Οι θλιβερές σκέψεις που κάνει ο Enzensberger για τους πολιτικούς, μου ήρθαν

και πάλι στο μυαλό, εξαιτίας κάποιων γεγονότων που παραμέρισαν ίσως εξ

αντικειμένου άλλα σημαντικότερα προβλήματα, τα οποία καθορίζουν σε μεγάλο

βαθμό την πολιτική συγκυρία που διανύουμε.

Ποια είναι, άραγε, αυτά τα γεγονότα, τα οποία βάζουν ξανά στο στόχαστρο τη ζωή

των πολιτικών; Την ίδια ώρα, λοιπόν, που υποστηρίζεται έντονα ότι πρέπει να

μειωθεί και πάλι το κόστος της εργασίας για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της

οικονομίας μας, την ίδια ώρα που η μαζική ανεργία χτυπάει τις πόρτες των νέων

και άλλων κοινωνικών ομάδων, κάποιοι κυβερνητικοί παράγοντες ή άλλα κομματικά

στελέχη του ευρύτερου πολιτικού κόσμου ξοδεύουν αφειδώς στο συμπαθές νησί της

Κρήτης ή αλλού, για τις διακοπές τους, όσα εισπράττει κάποιος εργαζόμενος μέσα

σε έναν χρόνο από τη δουλειά του. Και αναρωτιέται κανείς εύλογα, εάν βέβαια

λάβει υπόψη του και άλλα εκνευριστικά φαινόμενα, όπως είναι τα δισεκατομμύρια

που δαπανώνται για τα κινητά τηλέφωνα των στελεχών ή των συμβούλων των

διαφόρων υπουργείων: Πού οφείλεται, άραγε, αυτή η προκλητική επιδειξιομανία

των παραπάνω ατόμων που λειτουργούν εξ αντικειμένου ως nouveaux riches, ως

νεόπλουτοι δηλαδή μιας καινούργιας νομενκλατούρας; Δεν αντιλαμβάνονται διόλου

ότι το μοντέλο της ζωής του πολιτικού στηρίζει ανενδοίαστα τη φερεγγυότητα του

κοινοβουλευτικού συστήματος;

Ο Ρ. Bourdieu παρατηρεί εύστοχα ότι υπάρχει ένας τομέας που πρέπει απαραίτητα

να προσέχουν οι πολιτικοί. Είναι ο τομέας του συμβολικού (ή της συμβολικής

λειτουργίας). Η τήρηση μιας υποδειγματικής συμπεριφοράς θα ‘πρεπε να είναι ο

κανόνας για το κρατικό ή κομματικό προσωπικό, κυρίως όταν αυτό αντιπροσωπεύει

(ή θέλει να αντιπροσωπεύει) τα συμφέροντα των μειονεκτούντων ή των αδυνάτων.

Εϊναι δύσκολο, άραγε, να αντιληφθούν οι κυβερνητικοί ιθύνοντες ότι λειτουργεί

εντελώς αρνητικά για τον ευρύ κόσμο ο συρφετός των πολυτελών αυτοκινήτων που

συνοδεύει κάθε χρόνο τους υπουργούς στα εγκαίνια της ΔΕΘ;

Υπ’ αυτήν την έννοια ο πολιτικός ­ όπως και ο διανοούμενος ­ είναι μια μορφή

αντιπροσωπευτική, που εκπροσωπεί με πρόδηλο τρόπο, δηλαδή με τη ζωή του,

κάποιες αξίες ή μια κοσμοαντίληψη. Η προκλητικότητα και ο απωθητικός τρόπος

ζωής ακυρώνουν ολοκληρωτικά αυτήν τη λειτουργία της πολιτικής αντιπροσώπευσης.

Εντούτοις, το βασανιστικό ερώτημα παραμένει και πάλι αναπάντητο: Γιατί, άραγε,

αυτή η επιδειξιομανία; Μια απάντηση σ’ αυτό το ζήτημα θα ‘ταν η εξής: Όσο

περισσότερο ανέρχεται ένας πολιτικός στις βαθμίδες της κρατικής (ή κομματικής)

ιεραρχίας, τόσο περισσότερο αποκόπτεται από την κοινωνία. Αυτό που γίνεται

«έξω», του είναι λίγο-πολύ άγνωστο. Είναι, με λίγα λόγια, απομονωμένος στον

δικό του κόσμο.

Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας; Η πολιτική απαξιώνεται και μια

επικίνδυνη και φασιστοειδής παραδοχή αρχίζει να διαχέεται μέσα στην κοινωνία:

«Όλοι είναι το ίδιο». Στο τέλος, αντί ο πολίτης να αντιστέκεται, γίνεται

ανεκτικός απέναντι σ’ αυτά τα φαινόμενα και αρχίζει με τη σειρά του να

κυνηγάει τον τζόγο και το εύκολο κέρδος.

Ευτυχώς, το παραπάνω απωθητικό πρότυπο ζωής που υιοθετούν κάποια κυβερνητικά

στελέχη, είναι πλήρως ασύμβατο με τον μετρημένο και απλό τρόπο ζωής που

ακολουθεί ο σημερινός Πρωθυπουργός. Θα είναι κρίμα, πάντως, η συνολική

προσπάθεια του Κ. Σημίτη, που εμπεριέχει αναμφισβήτητα ηχηρές επιτυχίες, να

κριθεί αρνητικά από τον ελληνικό λαό, λόγω της αλαζονείας κάποιων κομματικών ή

κρατικών αξιωματούχων.

Ποιο είναι το τελικό συμπέρασμα αυτών των σκέψεων; Ζούμε στην κοινωνία της

ανεκτικότητας και συστάσεις ή οδηγίες για το μοντέλο της ζωής του «άλλου» δεν

μπορούν να υπάρχουν. Σ’ αυτήν τη ζωή ο καθένας τραβάει τον δρόμο του, όπως

έλεγε και ο μεγάλος Φλωρεντίνος (Δάντης). Η Ιστορία και οι πολίτες θα

τιμωρήσουν, πάντως, τους προκλητικούς πρωταγωνιστές που αλλοιώνουν το ύφος

μιας συγκροτημένης πολιτικής εξουσίας. Ευτυχώς, όμως, που υπάρχουν και

ευσυνείδητοι πολιτικοί, που ακυρώνουν συνεχώς στην πράξη την απαισιόδοξη

προφητεία του Enzensberger: Δηλαδή ότι «Όσο εύκολα αρχίζει κανείς την καριέρα

του ως πολιτικός, τόσο πιο δύσκολο είναι να βγει από εκεί μέσα σώος και

αβλαβής».

Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