Ο κόσμος παντού επιθυμεί μία νέα σχέση με την εξουσία – μεγαλύτερη αυτονομία

και μεγαλύτερο σεβασμό. Αυτό αντικατοπτρίζει την τρέχουσα εποχή, στην οποία η

γνώση, οι ιδέες και οι δυνατότητες έχουν καταστήσει τις ταυτότητές μας

πλουσιότερες, πιο ρευστές, λιγότερο υποκείμενες στη μοίρα. Την ίδια στιγμή, η

κοινωνία της πληροφορίας και η παγκοσμιοποίηση έχουν καταστήσει τον κόσμο μας

λιγότερο ασφαλή, όπου βιώνουμε κινδύνους τους οποίους η πολιτική όπως την

ξέραμε είναι ανήμπορη να αντιμετωπίσει.

Ως ηγέτης ενός πολιτικού κόμματος, η κεντρική ιδέα για εμένα τούτες τις ημέρες

είναι να ενισχύσω τα άτομα. Ένας παραδοσιακός ηγέτης κόμματος λέει στους

οπαδούς του: «Εμένα μπορείτε να με εμπιστευθείτε». Πιστεύω ότι το μέλλον για

τις προοδευτικές πολιτικές βρίσκεται στο να εμπιστευθούν οι ηγέτες τους

πολίτες. Είναι ένα νέο είδος σχέσης.

Εμείς στο ΠΑΣΟΚ έχουμε αρχίσει να σκεπτόμαστε σε βάθος τι θέλουμε από την

πολιτική με έναν πρακτικό τρόπο – και πώς αυτό μπορεί να μεταδοθεί με έναν

τρόπο που θα σέβεται τις ζωές των ανθρώπων. Κάνουμε αλλαγές στην κορυφή,

προκειμένου να ανοίξουμε το κόμμα μας σε μεγαλύτερη συμμετοχή. Χρειάζεται να

υπογραμμίσουμε, όχι να κρύψουμε, τις διαφορετικές απόψεις – και να

αντιμετωπίσουμε τα κόμματά μας λιγότερο ως «επιτελεία στρατού» και περισσότερο

ως διαφορετικές δεξαμενές σκέψης (think tanks) ή εργαστήρια διαλόγου

(workshops).

Οι άνθρωποι μπορεί εύκολα να χαθούν στον σημερινό ωκεανό της πληροφόρησης. Θα

ψάχνουν πάντα για έναν φάρο. Αλλά τι είναι αυτοί οι φάροι; Σε μια κοινωνία της

πληροφορίας, θα υπάρχουν εκείνοι στους οποίους έχουν εμπιστοσύνη ότι θα τους

βοηθήσουν να ερμηνεύσουν ή να αναλύσουν αυτά που συμβαίνουν γύρω τους.

Έτσι, πιστεύω ότι το μέλλον για τα πολιτικά κόμματα είναι να αναπτύξουν

κουλτούρα αντιπαράθεσης, διαλόγου και κριτικής κατανόησης των ζητημάτων, όπου

οι άνθρωποι μπορούν να συμβάλουν στον καθορισμό των προτεραιοτήτων ενός έθνους

και δεν θα τους λένε απλώς οι ειδικοί ή οι ηγέτες τους τι είναι σωστό και τι

λάθος γι’ αυτούς.

Τα μεγάλα θέματα, όπως είναι η μετανάστευση, τα ναρκωτικά ή το περιβάλλον, δεν

εμπίπτουν πλέον στο παραδοσιακό πλαίσιο Αριστεράς – Δεξιάς. Για παράδειγμα, οι

άνθρωποι μπορεί να βλέπουν ένα αναπόφευκτο δίλημμα μεταξύ αυστηρών

περιβαλλοντικών όρων και θέσεων εργασίας. Αλλά αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι συχνά

θέλουν και τα δύο. Δεν είναι, πλέον, απλώς η μία πλευρά εναντίον της άλλης. H

φύση της καπιταλιστικής ανάπτυξης απαιτεί από εμάς να λάβουμε πιο σύνθετη θέση

και να επεξεργασθούμε πώς μπορούμε να επιτύχουμε την αειφόρο ανάπτυξη.

Φυσικά, περισσότερη δημοκρατία στην καθημερινή μας ζωή δεν σημαίνει μόνιμη

αντιπαράθεση, χωρίς τελικά να λαμβάνονται αποφάσεις. Αντί γι’ αυτό, θα έπρεπε

να σημαίνει ότι ορισμένες αρχές του σεβασμού, της διαβούλευσης και της

αποφασιστικότητας θα γίνουν τμήμα της καθημερινότητας.

