Οι επιστήμονες ανέκαθεν ερμήνευαν με τον δικό τους, διαφορετικό, τρόπο τα

φαινόμενα της φύσης. Σε όλη τους την ερευνητική καριέρα ­ συχνά, σε όλη τους

τη ζωή ­ «χάνονται» μέσα σε πολύπλοκους μαθηματικούς υπολογισμούς και ογκώδη

βιβλία. Είναι όμως και στιγμές που μένουν άφωνοι μπροστά στα μυστήρια του

σύμπαντος. Είναι τότε που με δέος συνειδητοποιούν, πρώτοι αυτοί, την

ασημαντότητα του ανθρώπινου γένους. Τα χθεσινά δύο λεπτά, που σκοτείνιασε η

Γη, ήταν μία από αυτές τις στιγμές. Οι Έλληνες επιστήμονες περιγράφουν στα

«ΝΕΑ» τις εντυπώσεις τους από την έκλειψη. Πιο «τυχερός» από όλους, ο κ. Δ.

Σιμόπουλος, απόλαυσε το τέλειο σκοτάδι, «απόκοσμο και εκφοβιστικό», στο μέσο

της Μαύρης Θάλασσας. Ο κ. Χ. Ζερεφός, στη Θεσσαλονίκη, εντυπωσιάστηκε από το

μεγαλείο της φύσης και «τη χρυσή ευκαιρία του ζωοδότη Ήλιου». Ο κ. Δ.

Νανόπουλος υπενθυμίζει την υπακοή στον «αναλλοίωτο και αιώνιο νόμο της

παγκόσμιας έλξης». Τέλος, ο κ. Ε. Κοντιζάς, στο Αστεροσκοπείο της Πεντέλης,

χαίρεται για το «εξαιρετικά σπάνιο προνόμιο» που του χάρισε ο Ουρανός.

Το υπερθέαμα κράτησε μόνο 141 δευτερόλεπτα

Ήταν λίγο μετά τις 2 το μεσημέρι, όταν, για μία ακόμη φορά, τον είδα να

πλησιάζει με ταχύτητα 3.000 χιλιομέτρων την ώρα. Ένας τεράστιος σκοτεινός

τοίχος, με έκταση δεκάδων χιλιομέτρων και ύψος που χανόταν ψηλά στο Διάστημα,

κάλπαζε κατά πάνω μας σαν τους τέσσερις καβαλάρηδες της Αποκάλυψης. Το

απόκοσμο και εκφοβιστικό εκείνο σκοτάδι που έριχνε πάνω στη Γη μας η σκιά της

Σελήνης ξέθαψε εν ριπή οφθαλμού τον προαιώνιο πανικοφόρο φόβο που γεννούσαν

ανέκαθεν τα μεγαλειώδη φαινόμετα της φύσης στις ψυχές των πρωτόγονων προγόνων

μας, αποδεικνύοντας έτσι πόσο βαθιά χαραγμένα είναι τα ένστικτα αυτά στο

μεδούλι της ανθρώπινης φύσης μας.

Βρισκόμασταν ακίνητοι στη Μαύρη Θάλασσα, περίπου 100 χιλιόμετρα ανατολικά της

πόλης Βάρνα της Βουλγαρίας (43 μοίρες Β., 30 μοίρες Α., περίπου) απ’ όπου θα

περνούσε σε λίγο η σκιά της Σελήνης. Ο κυβερνήτης του «Στέλλα Σολάρις»,

Απόστολος Πανώριος, είχε οδηγήσει το υπερωκεάνιο σε εκείνο το σημείο

συνάντησης τεσσάρων συνολικά πλοίων της ελληνικής εταιρείας Royal Olympic

Cruises από τις 10.00 το πρωί, έτσι ώστε να έχει τον απαιτούμενο χρόνο για να

κάνει τους κατάλληλους χειρισμούς σε περίπτωση που οι καιρικές συνθήκες μάς

ανάγκαζαν να κινηθούμε σε κάποιο άλλο σημείο, πάνω στο μονοπάτι που θα χάραζε

η σκιά του δορυφόρου μας. Αλλά δεν χρειάστηκε, αφού ο ουρανός ήταν

πεντακάθαρος και η θάλασσα «λάδι».

Είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει αρκετά, όταν ένα ελαφρό αεράκι (ο επονομαζόμενος

άνεμος της έκλειψης) άρχισε να φυσάει από τα νοτιοανατολικά (Σοροκάδα το

απεκάλεσε ο ύπαρχος του πλοίου, καπετάν Κρητικός). Πάνω στον ουρανό και σε

ύψος 59 μοιρών από τον νότιο ορίζοντα, η Σελήνη είχε αρχίσει από τις 12.49 να

καλύπτει σιγά σιγά τον δίσκο του Ηλίου, ενώ οι 600 περίπου επαγγελματίες και

ερασιτέχνες αστρονόμοι από τα Πλανητάρια του Λος Άντζελες, του Σικάγο, του

Τόκυο και μαζί τους 19 ακόμη Έλληνες επιβάτες και τα 350 μέλη του πληρώματος

του «Στέλλα Σολάρις» είχαν κατακλύσει από νωρίς τα ανοιχτά καταστρώματα του

πλοίου, προετοιμάζοντας τα τηλεσκόπια, τις φωτογραφικές μηχανές και τα διάφορα

άλλα όργανα παρατήρησης της ολικής έκλειψης του Ηλίου.

Βρισκόμουν στη γέφυρα του «Στέλλα Σολάρις», ενώ στο κάτω κατάστρωμα ένας

συνάδελφος από το Τόκυο είχε απλώσει μια ειδική οθόνη αποφασισμένος να

φωτογραφήσει ορισμένες σκιώδεις διακυμάνσεις που δύσκολα αποτυπώνονται σε φιλμ

και παρουσιάζονται λίγο πριν από την ολική έκλειψη, λόγω των αλλαγών της

ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας. Άλλοι με ειδικά εξοπλισμένα τηλεσκόπια είχαν

απόλυτη εμπιστοσύνη στην εμπειρία του πλοιάρχου Απόστολου Πανώριου, ο οποίος

ως βετεράνος της έκλειψης του Φεβρουαρίου 1998 στον Ατλαντικό Ωκεανό ήταν ο

αναμφισβήτητος εγγυητής για την επιτυχία των σχεδίων τους.

Και έτσι στις 14.13.39 η ολική φάση της έκλειψης βρίσκονταν προ των πυλών. Η

αντίστροφη μέτρηση από τα μεγάφωνα του «Στέλλα Σολάρις» είχε αρχίσει: 10, 9,

8, 7, 6, 5. Η ανυπομονησία και η προσμονή είχε φτάσει στο κατακόρυφο. Με τη

βοήθεια ενός τηλεσκοπίου, ειδικά εξοπλισμένου για την παρατήρηση της έκλειψης,

μπορούσες να διακρίνεις τις τελευταίες αχτίδες του άστρου της ημέρας να

σχηματίζουν ένα «διαμαντένιο δαχτυλίδι», ενώ γύρω από τον σκοτεινό δίσκο της

Σελήνης φάνηκαν οι τελευταίες αναλαμπές του Ηλίου, καθώς περνούσαν μέσα από

τις οροσειρές και τις κοιλάδες της Σελήνης, σχηματίζοντας τους φωτεινούς

«κόκκους του Μπέιλι» από το όνομα του Άγγλου αστρονόμου που τους παρατήρησε

για πρώτη φορά τον περασμένο αιώνα: 2, 1 μηδέν!

Θα ‘πρεπε να είχα γεννηθεί με τη δύναμη της πένας ενός Καζαντζάκη ή ενός Ελύτη

για να μπορέσω να αποδώσω κάπως το τι έγινε τη στιγμή που άρχισε η ολική φάση

της έκλειψης. Τα επιφωνήματα, οι ιαχές μάλλον, που ξέφυγαν από τα στόματα των

1.000 ατόμων που βρίσκονταν στα καταστρώματα του «Στέλλα Σολάρις» ήταν κάτι το

απερίγραπτο. Πάνω στον ουρανό, εκεί που πριν από λίγο βρίσκονταν ο Ήλιος,

φάνηκε μια μαύρη τρύπα στο μέγεθος της Πανσελήνου, πολύ πιο σκοτεινή από τη

γύρω περιοχή του ουρανού, ενώ ο ορίζοντας φωτιζόταν ακόμη με την ένταση που

έχει κανονικά ο ουρανός μετά τη δύση του Ηλίου. Ήταν ένα πραγματικά υπέροχο

θέαμα, ένα φαινόμενο που μόνο εάν το ζήσει κανείς άμεσα μπορεί να κατανοήσει

το μεγαλείο του. Γιατί καμία προγενέστερη γνώση, καμία επιστημονική εξήγηση,

κανένα σχολείο δεν είναι δυνατόν να σε προετοιμάσουν για όσα θαυμαστά βλέπεις

με τα ίδια σου τα μάτια.

