Αναζήτηση
Με δύο μελέτες (η μία από τον βρετανικό οίκο και η άλλη από τη ΓΣΕΕ), που
δίνονται τις επόμενες ημέρες στη δημοσιότητα, ανοίγει και επίσημα ο διάλογος
για το καυτό θέμα της αναμόρφωσης του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος στη
χώρα μας.
|
|
Η κυβέρνηση, αν και δεν είναι ακόμη προετοιμασμένη για την πρόταση που θα
καταθέσει, μέχρι το Πάσχα, στο τραπέζι του διαλόγου, φαίνεται να επιλέγει την
οδό των ήπιων αλλαγών με σταδιακή εφαρμογή των μέτρων εις βάθος χρόνου και
χωρίς να θιγούν σε καμία περίπτωση όσοι θεμελιώνουν ή θα θεμελιώσουν την
επόμενη τριετία (τουλάχιστον) δικαίωμα συνταξιοδότησης. Οι πρώτες σκέψεις για
τις αλλαγές φέρνουν τους ασφαλισμένους μετά το 1983 να ακολουθούν τις
ρυθμίσεις που ισχύουν για τους μετά το 1993 εργαζομένους.
«ΤΑ ΝΕΑ» προσφέρουν έναν μίνι οδηγό για τις επικείμενες αλλαγές στο
Ασφαλιστικό, που έχουν προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση (αλλά και χιλιάδες πρόωρες
συνταξιοδοτήσεις) στον εργατικό χώρο.
ΕΡ.: Πότε θα γίνουν οι αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης;
ΑΠ.: Εντός των προσεχών ημερών θα δοθεί στην κυβέρνηση η αναλογιστική
μελέτη του βρετανικού οίκου Government Actuary’ s για το Ασφαλιστικό. Θα
ακολουθήσει ο διάλογος με τους κοινωνικούς φορείς πάνω στην κυβερνητική
πρόταση που θα διαμορφωθεί. Ο διάλογος, όπως δήλωσε ο υπουργός Εργασίας κ. Τ.
Γιαννίτσης, θα ξεκινήσει περί τις αρχές Απριλίου και αναμένεται να ολοκληρωθεί
(καλώς εχόντων των πραγμάτων) μέχρι το καλοκαίρι, ώστε στη συνέχεια να
καταρτιστεί το σχετικό νομοσχέδιο και να πάρει τον δρόμο της Βουλής. Εκτιμάται
ότι το φθινόπωρο θα έχουμε (εκτός απροόπτου) τον νέο νόμο για την κοινωνική
ασφάλιση στη χώρα μας. Τονίζεται ότι και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες γίνονται
αυτή την περίοδο σημαντικές αλλαγές ή συζητήσεις για την αναμόρφωση των
ασφαλιστικών συστημάτων. Κάθε χώρα χειρίζεται το θέμα σε καθαρά εθνικό επίπεδο
και δεν είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει κάποιο συγκεκριμένο μοντέλο.
Να μην ανησυχούν
ΕΡ.: Ποιοι ασφαλισμένοι θα θιγούν από τις αλλαγές;
ΑΠ.: Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι από τις μεταρρυθμίσεις δεν θα
θιγούν όσοι έχουν συμπληρώσει ή θα συμπληρώσουν εντός του έτους συνταξιοδοτικό
δικαίωμα. Αυτό σημαίνει ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ανησυχούν όσοι
έχουν ή θα έχουν εντός του έτους θεμελιώσει τα συντάξιμα έτη ή και το όριο
ηλικίας για συνταξιοδότηση. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν πρέπει να
ανησυχούν και οι ασφαλισμένοι που έχουν μόνο τα απαραίτητα συντάξιμα έτη χωρίς
το απαιτούμενο όριο ηλικίας για σύνταξη. Αυτός ο ασφαλισμένος μάλιστα μπορεί
να αποχωρήσει εάν ο ίδιος το επιθυμεί και με τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας
θα πάρει τη σύνταξη που του αναλογεί με τις σημερινές προϋποθέσεις,
προσαυξημένη με τις ετήσιες αυξήσεις των συντάξεων. Επίσης, από τις αλλαγές
στο Ασφαλιστικό δεν κινδυνεύουν και όσοι βρίσκονται κοντά στην έξοδο για
σύνταξη (έχουν δηλαδή ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα επισήμως δεν έχει
αποσαφηνιστεί τι σημαίνουν τα ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα). Εκτιμάται ότι
δεν θα θιγούν όσοι θεμελιώσουν δικαίωμα για σύνταξη μέχρι το έτος 2004. Το
σίγουρο, πάντως, είναι ότι οι αλλαγές που θα αποφασιστούν, θα εφαρμοστούν
σταδιακά, εις βάθος χρόνου, και θα αφορούν κατά κύριο λόγο όσους έχουν
προσληφθεί μετά το 1983 μέχρι το 1993 (μετά το 1993 ισχύουν άλλες διατάξεις με
τον νόμο 2084/92).
