόβλημα για τις μελλοντικές γενεές.

Το δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα είναι ο κίνδυνος έκρηξης – μακροπρόθεσμα –

στο κόστος του αμερικανικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Αυτό

οφείλεται, επίσης, εν μέρει, στον Μπους, ο οποίος κατά τη διάρκεια της πρώτης

του θητείας δεν έκανε τίποτε για να το μειώσει και να βελτιώσει την

αποδοτικότητα του εθνικού συστήματος υγείας. Αντί γι’ αυτό, προώθησε ένα

σύστημα που επιτρέπει την ευκολότερη συνταγογράφηση φαρμάκων, για το οποίο θα

ξοδευτούν τεράστια ποσά. Ωστόσο, το σύστημα αυτό ελάχιστα προσφέρει στη

συνολική βελτίωση του συστήματος περίθαλψης.

Είναι βέβαιο ότι μια πιο ικανή κυβέρνηση θα ενδιαφερόταν να επιλύσει άμεσα

αυτά τα σοβαρά και επείγοντα δημοσιονομικά προβλήματα. Ας υποθέσουμε, λοιπόν,

ότι οι ΗΠΑ έχουν μια τέτοια κυβέρνηση. Τι θα έπρεπε να κάνει αυτή;

H δράση που θα έπρεπε να αναλάβει για την αντιμετώπιση της βραχυ-μεσοπρόθεσμης

ανισορροπίας που υπάρχει ανάμεσα στα έσοδα από τη φορολογία και στις δαπάνες

είναι απλή: Θα έπρεπε να εξακριβωθεί σε τι ποσοστό του ΑΕΠ πρέπει να φτάσουν

οι δαπάνες της κυβέρνησης, ώστε οι φόροι που θα επιβληθούν να ισοσκελίζουν τον

προϋπολογισμό (τουλάχιστον να σταματήσει να διευρύνεται το έλλειμμα ως ποσοστό

του ΑΕΠ). Πρέπει να αποφασιστεί, για παράδειγμα, αν οι δημοσιονομικές δαπάνες

θα ανέλθουν μεσοπρόθεσμα στο 16%, στο 20% ή το 24% του ΑΕΠ.

Το πρόβλημα

Εκείνο που δεν είναι εύκολο είναι η απάντηση στο ερώτημα πώς θα πρέπει να

αντιμετωπιστεί το συνεχώς αυξανόμενο κόστος του συστήματος υγειονομικής

περίθαλψης. Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα εδώ – όπως και στις αυξημένες

δαπάνες για την υγεία σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες – δεν είναι τόσο οι δαπάνες

αυτές καθαυτές όσο το ότι πρέπει να πάρει κανείς την απόφαση να λάβει μέτρα.

Και η ευκαιρία αυτή υπάρχει. Οι γιατροί και οι νοσοκόμες, οι ερευνητές που

αναπτύσσουν φάρμακα, οι βιολόγοι και οι βιοχημικοί κάνουν θαύματα στις

επιστήμες τους. Οι νέες αυτές ανακαλύψεις είναι – και θα είναι – πανάκριβες.

Οι περισσότερες από αυτές θα είναι και περιζήτητες: τεχνολογίες που επιτρέπουν

να ζει κανείς πιο πολλά χρόνια, με καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής. Οι

κρατικές δαπάνες για την υγεία θα αυξηθούν σημαντικά τις επόμενες δύο γενιές,

επειδή θα χρειαστεί να δαπανηθούν χρήματα για την εξέλιξη πολύτιμων νέων

τεχνολογιών.

Όμως, θα είναι δύσκολο να εκμεταλλευτούμε πλήρως την ευκαιρία αυτή. Είναι πολύ

πιθανό, οι δαπάνες που θα απαιτούνται για την υγεία στο μέλλον να είναι

τεράστιες για κάποιες ασθένειες και πολύ μικρές για κάποιες άλλες. Αυτό

δείχνει τη σημασία που έχει η ασφαλιστική κάλυψη. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι

η αγορά της ιδιωτικής ασφάλισης δεν προσφέρει την αναγκαία κάλυψη, όταν ο

ασφαλιζόμενος γνωρίζει πολύ περισσότερα για την υγεία του από την εταιρεία που

προσφέρει την ασφαλιστική κάλυψη. Προφανώς, το πόσο υγιής είναι κάποιος είναι

προσωπικό δεδομένο (που δεν θα το αποκαλύψει απαραίτητα στην ασφαλιστική

εταιρεία).

Μόνο για πλούσιους;

Για τον λόγο αυτό δημιουργήθηκαν τα κρατικά συστήματα υγείας. Όμως, το να

αντικαταστήσουμε το ιδιωτικό σύστημα ασφάλισης με το κρατικό δημιουργεί άλλα

προβλήματα. Αρκεί να αναλογιστούμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα το

βρετανικό εθνικό σύστημα υγείας. Εξαιτίας πολιτικών σκοπιμοτήτων το κράτος δεν

πραγματοποίησε τις επενδύσεις που ήταν αναγκαίες για την αποτελεσματική

λειτουργία του συστήματος. Επιπλέον, το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης στο

μέλλον αναμένεται να είναι υψηλό. Αυτό σημαίνει ότι χωρίς την ύπαρξη κρατικού

συστήματος υγείας, οι πλούσιοι θα μπορούν να απολαμβάνουν καλύτερη και

περισσότερη περίθαλψη από τους φτωχούς. Μπορούμε να αποδεχθούμε έναν κόσμο που

οι φτωχοί θα πεθαίνουν από ασθένειες από τις οποίες οι πλούσιοι θα επιβιώνουν;

Σε ποιο βαθμό εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη

πρέπει να διανέμεται με βάση τις ανάγκες των ασθενών και όχι ανάλογα με τον

πλούτο τους; Με ποιον τρόπο θα εξασφαλίσουμε ισότητα στην υγειονομική

περίθαλψη;

Σε λάθος δρόμο

Οι κυβερνήσεις στον ανεπτυγμένο κόσμο πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον

μεγάλες αυξήσεις στο κόστος του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Οι

αυξήσεις αυτές θα αποτελέσουν ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα για τη χάραξη

οικονομικής πολιτικής, τις επόμενες δύο γενεές. H κυβέρνηση Μπους δεν το έχει

καταλάβει αυτό ακόμη, όπως δεν το έχουν καταλάβει και πολλές άλλες

κυβερνήσεις. Οι κυβερνήσεις αυτές αναζητούν τρόπους ώστε το κόστος του

συστήματος υγειονομικής περίθαλψης να μην αυξηθεί, λες και μπορεί κανείς να

ανακόψει την τεχνολογική πρόοδο που συντελείται. Οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να

αγκαλιάσουν όλα όσα υπόσχονται οι καινοτομίες στον τομέα της υγείας και να

αποφασίσουν με ποιο ρυθμό θα πρέπει να αυξάνονται οι δαπάνες για την υγεία στο

μέλλον, καθώς και πώς θα χρηματοδοτούνται.

Project Syndicate 2005, www.

project-syndicate. org.

Ο J. Bradford DeLong είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο

Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας και πρώην βοηθός του υπουργού Οικονομίας των ΗΠΑ επί

προεδρίας Κλίντον

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