Σε κλάσματα του δευτερολέπτου ένα αραχνοΰφαντο φωτεινό πέπλο κάλυψε σαν

φωτοστέφανο τον σκοτεινό δίσκο της Σελήνης. Ήταν το υπέροχο «στέμμα» της

εξωτερικής ατμόσφαιρας του Ηλίου που έχει θερμοκρασία 2.000.000 βαθμών Κελσίου

(όταν η ορατή του επιφάνεια, που ονομάζεται φωτόσφαιρα, δεν ξεπερνάει τους

6.000 βαθμούς). Επειδή βρισκόμαστε πολύ κοντά στο μέγιστο του ενδεκαετούς

κύκλου της ηλιακής δραστηριότητας, το στέμμα ήταν ιδιαίτερα έντονο και

εκτεινόταν εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα γύρω από τον σκοτεινό δίσκο, με

τουλάχιστον 12 ακτινωτές προεκτάσεις που ακολουθούσαν το μαγνητικό πεδίο του

Ηλίου, ενώ άλλες χάνονταν μακριά στο Διάστημα. Αν και ολόλευκο, στο μυαλό μου

ήρθε εντούτοις η εικόνα του «χρυσόμαλλου δέρατος», ο καταλληλότερος ίσως

συνειρμός, όταν περιπλέει κανείς τον Εύξεινο Πόντο.

Πιο μακριά στα αριστερά του σκοτεινού Ηλίου φάνηκε ολόλαμπρη η μορφή της

Αφροδίτης και λίγο αργότερα διέκρινα στα δεξιά και τον Ερμή. Ήταν σαν να

βρισκόμουν κάτω από τον ουρανό του Πλανηταρίου, αφού εκτός των δύο πλανητών

εμφανίστηκαν πολύ αμυδρά και τα λαμπρότερα άστρα της γύρω περιοχής: ο Σείριος,

ο Προκών, η Αίγα και ο Αρκτούρος. Εκείνο όμως που έκανε ιδιαίτερη εντύπωση

ήταν οι προεξοχές, οι τεράστιες φλόγες υπερθερμασμένων αερίων (σαν εκρήξεις

δισεκατομμυρίων βομβών υδρογόνου), που πετάγονταν σαν πύρινες γλώσσες από τη

χρωμόσφαιρα, την κατώτερη δηλαδή στιβάδα της ηλιακής ατμόσφαιρας και οι οποίες

είτε χάνονται στο Διάστημα είτε ξαναπέφτουν πάνω στον Ήλιο. Αν κοίταγες

προσεχτικά, η ανταύγειά τους ήταν ορατή ακόμη και με γυμνό μάτι, σε αντίθεση

με τον ολόλευκο χρωματισμό του στέμματος. Μία μάλιστα απ’ αυτές φαινόταν να

αιωρείται σχεδόν πάνω από τον σκοτεινό δίσκο.

Ολόγυρά μου, οι επαγγελματίες και οι ερασιτέχνες συνάδελφοι είχαν τρελαθεί

προσπαθώντας να προλάβουν όλα όσα είχαν προγραμματίσει πριν από μήνες. Στη

διάθεσή τους είχαν 141 δευτερόλεπτα μόνο, αλλά χάρη στην επιδεξιότητα του

πλοιάρχου το «Στέλλα Σολάρις» ­ με σβησμένες τις μηχανές, ήταν ακίνητο σαν να

βρισκόμαστε πάνω στο βράχο του Γιβραλτάρ ­ όλοι οι συνάδελφοι κατόρθωσαν να

εκτελέσουν τα προγράμματα που είχαν σχεδιάσει χωρίς προβλήματα.

Ήταν σαν να είχαν περάσει μερικά μόνο δευτερόλεπτα, όταν από τα μεγάφωνα του

πλοίου ακούστηκε η προειδοποίηση ότι η ολική φάση έφτανε στο τέλος της. Φόρεσα

αμέσως τα ειδικά φίλτρα κι έτσι κατόρθωσα την τελευταία στιγμή να ξαναδώ το

δεύτερο «διαμαντένιο δαχτυλίδι» που ανακοίνωσε θεαματικά το τέλος της

τελευταίας ολικής ηλιακής έκλειψης της δεύτερης χιλιετίας. Σειρά, τώρα πια,

έχει η επόμενη ολική έκλειψη του Ηλίου: η πρώτης της τρίτης χιλιετίας στις 21

Ιουνίου του 2001 στον Ατλαντικό Ωκεανό, ανοιχτά της Αγκόλα. Ελπίζω να μπορέσω

να ‘μαι και πάλι εκεί.

