Tρώμε περισσότερο αλάτι απ’ όσο νομίζουμε….

Πόσο αλάτι φάγατε σήμερα; Το πιθανότερο είναι ότι δεν ξέρετε. Και αυτό

γιατί άλλο είναι το αλάτι που εμείς προσθέτουμε στο φαγητό μας κι άλλο αυτό

που περιέχουν τα τρόφιμα.

Πείτε το χλωριούχο νάτριο, νιτρώδες νάτριο, γλουταμινικό μονονάτριο, σορβικό

νάτριο, ανθρακικό νάτριο, σκέτο νάτριο ή όπως αλλιώς θέλετε. Όλα είναι ή δρουν

όπως το αλάτι, έχουν ευρύτατη κατανάλωση, υπάρχουν εκ φύσεως ή προστίθενται

στα τρόφιμα και νοστιμίζουν ή συντηρούν ό,τι μπαίνει στο πιάτο μας.

Το αλάτι με τις πάσης φύσεως μορφές του έχει μπει προ πολλού στο στόχαστρο των

επιστημόνων, οι οποίοι με ανησυχία διαπιστώνουν ότι τρώμε πολύ μεγαλύτερες

ποσότητες από αυτές που απαιτούνται για την προάσπιση της υγείας και την

αποφυγή της υπέρτασης. Πώς μπορεί, όμως, κανείς να αντιμετωπίσει τον «εχθρό»

όταν δεν ξέρει πού είναι;

«Πρακτικά, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα τρόφιμο που να μην περιέχει αλάτι – ή

καλύτερα το κρυφό αλάτι που λέγεται νάτριο», λέει ο κ. Αντώνης Ζαμπέλας,

επίκουρος καθηγητής Κλινικής Διατροφής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. «Ακόμα και

στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά εντοπίζονται ίχνη νατρίου. Πόσο μάλλον στα

επεξεργασμένα τρόφιμα, στα οποία προστίθεται νάτριο ως συντηρητικό και ως

ενισχυτικό της γεύσης».

Οι ειδικοί συνιστούν να μην υπερβαίνει η κατανάλωση άλατος τα 6 γραμμάρια την

ημέρα. «H ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι ή 2.400

mg νάτριο και συμπεριλαμβάνει τόσο το αλάτι που προσθέτουμε εμείς στο φαγητό

μας όσο και αυτό που περιέχουν τα τρόφιμα», εξηγεί ο κ. Αντώνης Καφάτος,

καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στην Ιατρική Σχολή του

Πανεπιστημίου Κρήτης.

Από πού παίρνουμε το αλάτι; Άλλο, όμως, οι συστάσεις και άλλο η

πραγματικότητα. Οι υπάρχουσες μελέτες δείχνουν ότι καταναλώνουμε τουλάχιστον

10 γραμμάρια αλάτι την ημέρα και μάλιστα από πολύ νωρίς, από την παιδική και

εφηβική ηλικία – γι’ αυτό αυξάνονται διαρκώς τα κρούσματα υπέρτασης και

εγκεφαλικών στην χώρα μας, κατά τον κ. Καφάτο.

Από πού παίρνουμε αυτό το αλάτι; «Το 40% από το ψωμί του φούρνου, ό,τι είδους

κι αν είναι αυτό», απαντά. «Μεγάλο ποσοστό προέρχεται επίσης από το

επιτραπέζιο που εμείς προσθέτουμε στο φαγητό, ενώ τα τελευταία χρόνια που

αυξάνεται η κατανάλωση βιομηχανοποιημένων προϊόντων και αναψυκτικών, αυξάνεται

και η πρόσληψη άλατος από αυτά».

Τα κακά νέα είναι ότι αν θελήσει κανείς να εξετάσει τις ετικέτες των τροφίμων

για να διαπιστώσει πόσο νάτριο (με οποιαδήποτε μορφή) καταναλώνει, μάλλον θα

απογοητευθεί. «H καταγραφή της ακριβούς περιεκτικότητάς κάθε τροφίμου σε

νάτριο δεν είναι υποχρεωτική», λέει η κυρία Πόπη Καράτζη, διαιτολόγος στο

Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, «συνεπώς ο καταναλωτής δεν μπορεί να ξέρει πόσο

νάτριο παίρνει από κάθε τρόφιμο. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες εταιρείες που στα

πλαίσια της πληρέστερης ενημέρωσης του καταναλωτή αναγράφουν από μόνες τους

την περιεκτικότητα σε νάτριο».

Ψηλάφιση των συσκευασιών. Τα καλά νέα είναι ότι ο καθένας μπορεί

τουλάχιστον να υποψιασθεί πόσο αλάτι περιέχει ένα τρόφιμο, ελέγχοντας στην

συσκευασία σε ποια σειρά βρίσκεται το αλάτι. «Ο γενικός κανόνας είναι πως το

πρώτο συστατικό που αναγράφεται έχει την μεγαλύτερη περιεκτικότητα στο τρόφιμο

και το τελευταίο την μικρότερη», εξηγεί ο κ. Καφάτος. «Συνεπώς, όσο πιο κοντά

στο πρώτο συστατικό αναγράφεται η λέξη «αλάτι» ή μία λέξη που περιέχει

«νάτριο», τόσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητά του σε αλάτι».

H αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλά τρόφιμα που από τη γεύση και μόνο

προδίδονται: τέτοια τρόφιμα είναι τα παστά, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, τα

αλμυρά κράκερ, τα πατατάκια, οι αλατισμένες μαργαρίνες και ορισμένα αλλαντικά

και τυριά (όπως το σαλάμι αέρος, η παρμεζάνα και το ρεγκάτο), κατά την κυρία Καράτζη.

Τρόφιμα με «κρυφό» αλάτι

Υπάρχουν τρόφιμα που δεν είναι αλμυρά, αλλά περιέχουν «κρυφό» αλάτι. Ποια

είναι αυτά; Στη συνέχεια παρατίθενται μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:

* Τρόφιμα σε κονσέρβες. Μια ματιά στις ετικέτες τους αποκαλύπτει πως ο

μεν τόνος Rio Mare σε νερό και ο σολομός Rio Mare αναγράφουν στην ετικέτα τους

τη λέξη «αλάτι», ενώ οι σαρδέλες Trata σε λάδι γράφουν ότι ανά 100 γρ.

περιέχουν 510 mg νάτριο και το Lanchion Meet της Swan ότι περιέχει αλάτι,

νιτρώδες νάτριο και γλουταμινικό μονονάτριο.

* Τρόφιμα των fast food, όπως το χάμπουργκερ Big Mac της Mac Donald’s,

το οποίο, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της εταιρείας στο Ίντερνετ (www.mcdonalds.com/countries/usa/food/nutrition),

περιέχει 1.050 mg νάτριο και το απλό χάμπουργκερ 550 mg, ενώ αντιστοίχως τα

τρία πικάντικα μπουτάκια της KFC (www.kfc.com/kitchen/nutrition.htm)

περιέχουν 1.240 mg νάτριο.

* Το ψωμί του φούρνου. Το σικάλεως, λ.χ., περιέχει 350 mg νάτριο ανά

100 γρ., το άσπρο από σιτάρι 296 mg και το ολικής αλέσεως 397 mg, σύμφωνα με

χημική ανάλυση του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* Έτοιμες σος, όπως το κέτσαπ Heinz και η μουστάρδα EKMA που αναγράφουν

αλάτι ή η μαγιονέζα Hellman’s που αναφέρει ότι ανά μία κουταλιά της σούπας

περιέχει 80 mg νάτριο.

* Σούπες σε σκόνη, όπως η Minestrone της Knorr, που αναφέρει ότι ανά 3

κουταλάκια σκόνη ή ένα βαθύ πιάτο μαγειρεμένο περιέχει 810 mg νάτριο ή η

Spring Village Soup της Knorr που ανά δύο κουταλιές της σούπας ή ένα πιάτο

σούπα έχει 610 mg νάτριο.

* Τα αλλαντικά, όπως τα λουκάνικα τύπου Φρανκφούρτης τα οποία – σύμφωνα

με την ανάλυση του Πανεπιστημίου Κρήτης – παρέχουν 457 mg νάτριο ανά 100 γρ. ή

το παριζάκι που παρέχει 426 mg νάτριο ανά 100 γρ.

* Τα τυριά, όπως η κεφαλογραβιέρα Ηπείρου που – σύμφωνα με την ανάλυση

του Πανεπιστημίου Κρήτης – περιέχει 863 mg νάτριο ανά 100 γρ., το κασέρι

Ηπείρου που περιέχει 511 mg ή η φέτα Στερεάς Ελλάδας που περιέχει 596 mg

νάτριο ανά 100 γρ.

Πολύ νάτριο περιέχουν συνήθως τρόφιμα, όπως οι κύβοι που προσθέτουμε στο

φαγητό για να νοστιμίσει, καθώς και τα προμαγειρεμένα φαγητά, ιδίως αυτά που

θερμαίνονται στον φούρνο μικροκυμάτων, κατά τον κ. Ζαμπέλα. Ακόμα και τα

κατεψυγμένα λαχανικά περιέχουν νάτριο, με τις μεγαλύτερες περιεκτικότητες να

εντοπίζονται συνήθως στον αρακά, στα φασολάκια, στα ανάμεικτα λαχανικά και στο

καλαμπόκι.

Μεγάλη περιεκτικότητα σε αλάτι, τέλος, έχουν – κατά την κυρία Καράτζη – τα

κινέζικα φαγητά που περιέχουν σόγια σος, η οποία είναι πικάντικη και έχει

υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο, τα μεξικάνικα φαγητά και οι πίτσες.

Τι να κάνει ο καταναλωτής

Δεδομένου, λοιπόν, ότι τα πάντα σχεδόν περιέχουν περισσότερο ή λιγότερο αλάτι,

τι μπορεί να κάνει ο καταναλωτής για να ελέγξει την πρόσληψη άλατος; «Να

θυμάται ότι όσο πιο επεξεργασμένο είναι ένα τρόφιμο τόσο περισσότερο αλάτι

περιέχει», απαντά ο κ. Καφάτος. «Και να φροντίζει να μη βάζει καθόλου αλάτι

στο φαγητό του – κάτι που μπορούμε να διδαχθούμε από τη βρεφική ηλικία,

τρώγοντας τα πάντα ανάλατα».