Αναζήτηση
Ο Mc George Bundy, ο πολιτικός σύμβουλος του προέδρου Κέννεντυ, έχει πει:
«Επιτυχής διπλωματία απαιτεί την εμφανή διάθεση και ικανότητα ενός κράτους να
μετέλθει στρατιωτικής αναμέτρησης». Είναι λοιπόν επίκαιρο να εξετάσουμε την
επιχειρησιακή ετοιμότητα και αποτελεσματικότητα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων
(ΕΕΔ) σε περίπτωση σύρραξης με την Τουρκία.
Ο νέος υπουργός Άμυνας έχει αναλάβει εποικοδομητικές πρωτοβουλίες σχετικές με
την οργανωτική δομή της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου, υπάρχουν όμως και
επείγοντα θέματα επιχειρησιακής ετοιμότητας και αποτελεσματικότητας, που είναι
αποφασιστικής σημασίας για τις Ένοπλες Δυνάμεις, με τα οποία πρέπει να
ασχοληθεί εμπεριστατωμένα το ΥΠΕΘΑ. Αλλιώς οι πρωτοβουλίες του υπουργού θα
μοιάζουν σαν να αλλάζει τη θέση των καθισμάτων στο κατάστρωμα του «Τιτανικού».
Παραδείγματος χάριν: Υφίσταται μία διευρυνόμενη ασυμμετρία μεταξύ Ελλάδας και
Τουρκίας στην ικανότητα λήψης και χρήσης πληροφοριών από αναγνωριστικό
δορυφόρο. Τον Σεπτέμβριο του 1997 είχε γίνει σχετική εισήγηση στο ΥΠΕΘΑ για το
πώς η Ελλάδα, αγοράζοντας ένα σταθμό λήψεως εικόνων του εμπορικού δορυφόρου
ΙΚΟΝΟΣ αξίας 10 εκατομμυρίων ευρώ, και νοικιάζοντας χρόνο στον δορυφόρο αυτό
αντί 2,5 εκατομμυρίων ευρώ το χρόνο, θα μπορούσε πρώτον να επιβλέπει τα
γενόμενα στην Τουρκία συνεχώς και σε πραγματικό χρόνο με διακριτικότητα ενός
μέτρου (διακρίνεις ανθρώπους) και δεύτερο να καθορίζει τις συντεταγμένες
τουρκικών στόχων σε τρεις διαστάσεις με ακρίβεια 3-5 μέτρων. Μέχρι σήμερα το
ΥΠΕΘΑ δεν έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για χρησιμοποίηση αναγνωριστικού
δορυφόρου.
Εν τω μεταξύ η Τουρκία:
1. Εγκατέστησε στο τέλος του 1998 στην Κωνσταντινούπολη σταθμό λήψεως
εικόνων από τους αναγνωριστικούς δορυφόρους Spot, Radarsat και ERS.
2. Παρήγγειλε δικό της μινι-δορυφόρο από το Surrey το 1999.
3. Εγκατέστησε το 2001 σταθμό λήψεως εικόνων (και γεωγραφικών
συντεταγμένων) από τον δορυφόρο ΙΚΟΝΟΣ (ό,τι δηλαδή είχε προταθεί στο ΥΠΕΘΑ το
1997) με κατευθείαν ζεύξη στο τουρκικό υπουργείο Αμύνης και τώρα σχεδιάζει
εγκατάσταση δεύτερου τέτοιου σταθμού στο Τουρκμενιστάν για να επιβλέπει τη
Δυτική Κίνα.
