Eνστάσεις

H ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ: Προφυλακτικό. Αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι ήδη

από το 3000 π.X. το χρησιμοποιούσε ο βασιλιάς Μίνωας στην Κρήτη παίρνοντας

νηκτική κύστη από ψάρια. Πάντως το 1700 ευλογήθηκε από το Βατικανό, ο

Βρετανός γιατρός Κάντομ (εξ ου και η αγγλική ονομασία) κατασκευάζοντας

προφυλακτικά από έντερα ζώων. Τη σημερινή μορφή από latex την έδωσε το 1839 ο

Τσάρος Γκουντγίαρ (ιδρυτής και της ομώνυμης βιομηχανίας).

Τι κρύβει η μάντρα;

Οι αυθαιρετούχοι ήταν και είναι ακόμα μια μεγάλη κοινωνική ομάδα, φιλέτο

στο πιάτο της εκάστοτε κυβέρνησης. Σχετίζονται μαζί της με φόβο και ελπίδα.

Από 600.000 ιδιοκτήτες πριν από 20 χρόνια, σήμερα υπολογίζονται σε 300.000

(άντε 299.999 από προχθές), μετά την τελευταία μαζική νομιμοποίηση επί Τρίτση.

Όλες οι κυβερνήσεις (από τον Εμφύλιο μέχρι σήμερα) μπορεί να διαφωνούσαν

μεταξύ τους σε όλα, εκτός από ένα: ποτέ δεν γκρέμισαν αυθαίρετα και όταν τα

νομιμοποιούσαν, μια νέα γενιά είχε ήδη λάβει τη σκυτάλη ανανεώνοντας την

εξάρτηση από την εκάστοτε εξουσία.

Το προλεταριάτο γίνεται… αυθαίρετο

Όλα άρχισαν – όπως πάντα στην Ιστορία – από μία ανάγκη. Τότε στη ρημαγμένη από

τον Εμφύλιο ύπαιθρο δεν υπήρχαν δουλειές, ενώ στις μικρές κοινότητες το έργο

του χωροφύλακα – δυνάστη ήταν εξαιρετικά εύκολο. Οι «αντίπαλοι» εντοπίζονταν

γρήγορα και άκοπα. Όμως, όπως σημειώνει ο κορυφαίος γεωγράφος – πολεοδόμος

Γεώργιος Στυλιανός Πρεβελάκης η βιομηχανία της Αθήνας και των άλλων κέντρων

χρειαζόταν φθηνά χέρια. Οι φτωχοί εσωτερικοί μετανάστες ήρθαν στην πόλη, αλλά

και κάπου έπρεπε να μείνουν. Κανένα πρόβλημα. Οι πρώτοι κερδοσκόποι

οικοπεδοποίησαν μεγάλες ιδιοκτησίες στα όρια του πολεοδομικού συγκροτήματος.

Τα χώρισαν σε μικρά τεμάχια 100-300 τετραγωνικών και τα πωλούσαν ως αγροτική

γη! H πρώτη θεσμοθετημένη υποκρισία.

Οι κυβερνήσεις βολεύονταν από την αυθαιρεσία για δύο λόγους: H παροχή φθηνής

στέγης εξασφάλιζε φθηνά χέρια στη βιομηχανία, ενώ μπορούσε άνετα με τα «στραβά

μάτια» του αστυφύλακα και την απειλή της κατεδάφισης να ελέγξει μια μεγάλη

κοινωνική ομάδα. Όπως σημειώνει ο κ. Πρεβελάκης, μόνο στην Ελλάδα και στην

Τουρκία το προλεταριάτο μέσω αυτής της πολιτικής εντάχθηκε στη μικροαστική

τάξη και τις αξίες της!

