Αναζήτηση
Αυτές τις ημέρες κυκλοφορεί από τα «Ελληνικά Γράμματα», με πρόλογο του
καθηγητή κ. Αδαμαντίου Πεπελάση, το νέο βιβλίο του δημοσιογράφου Δημήτρη
Στεργίου, όπου σε 470 περίπου σελίδες παρατίθεται αναλυτικά το «χρονικό» των 8
κυριότερων κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομία (κρατικοποίηση του ομίλου
Ανδρεάδη τον Δεκέμβριο του 1975, πετροχημικό εργοστάσιο, που δεν λειτούργησε
ποτέ, εξαγορά των Ελληνικών Ναυπηγείων το 1985, χειρισμοί στην αντιμετώπιση
των προβληματικών επιχειρήσεων, εξάρθρωση της Δημόσιας διοίκησης, άλωση της
Παιδείας, χρέη προς τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας και «αξιοποίηση» της
εκκλησιαστικής περιουσίας) οι οποίες, σύμφωνα με τον συγγραφέα και τα
ντοκουμέντα που δημοσιεύει, συνέβαλαν στην επιδείνωση και αποσταθεροποίηση
της οικονομίας και την εισοδηματική εξουθένωση των εργατοϋπαλλήλων και
των φορολογουμένων με τα συνεχή προγράμματα λιτότητας και την αύξηση της
φορολογίας. Από το βιβλίο αυτό δημοσιεύεται χαρακτηριστικό απόσπασμα από το
κεφάλαιο όπου παρουσιάζεται το «χρονικό» των χειρισμών του θέματος των
προβληματικών επιχειρήσεων:
Με την ίδρυση του περιβόητου Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων έγινε το
κράτος, χωρίς να μπορεί, μεγαλοεπιχειρηματίας, σπαταλήθηκαν εκατοντάδες δισ.
δραχμές και αποστερήθηκε η εθνική οικονομία από πολύτιμους εθνικούς και
τραπεζικούς πόρους που χρειάζονταν για πράγματι παραγωγικές επενδύσεις,
πραγματική αύξηση της απασχόλησης και μείωση της ανεργίας.
Το θέμα των προβληματικών επιχειρήσεων, οι χειρισμοί στην αντιμετώπισή τους
και τα οδυνηρά αποτελέσματα στην εθνική οικονομία αποτελούν ένα επονείδιστο
κεφάλαιο στη νεώτερη οικονομική ιστορία της χώρας μας. Με τη δημιουργία ενός
προκλητικού «θερμοκηπίου», δηλαδή του απερίγραπτου Οργανισμού Ανασυγκρότησης
Επιχειρήσεων (ήδη ετέθη υπό εκκαθάριση!), σπαταλήθηκαν εκατοντάδες δισ.
δραχμές σε μία περίοδο κατά την οποία η ελληνική οικονομία ήταν σε κρίσιμο
σταυροδρόμι και αντιμετώπιζε πάμπολλες προκλήσεις, που οδήγησαν στην εφαρμογή
του σκληρού προγράμματος σταθεροποίησης – λιτότητας τον Οκτώβριο 1985. Μπορεί
με τη λύση αυτή που δόθηκε στο θέμα των προβληματικών επιχειρήσεων να
διασώθηκαν προσωρινά πολλές θέσεις εργασίας και να απετράπη το φάσμα της
ανεργίας πολλών συνανθρώπων μας. Ωστόσο, μπορεί να λεχθεί ότι το κόστος κάθε
θέσης εργασίας να ήταν τόσο υψηλό που θα διεκδικούσε την ένταξή του στο Βιβλίο
Γκίνες ή ότι η λύση αυτή αποστέρησε μακροπρόθεσμα πολύτιμους εθνικούς πόρους,
που χρειάζονταν για σύγχρονες επενδύσεις, που θα αύξαναν την απασχόληση.
Τελικά, και σπαταλήθηκαν εκατοντάδες δισ. δραχμές και η ανεργία στη συνέχεια
άρχισε να καλπάζει.