Εξάλειψη αντικινήτρων
ΕΡ.: Τι θα γίνει με τα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση;
ΑΠ.: Θέμα γενικής αύξησης των ορίων ηλικίας για σύνταξη δεν τίθεται. Με
την ισχύουσα νομοθεσία, οι μετά το 1993 ασφαλισμένοι έχουν το 65ο έτος της
ηλικίας τους (άνδρες και γυναίκες) για έξοδο στη σύνταξη. Επίσης, με τα
ισχύοντα, και οι μετά το 1983 ασφαλισμένοι επιβαρύνονται με αυξήσεις στα όρια
ηλικίας και έτσι τα περιθώρια για περαιτέρω αυξήσεις είναι περιορισμένα. Εκεί,
λοιπόν, που θα δοθεί η μεγάλη μάχη θα είναι οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις,
δηλαδή θα προταθεί η εξάλειψη αντικινήτρων παραμονής στην εργασία. Στο
στόχαστρο αυτών των αλλαγών θα τεθούν τα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα,
600.000 ασφαλισμένοι του ΙΚΑ που έχουν μειωμένο κατά 5 έτη συνταξιοδοτικό
δικαίωμα, οι μητέρες με ανήλικα και διάφοροι κλάδοι που έχουν ευνοϊκό καθεστώς
συνταξιοδότησης. Για την κατάργηση της πρόωρης συνταξιοδότησης έχουν ταχθεί
υπέρ ο ΟΟΣΑ (ο οποίος σε σχετική του έκθεση παρατηρεί ότι το δικαίωμα για
πλήρη σύνταξη στη χώρα μας θεμελιώνεται εύκολα), η έκθεση του καθηγητή κ. Γ.
Σπράου, αλλά και η επίτροπος κ. Άννα Διαμαντοπούλου.
Ο τρόπος υπολογισμού
ΕΡ.: Θα αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων;
ΑΠ.: Είναι σίγουρο ότι θα αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, ο
οποίος είναι διαφορετικός κατά ασφαλιστικό ταμείο. Η νέα ρύθμιση θα αφορά
όσους θα εξέλθουν στη σύνταξη μετά το 2004 (το πιθανότερο σενάριο) και
εξετάζεται να επιλεγεί το μοντέλο του ΙΚΑ, δηλαδή ο υπολογισμός να γίνεται με
βάση τις αποδοχές της τελευταίας πενταετίας (σήμερα για το Δημόσιο, τις ΔΕΚΟ
και τις τράπεζες ο υπολογισμός γίνεται με βάση τις αποδοχές του τελευταίου,
πριν από τη συνταξιοδότηση, μήνα). Θα πρέπει να τονιστεί ότι θα το ύψος της
σύνταξης θα κινείται ανάλογα με τις καταβαλλόμενες εισφορές και θα φθάνει
μέχρι το 80% των συντάξιμων αποδοχών για κύρια και επικουρική σύνταξη μαζί με
35 έτη ασφάλισης, ενώ θα δοθεί η δυνατότητα συμπληρωματικής εθνικής ασφάλισης.
Σίγουρη θεωρείται και η καθιέρωση της εθνικής σύνταξης, η οποία θα αναπληρώσει
τα κατώτερα όρια συντάξεων. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί πως σήμερα χιλιάδες
άτομα εισπράττουν συντάξεις μεγαλύτερες από το εισόδημα από την εργασία τους.