Ο Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι αστροφυσικός και διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητάριου

Ήταν απλά ένα φυσικό φαινόμενο

Τα τηλέφωνα στο σπίτι και το «κινητό» είχαν «ανάψει»! Φίλοι, γνωστοί, άγνωστοι

ήθελαν να μάθουν τι θα γίνει την Τετάρτη 11 Αυγούστου. Η συντέλεια του κόσμου,

σεισμοί και καταποντισμοί, το μεγάλο σκοτάδι και όλα τα συμπαρομαρτούντα,

μάλλον Νοστραδαμικής προέλευσης.

Καμιά φορά τσιμπιέμαι και προσπαθώ να δω αν ζούμε στο τέλος του 1999 ή του

999. Ξέρουμε όλοι από το Δημοτικό σχολείο, για το μήλο που έπεσε στο κεφάλι

του Νεύτωνα και πως τον έκανε να σκεφθεί ότι ο ίδιος λόγος που κάνει το μήλο

να πέφτει κάτω από τη μηλιά, κάνει και τη Γη να περιστρέφεται γύρω από τον

Ήλιο και τη Σελήνη γύρω από τη Γη. Ο βασικός νόμος της παγκόσμιας έλξης.

Έτσι λοιπόν, υπακούοντας τον αναλλοίωτο και αιώνιο νόμο της παγκόσμιας έλξης,

η Γη θα ακολουθεί αέναα το ταξίδι της γύρω από τον Ήλιο, όσο υπάρχει Ήλιος,

περίπου πέντε χιλιάδες εκατομμύρια χρόνια ακόμη, και συνάμα η Σελήνη θα

γυρνάει περί τον πλανήτη μας. Καμιά φορά, και μπορούμε μέσα από βασικές

εξισώσεις να προβλέψουμε ακριβώς πότε, η Σελήνη βρίσκεται στην ευθεία που

ορίζει η Γη και ο Ήλιος, και έτσι «κόβει» το φως του Ηλίου και για κάποιο

μικρό χρονικό διάστημα γίνεται σκοτάδι. Αυτό είναι όλο! Τίποτα το μυστηριώδες

ή το μαγικό. Ένα απλούστατα φυσικό φαινόμενο.

Τώρα, αν είναι η τελευταία έκλειψη της χιλιετίας, δεν έχει καμία φυσική

σημασία.

Οι μονάδες χρόνου, ώρες, μέρες, αιώνες κ.λπ. είναι ανθρώπινα δημιουργήματα και

η «αρχή» μετρήσεώς τους εντελώς αυθαίρετη.

Μην ξεχνάμε ότι άλλο ημερολόγιο έχουν οι Εβραίοι, άλλο οι Κινέζοι, κ.ο.κ.

Λυπάμαι που βγάζω τον πέπλο μυστηρίου, αλλά πιστεύω ότι τα πράγματα πρέπει να

λέγονται με το πραγματικό τους όνομα. Από καθαρά επιστημονικής απόψεως, οι

εκλείψεις Ηλίου είναι χρήσιμες γιατί μας επιτρέπουν να κάνουμε παρατηρήσεις

για τον Ήλιο, που είναι πολύ δύσκολες όταν το φως του μας «τυφλώνει».

Αλλά όλα αυτά μας βγάζουν από το σύντομο σημείωμα. Θα τελειώσω με ένα

ανέκδοτο, υποτίθεται αληθινή ιστορία για τον Einstein. Κάπου, νομίζω στη

δεκαετία του 1910, κάποιος μετεωρίτης φάνηκε να πλησιάζει τη Γη και ο κόσμος

είχε τρομοκρατηθεί. Μαζεύτηκαν οι δημοσιογράφοι γύρω από τον Einstein και τον

ρώτησαν τι θα γίνει, θα πέσει ο μετεωρίτης στη Γη ή όχι.

Ο Einstein απήντησε αμέσως και με έμφαση ένα μεγάλο ΟΧΙ. Όταν με τον καιρό ο

μετεωρίτης δεν κτύπησε στη Γη, οι δημοσιογράφοι ρώτησαν τον Einstein ποιες

πολύπλοκες εξισώσεις χρησιμοποίησε για την απάντησή του. Και η απάντηση –

ατάκα του Einstein: Καμία εξίσωση, απλώς άμα μας κτύπαγε δεν θα είσαστε εδώ

τώρα να με ρωτάτε!