Η κορυφή του «παγόβουνου» των προβληματικών επιχειρήσεων διεφάνη στην αρχή της
δεύτερης κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας (1977), αλλά αμέσως μετά πήρε
απειλητικές διαστάσεις για την εθνική οικονομία. To τότε κόμμα της αξιωματικής
αντιπολίτευσης (ΠΑΣΟΚ) με δηλώσεις του αρχηγού του Ανδρέα Παπανδρέου (βλέπε
«Βήμα» 26.4.1981 και «Εξόρμηση» 30.8.1981), αλλά και με διακήρυξή του που
περιλαμβάνεται στο κυβερνητικό (εκλογικό) πρόγραμμά του (βλέπε «Εξόρμηση»
1.8.1981) διέγραφε τη διαδικασία εξυγίανσης των προβληματικών επιχειρήσεων ως
εξής:
* Διερεύνηση της βιωσιμότητας, ανεξάρτητα από τη χρηματοδοτική
διάρθρωση των επιχειρήσεων.
* Ριζική αναδιοργάνωση για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και
αναπροσανατολισμό της παραγωγής για όσες επιχειρήσεις κριθούν βιώσιμες.
* Κοινωνικός έλεγχος των επιχειρήσεων ύστερα από μετοχοποίηση των
δανεικών κεφαλαίων των τραπεζών και αποφασιστική συμμετοχή των εργαζομένων.
Αλήθεια, πόσο αλλάζουν οι καιροί… Σήμερα, το ΠΑΣΟΚ, με κυβέρνηση υπό τον κ.
Κώστα Σημίτη, προωθεί, με μετοχοποιήσεις, πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης κρατικών
επιχειρήσεων.
Τότε, πάλι, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ανακοίνωσε μερικά μέτρα πριν από
τις εκλογές του Οκτωβρίου 1981. Σημειώνεται, πάντως, ότι μία πρώτη προσπάθεια
για την αντιμετώπιση του προβλήματος των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων από την
κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας διαφαίνεται στον νόμο 876/1979 που ψήφισε για
την ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς. Πρόκειται για το άρθρο 16 του παραπάνω νόμου
με το οποίο επετράπη η μετατροπή των ληξιπρόθεσμων οφειλών των επιχειρήσεων σε
μετοχικό κεφάλαιο.
Η ρύθμιση αυτή, που αφορά κυρίως χρηματιστηριακές εταιρείες, μπορεί να
θεωρηθεί σημαντική για την περίοδο εκείνη, αφού το γενικότερο οικονομικό κλίμα
ήταν ευνοϊκότερο και, εν πάση περιπτώσει, δεν είχε πάρει το πρόβλημα αυτό
μεγάλες διαστάσεις. Αλλά το παράξενο είναι ότι η σημαντική αυτή ρύθμιση, η
οποία ήδη περιελήφθη, με ελαφρές διαφορές, και στον νόμο 1386/83, ξεχάσθηκε
ύστερα από λίγο από την ίδια την κυβέρνηση που τη θέσπισε, αφού δεν
εφαρμόσθηκε ποτέ. Αλλά δεν έφθανε αυτό. Δύο χρόνια αργότερα η κυβέρνηση της
Νέας Δημοκρατίας πήρε παρόμοια περίπου μέτρα (μετοχοποίηση οφειλών) με απόφαση
της Νομισματικής Επιτροπής. Έτσι παρουσιάζεται το εκπληκτικό φαινόμενο να
υπάρχουν για το ίδιο θέμα οι ίδιες σχεδόν ρυθμίσεις με δύο νόμους και με μία
απόφαση της Νομισματικής Επιτροπής. Οι ρυθμίσεις μάλιστα αυτές ίσχυσαν επί
πολλά χρόνια (και ίσως να ισχύουν ακόμα!), αφού, όπως προκύπτει από το αρχείο
μας, δεν καταργήθηκαν στη συνέχεια με άλλους νόμους ή αποφάσεις…