Οι κύριες συντάξεις στη χώρα μας είναι από τις υψηλότερες στις χώρες του ΟΟΣΑ
με εξαίρεση τους ασφαλισμένους που άρχισαν να εργάζονται μετά το 1993. Σήμερα,
η ανώτατη κύρια σύνταξη για 35 έτη υπηρεσίας ή 10.500 ημέρες ασφάλισης
καλύπτει, για ορισμένες ομάδες, το 70% των συντάξιμων αποδοχών, ενώ για
κάποιες άλλες κλιμακώνεται μέχρι και το 100%. Παράλληλα, η ανώτατη επικουρική
σύνταξη αποτελείται από το 10% των συντάξιμων αποδοχών μέχρι και το 65%, ενώ η
κύρια και η επικουρική ανώτατη σύνταξη αθροιστικά αποτελείται από το 80%
των συντάξιμων αποδοχών και ξεπερνάει, σε ορισμένες περιπτώσεις, το 140%.
ΕΡ.: Τι θα γίνει με τις ενοποιήσεις των ασφαλιστικών ταμείων;
ΑΠ.: Η δημιουργία ομοειδών ασφαλιστικών ταμείων είναι στις κυβερνητικές
προθέσεις. Το σενάριο με την ενοποίηση να θιγούν οι παροχές για τους
σημερινούς ασφαλισμένους και συνταξιούχους προβλέπει τα εξής:
1. Την ένταξη στο ΙΚΑ όλων των ταμείων κύριας ασφάλισης μισθωτών (ΔΕΚΟ,
τραπεζοϋπάλληλοι και ειδικά ταμεία).
2. Την ένταξη στον Οργανισμό Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών και των
Ταμείων των νομικών, των υγειονομικών και των μηχανικών του Δημοσίου.
3. Τη δημιουργία ειδικού ταμείου για τους δημοσίους υπάλληλους και τη
συνέχιση της αυτόνομης λειτουργίας του ΟΓΑ (αγρότες).
Ποιος θα χρηματοδοτεί
ΕΡ.: Πώς θα εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η αποτελεσματικότητα της
κοινωνικής ασφάλισης;
ΑΠ.: Η αναλογιστική μελέτη του βρετανικού οίκου αναμένεται να οδηγηθεί
στο συμπέρασμα ότι το αναλογιστικό έλλειμμα του συστήματος κοινωνικής
ασφάλισης στη χώρα μας, τα προσεχή πενήντα έτη, θα φθάσει περίπου στα 50 τρισ.
δρχ. Ο πυρήνας των προβλημάτων της κοινωνικής ασφάλισης εστιάζεται στο ζήτημα
της χρηματοδότησης, δηλαδή ποιος θα χρημαδοτοτεί τις κοινωνικοασφαλιστικές
ανάγκες των εργαζομένων. Με δεδομένη την μη αύξηση των εργοδοτικών ή των
εργατικών εισφορών είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση , αλλά και
την αναμενόμενη άρνηση για αύξηση της κρατικής συμμετοχής στη χρηματοδότηση
του συστήματος, το κεφάλαιο της χρηματοδότησης θα είναι και το πιο περίπλοκο.
Η κατεύθυνση που επιλέγεται, είναι να αναζητηθούν νέοι πόροι και να
αξιοποιηθούν στο έπακρο οι υπάρχουσες πηγές χρηματοδότησης (αποθεματικά). Από
την πλευρά τους, τα εργατικά συνδικάτα θα πιέσουν με κάθε τρόπο για την
εφαρμογή της τριμερούς χρηματοδότησης σε αναλογία 2/9, 3/9 και 4/9
(εργαζόμενοι, κράτος, εργοδότες). Σημειώνεται ότι το κράτος οφείλει πάνω από
650 δισ. δρχ. στα ασφαλιστικά ταμεία μόνον από οφειλές που αντιστοιχούν στις
εισφορές των νέων ασφαλισμένων και αφορούν την περίοδο 1993-1999, ενώ με
πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση αποφασίστηκε η σταδιακή καταβολή των οφειλών του
Δημοσίου προς το ΙΚΑ (σε 15 ετήσιες δόσεις και με επιτόκιο 2%) ύψους 1,3 τρισ.
δρχ. Επίσης, επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι η περιουσία των ασφαλιστικών
ταμείων έπρεπε σήμερα να ξεπερνάει τα 15 τρισ. δρχ., δηλαδή να είναι
πενταπλάσια, αφού το κράτος παρεμβαίνει στη διαχείριση των αποθεματικών.
Τέλος, εκτιμάται ότι η εισφοροδιαφυγή σε όλα τα ταμεία ξεπερνάει τα 700 δισ.
δρχ., ενώ οι 500.000 άνεργοι θα έδιναν μεγάλη ανάσα ύψους 400 δισ. δρχ. ετησίως.
