Αναζήτηση
Οι έμπειρες κοινωνίες αναλύουν συνεχώς τις δυνατότητές τους, τις αδυναμίες
τους, το διαμορφούμενο διεθνές περιβάλλον και προετοιμάζονται να συμπορευτούν
με τις εξελίξεις… Στη διαδικασία αυτή εντάσσουν και την πρόβλεψη των
εξελίξεων. Όπως είναι φυσικό, η μελλοντική προοπτική απαιτεί γνώση του
παρελθόντος, του παρόντος και σχεδιασμό στρατηγικής με βάση στόχους και αρχές.
Η στρατηγική εξετάζει ποικίλα πιθανά σενάρια διαδραμάτισης της πράξης και
επιλέγει εκείνο που εμφανίζεται προσφορότερο ανάλογα με την περίσταση (άλλοτε
είναι καλύτερο να υιοθετείται ένα σενάριο που ελαχιστοποιεί τους κινδύνους,
αλλά ταυτόχρονα και τις ευκαιρίες, και άλλοτε εκείνο που μεγιστοποιεί τις
ευκαιρίες αλλά και τους κινδύνους).
Στην πορεία υλοποίησης των στόχων το σενάριο μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με
νέα δεδομένα, αντιδράσεις, απρόβλεπτες εξελίξεις και να εμπλουτιστεί με
εμπειρία και ικανότητα ώστε να αντιμετωπίζει και να συνδιαλέγεται με τις
εμφανιζόμενες δυσκολίες.
Τα όργανα της πολιτείας στους σχεδιασμούς τους πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την
αναπόφευκτη αλληλεπίδραση μεταξύ τομέων και προβλημάτων ώστε να αποφεύγονται
οι μονομερείς και βίαιοι χειρισμοί στην πορεία υλοποίησης των στόχων. Αναγκαίο
στοιχείο για τη δημιουργία παράδοσης σε μια κοινωνία είναι η αξιολόγηση των
αποτελεσμάτων των σχεδιαζόμενων δράσεών της όπως επίσης και των σεναρίων που
ακολουθήθηκαν…
Η ελληνική κοινωνία δεν χαρακτηρίζεται από στρατηγικούς σχεδιασμούς και
διαδικασίες αξιολόγησης και η πορεία της, όπως είναι φυσικό, δεν είναι δυνατόν
να προβλεφθεί… Ας ακολουθήσουμε ένα απλό παράδειγμα: ένα πανεπιστήμιο,
ύστερα από μελέτη, θεωρεί αναγκαία την ένταξη κάποιου γνωστικού αντικειμένου
στα επιστημονικά του πεδία με το αιτιολογικό να προετοιμάσει την κοινωνία σε
στελέχη που απαιτούν οι διαμορφούμενες συνθήκες και μαζί να διαμορφώσει την
κατάλληλη κουλτούρα της νέας πραγματικότητας, π.χ. κουλτούρα νέων τεχνολογιών.
Αν η πολιτεία ανταποκριθεί στο αίτημα, πράγμα σχεδόν αδύνατο αφού δεν υπάρχουν
τέτοια παράδοση και διαδικασίες στο υπουργείο Παιδείας, εμφανίζονται τα
ακόλουθα προβλήματα: αδιαφορία της πολιτείας για την πορεία του εγχειρήματος,
τόσο όσον αφορά στις υποδομές, εκπαιδευτικές και ερευνητικές, όσο και όσον
αφορά στο προσωπικό και στην αξιολόγηση – απολογισμό της πορείας του. Το
ερώτημα είναι μια τέτοια επένδυση μπορεί να αποδώσει;
Τα τελευταία χρόνια έχει αντικατασταθεί η αξιοπιστία ενός εγχειρήματος από την
προβολή του… που φυσικά δεν πρέπει να αναμένει βάθος εντυπώσεων…, γεγονός
που υποβαθμίζει την αισθητική και τη σοβαρότητα της χώρας. Είναι εύκολο να
βρει κανείς παραδείγματα που αφαιρούν από την κοινωνία μας την προοπτική…
και πληγώνουν, και μαζί τονίζουν τη δική μας ευθύνη και ιδιαίτερα τον τρόπο
που εκδηλώνουμε την αντίθεσή μας.
Στις σημερινές συνθήκες πολλές από τις σχεδιαζόμενες δράσεις υπόκεινται σε
κάποιους περιορισμούς που απορρέουν από τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση,
γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στα σενάρια υλοποίησης των στόχων μας
με βάση φυσικά τις αρχές που είναι συμβατές με τον πολιτισμό, την παράδοση και
τους δημοκρατικούς μας θεσμούς. Ένα τέτοιο παράδειγμα βιώνουμε, με ένταση,
αυτές τις μέρες με τη συζητούμενη ένταξη των ΤΕΙ στην ανώτατη εκπαίδευση.
Η επιχειρηματολογία της πολιτικής ηγεσίας είναι γνωστή όπως επίσης και εκείνη
των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι η αλληλοτομία
των απόψεων, τα ασθενή σημεία διαφωνίας και οι αποκλίνουσες απόψεις. Η
ελληνική κοινωνία έχει την εμπειρία και την ωριμότητα να κρίνει… και
προπαντός να απαιτήσει υπευθυνότητα από όλους… Ο διάλογος, η διαπραγμάτευση,
ο συμβιβασμός δεν είναι υποχωρήσεις, αλλά αποτελούν προϋποθέσεις για
συμπόρευση, τονίζουν τον σεβασμό στις αρχές της δημοκρατίας και προπαντός
δείχνουν σεβασμό και ευαισθησία στο μέλλον της κοινωνίας μας.
Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