Ο εν λειτουργία τουρκικός σταθμός εξυπηρετεί αποκλειστικά όλη την Ευρώπη και
τη Μέση Ανατολή, άρα το ελληνικό ΥΠΕΘΑ, αφού δεν έχει δικό του σταθμό λήψεως
εικόνων, θα πρέπει να ζητεί να αγοράσει δορυφορικές φωτογραφίες τουρκικών
στόχων… από την Τουρκία! Στη Βοιωτία υπάρχει σταθμός λήψεως εικόνων από τον
ΙΚΟΝΟΣ που είχε εγκαταστήσει Έλληνας επιχειρηματίας αλλά είναι κλειστός και
αχρησιμοποίητος διότι το ΥΠΕΘΑ αντί να δράξει την ευκαιρία να έχει άμεση
πρόσβαση στον ΙΚΟΝΟΣ, άφησε την Τουρκία να πάρει εκείνη το σταθμό λήψης των
εικόνων του δορυφόρου.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι αρχίζοντας τον Δεκέμβριο του 2001 η Τουρκία έχει
λεπτομερή και συνεχή πληροφόρηση για το πού είναι και τι κάνουν οι Ένοπλες
Δυνάμεις μας, ενώ εμείς παραμένουμε «τυφλοί». Αυτή η ποιοτική ασυμμετρία δίνει
καθοριστικά απόλυτη επιχειρησιακή υπεροχή στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Και
η ηγεσία του ΥΠΕΘΑ, και η πολιτική ηγεσία της χώρας είχαν ενημερωθεί για τον
κίνδυνο αυτό από τον Νοέμβριο του 2000. Αδιαφόρησαν.
Η έλλειψη πληροφοριών από αναγνωριστικό δορυφόρο έχει επιπλέον δυσμενείς
επιπτώσεις για τις ΕΕΔ:
1. Πρόσφατα η ελληνική Πολεμική Αεροπορία προμηθεύτηκε αντί 7,5
εκατομμυρίων ευρώ 1.000 βόμβες JDAM που μπορούν να αφεθούν από το επιτιθέμενο
αεροσκάφος 30 χιλιόμετρα μακριά από τον επιδιωκόμενο στόχο και από ύψος 10.000
μέτρων και κατευθύνονται στο στόχο τους με τη βοήθεια των δορυφόρων του
παγκοσμίου συστήματος εντοπισμού (GPS) με ακρίβεια μέτρων. (Η αρχική εισήγηση
για την προμήθειά τους είχε γίνει το 1995 αλλά η τότε ηγεσία του ΓΕΑ
αδιαφόρησε). Αλλά για να κατευθυνθούν οι βόμβες αυτές στον στόχο τους
χρειάζονται τις ακριβείς τρισδιάστατες συντεταγμένες των στόχων που η Ελλάδα
στερείται ελλείψει αναγνωριστικού δορυφόρου. Άρα, σήμερα οι βόμβες αυτές είναι
άχρηστες.
2. Η αμυντική αποστολή της αποθάρρυνσης ενέχει ειδική επιχειρησιακή
απαίτηση: Την εμφανή ικανότητα ασφαλούς προσβολής στόχων μεγάλης αξίας του
αντιπάλου στην ενδοχώρα του. Αυτό απαιτεί την προμήθεια πυραύλων μεγάλου
βεληνεκούς και μεγάλης ακρίβειας, δεδομένου ότι σήμερα η Ελλάδα στερείται
οπλικού συστήματος που να μπορεί να προσβάλει επιτυχώς την ενδοχώρα της
Τουρκίας. Ορθά λοιπόν η ηγεσία του ΓΕΑ πρόσφατα προχώρησε στην προμήθεια του
μεγάλου βεληνεκούς και ακρίβειας γαλλικού πυραύλου SCALP. Αλλά για να
λειτουργήσει σωστά ο SCALP χρειάζεται μεταξύ άλλων και τις ακριβείς
τρισδιάστατες συντεταγμένες των στόχων του που η Ελλάδα δεν έχει γιατί δεν
έχει πρόσβαση σε αναγνωριστικό δορυφόρο, ενώ αντίθετα οι τουρκικές ένοπλες
δυνάμεις θα έχουν τις συντεταγμένες κάθε σημείου στην Ελλάδα με ακρίβεια 3-5
μέτρων. Άχρηστοι λοιπόν και οι SCALP που θα παραληφθούν το 2005.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι σ’ έναν πόλεμο η μάχη κερδίζεται ή χάνεται πριν
καν αρχίσει.
Ο Κώστας Τσίπης είναι καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής στο Μ.Ι.Τ.