Υπάρχει, αντιθέτως, ένα παραδοσιακό στυλ ηγεσίας που σχεδόν ενθαρρύνει τον

φόβο και την ανασφάλεια, έτσι ώστε ο σωτήρας να μπορεί να έρθει και να πει:

«Εγώ είμαι αυτός που θα το λύσει αυτό». Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους προβάλλει αυτό

το στυλ πολύ ανοικτά. Αντιτάχθηκα στην πολιτική της κυβέρνησης Μπους για το

Ιράκ, διότι αυτού του τύπου η εξωτερική πολιτική είναι συνδεδεμένη με μία

μορφή εξουσίας – πιστεύω ότι αναβιώνει στα συντηρητικά κόμματα ανά τον κόσμο –

που προβάλλει την ηγεσία ως διαταγή.

Γνωρίζω αυτό το μοντέλο σκέψης πολύ καλά. Όταν εκλέχθηκα για πρώτη φορά μέλος

του Κοινοβουλίου, το 1981, ο κόσμος έλεγε, «τώρα, Γιώργο, πρέπει να χτυπήσεις

το χέρι στο τραπέζι». Ο κόσμος έλεγε ότι θα μοιάζεις αδύναμος εάν δεν

καταριέσαι την αντιπολίτευση και δεν τριγυρνάς με ένα μεγάλο μαύρο αυτοκίνητο

φορώντας γραβάτα. Πάνω από όλα, για να είσαι «ισχυρός», θα πρέπει να δίνεις

εντολές.

Είπα στον εαυτό μου ότι «πρέπει να χειρισθώ τα πράγματα με έναν πιο

δημοκρατικό τρόπο». Συνειδητοποίησα ότι θα έπρεπε να παλέψω για να περάσω στον

κόσμο αυτό που ήθελα να πετύχω. Υπήρχε μια ολόκληρη πολιτική κουλτούρα που

έπρεπε να αλλάξει.

Μέρος της σκέψης μου απασχολεί το προσωπικό στυλ, αλλά και κάτι βαθύτερο: η

σχέση μεταξύ επαγγελματιών πολιτικών και ψηφοφόρων. Προφανώς, υπάρχει ένα

σημείο όπου ο ηγέτης πρέπει να προσηλωθεί σε μία απόφαση. Αλλά αυτό μπορεί να

το κάνει κανείς με τρόπους που δεν είναι βίαιοι και επιθετικοί,

υπερασπιζόμενος τις αρχές αυτής της νέας σχέσης. H εξουσία από μόνη της δεν

έχει αρχές.

Οι κοινωνίες και οι πολίτες μας χρειάζονται περισσότερη ελευθερία εάν

πρόκειται να οικοδομήσουμε έναν πιο ειρηνικό, ανεπτυγμένο και ασφαλή κόσμο.

Σκεφθείτε το παράδειγμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, οι οποίες είχαν οξυνθεί

υπό το συσσωρευμένο βάρος των «κατεστημένων» απόψεων που από πολλού είχαν

ριζώσει και στις δύο χώρες. Μόνο μία νέα προσέγγιση μπορούσε να σπάσει το

αδιέξοδο της συμβατικής σοφίας.

Αρκετά συχνά σε συγκρουσιακές καταστάσεις, άνθρωποι και πολιτικοί δημιουργούν

κουλτούρα αντιπαράθεσης, από την οποία κανένας δεν βγαίνει κερδισμένος. Κάτι

που καταλήγει σε αυταρχική και μιλιταριστική ηγεσία. Εμείς, στην πρώην

κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αντιθέτως, συμβάλαμε στη δημιουργία ενός πιο θετικού

πλαισίου, διακηρύσσοντας τη δέσμευσή μας να εργασθούμε για συναίνεση –

δημιουργώντας, ως εκ τούτου, τη βάση για εμπιστοσύνη και αμοιβαία κατανόηση.

Τα πολιτικά κόμματα, παντού, πρέπει τώρα να γίνουν φορέας για ανάλογη αλλαγή.

Τούτες τις ημέρες, η ίδια η δομή της εξουσίας – η παλαιού τύπου κομματική

ιεραρχία που διοικεί το κράτος ή τον δήμο – αποτελεί ένα είδος κατάχρησης.

Παίρνουν την εξουσία από τον λαό στο όνομά του, αλλά του δίδουν φόβο αντί για

εμπιστοσύνη.

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι το κόμμα μου επιδιώκει να επιστρέψει στην εξουσία,

στις επόμενες εκλογές. Κοιτάζουμε, όμως, παραπέρα και βαθύτερα. Δεν θα

κερδίσουμε την εξουσία, παρ’ εκτός αν προσφέρουμε ένα καλύτερο είδος

δημοκρατίας μακροπρόθεσμα. Σε αυτήν την προσπάθεια, ελπίζουμε να αποτελέσουμε

παράδειγμα για την υφήλιο.

Το άρθρο του Γ. Παπανδρέου με τίτλο «Πολιτική μετεξέλιξη» διενεμήθη

στους συνδρομητές του δικτύου Project Syndicate / OpenDemocracy.

Τελευταία Νέα