H αντιπαροχή

Περίπου την ίδια εποχή και μέχρι τις αρχές του ’80, εξελίσσεται ένα παράλληλο

φαινόμενο, η αντιπαροχή: ο μικρομεσαίος Αθηναίος, που έχει ένα οικόπεδο με μια

μικρή μονοκατοικία, συναντά έναν εργολάβο που δεν έχει οικόπεδο, αλλά έχει

βρει αγοραστές οι οποίοι δεν έχουν σπίτι, μπορούν όμως να το πληρώσουν σε

σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό το «τρίο» θα διαπρέψει μέσω της

αντιπαροχής. H Αθήνα ψηλώνει, χάνει την ανάσα της, ζει στη σκιά του

διαμερίσματος. Ο ιδιοκτήτης του οικοπέδου με τα δύο ή τρία διαμερίσματα από

την αντιπαροχή αλλάζει κλίμακα, συμπεριλαμβάνεται πλέον στους «έχοντες» της

κοινωνίας μας. Και – όπως σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου

της Αθήνας κ. Δ. Χριστοφιλόπουλος – επιτρέπει στον εαυτό του την πολυτέλεια

μιας σχετικά φθηνής εξοχικής κατοικίας, κάπου κοντά στην Αττική. H δεύτερη

γενιά αυθαιρέτων αρχίζει να φυτρώνει σε φθηνή γη που δεν είναι άλλη από την

αγροτική ή τη δασική. Το κράτος τις χαρακτηρίζει παράνομες, αλλά φροντίζει με

ψευτο-δρόμους και αλλά τερτίπια (δικαίωμα μεταβίβασης κ.λπ.) να τις διατηρήσει

στη ζωή. Στις αρχές του ’80, περίπου 600.000 «ιδιοκτήτες» ζούσαν κάτω από αυτό

το καθεστώς.

Το αυθαίρετό μας μέλλον

Ο κ. Πρεβελάκης δεν ένιωσε και πολύ χαρούμενος ακούγοντας τα τελευταία νέα από

την πατρίδα, στη Βοστώνη όπου βρίσκεται. «Φοβάμαι ότι σε 20 χρόνια από τώρα

στην περιοχή των Μεσογείων θα επικρατεί ένα πλήρες χάος. Θα μπορούσαμε όντως

να πούμε ότι βιώνουμε τη μετάλλαξη της αντιπαροχής με τη διαιώνιση, μέσω

νόμων, της προτροπής προς αυθαιρεσία. Κανένα σχέδιο, πάλι όλα πρόχειρα, πάλι

το ίδιο σκηνικό, ενώ και η επιβράβευση της κερδοσκοπίας έχει πάρει τεράστιες

διαστάσεις. Πάρτε το παράδειγμα των βορείων προαστίων. Το στρέμμα κοστίζει

περίπου 500-600 εκατομμύρια και αυτοί χτίζουν δυο φορές αυτό που δικαιούνται.

Με τη νομιμοποίηση κερδίζουν αστρονομικά ποσά»…

H σύμβουλος

Θα μπορούσε και να είναι ανέκδοτο: Πρώην σύμβουλος του ΥΠΕΧΩΔΕ αγόρασε

πρόσφατα μία έκταση περίπου 10 στρεμμάτων κάπου κοντά στην Αθήνα. Έβγαλε άδεια

οικοδομής (νόμιμα, λόγω του αριθμού των στρεμμάτων) και φώναξε τον ντόπιο

εργολάβο για τα σχετικά. Αυτός της ζήτησε περίπου διπλάσια τιμή το τετραγωνικό

για το μπετόν. Όταν του επεσήμανε «προς τι ο διπλασιασμός αφού θα κτίσει με

άδεια», αυτός της απάντησε: «Και ποιος στη ζήτησε; Αυτή είναι η τιμή εδώ». Τι

έκανε δεν έχει σημασία (ακούστηκε να λέει «θα μου το κάψουν αν φέρω άλλον

εργολάβο»).

Είναι κοινό μυστικό ότι ολόκληρες περιοχές ζουν από τις μάντρες οικοδομών,

οι οποίες χτίζουν εκτός σχεδίου – λαδώνοντας πολεοδομίες και αστυνομίες.

Ωστόσο πολλοί πιστεύουν ότι η εκάστοτε νομιμοποίηση νομιμοποιεί παράλληλα και

τις αντίστοιχες πρακτικές, ενώ καλλιεργεί και νέες προσδοκίες. Μάλιστα,

γίνεται και προεκλογικά.

Info

Γ. Πρεβελάκη « H επιστροφή στηνΑθήνα» (Εκδ. Εστία)

Δ. Χριστοφιλόπουλου «Το Δίκαιο της Δόμησης» (Εκδ. Σάκκουλα)

Σπ. Τσαγκαράτου «Τετράδια πολεοδομίας» (Εκδ. Νεφέλη)