Άντε και στην επόμενη ολική έκλειψη του Ηλίου στην Ελλάδα γύρω στο 2006…

Ο Δημήτρης Νανόπουλος είναι Ακαδημαϊκός, καθηγητής Θεωρητικής

Φυσικής στο Τέξας.

Παρατηρήσεις με σημασία

Σήμερα είχαμε το εξαιρετικά σπάνιο προνόμιο να παρατηρήσουμε τη μερική έκλειψη

Ηλίου από την Ελλάδα. Τα επιστημονικά συμπεράσματα που θα εξαχθούν είναι πολλά

και σημαντικά. Όμως θα περάσει αρκετός χρόνος για την προσεκτική ανάλυση των

δεδομένων και την εξαγωγή βέβαιων αποτελεσμάτων. Οι πιο προνομιούχες

επιστημονικές ομάδες είναι αυτές που παρατήρησαν το φαινόμενο από περιοχές

ολικής έκλειψης. Οι παρατηρήσεις αυτές (σε συνεργασία με τις παρατηρήσεις

δορυφόρων όπως αυτών του Soho) είναι σημαντικές, μια και μπορούν να μας

αποκαλύψουν τα μυστικά του ηλιακού στέμματος, δηλαδή της «ατμόσφαιρας» του

Ήλιου. Το ηλιακό στέμμα έχει θερμοκρασία 1.000.000 βαθμούς και μπορεί να

παρατηρηθεί με ευκολία μόνον κατά τη διάρκεια της ολικής έκλειψης, μια και

έχει φωτεινότητα πολλές τάξεις μεγέθους μικρότερη από τον καθεαυτό ηλιακό

δίσκο. Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν είχαμε την τύχη να παρατηρήσουμε ολική

έκλειψη. Επομένως, αν και δεν είχαμε τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε το

εντυπωσιακό ηλιακό στέμμα, συνεχίσαμε την καθημερινή καταγραφή της ηλιακής

δραστηριότητας (π.χ. ηλιακές κηλίδες). Οι παρατηρήσεις μας αυτές (σε

συνεργασία με άλλα ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού) έχουν μεγάλη σημασία για

την κατανόηση των επιπτώσεων της ηλιακής ακτινοβολίας στο γήινο περιβάλλον

(π.χ. τηλεπικοινωνίες).

Ο Ευάγγελος Κοντιζάς είναι διευθυντής του Αστρονομικού Ινστιτούτου στο

Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Ο Ήλιος μάς έδωσε δωρεάν μία ευκαιρία να καταλάβουμε τη φύση

Η έκλειψη του Ηλίου δεν έχει μεγάλη επιστημονική αξία μόνο για τη μελέτη της

ατμόσφαιράς του Ηλίου, αλλά και για αυτή της Γης. Η ατμόσφαιρα του Ηλίου

καθορίζεται από θερμοπυρηνικές εκρήξεις, οι οποίες δημιουργούν ένα περιβάλλον

άγνωστο στον άνθρωπο, όπου τεράστια μαγνητικά πεδία μετακινούν φορτισμένα

σωμάτια και τα εκτοξεύουν στο αχανές διάστημα.

Αντίθετα με αυτό το μη γνώριμο και αφιλόξενο περιβάλλον στην ατμόσφαιρα του

λαμπρού ουράνιου σώματος, το ατμοσφαιρικό περιβάλλον στον πλανήτη μας είναι

εκείνο που διατηρεί τη ζωή έτσι όπως την γνωρίζει ο άνθρωπος. Αυτό το

ατμοσφαιρικό περιβάλλον είναι εκείνο μέσα στο οποίο ο άνθρωπος μεγαλουργεί,

αλλά και καταστρέφει. Είναι το περίβλημα της ύπαρξής του, το οποίο δειλά

δειλά, τα τελευταία 2.500 χρόνια προσπαθεί να αντιληφθεί, προσπαθεί να το

μετρήσει και να μάθει τους μηχανισμούς με τους οποίους αυτό συντηρείται και λειτουργεί.

Για να καταλάβουμε οποιοδήποτε μηχανισμό, είτε φυσικό είτε χημικό στο

περιβάλλον μας, πρέπει απαραίτητα να συμβεί μια διαταραχή. Κι αυτό γιατί,

χωρίς τη διαταραχή δεν μπορούμε να μελετήσουμε κανένα σύστημα στη φύση. Αυτήν

ακριβώς τη διαταραχή στην ηλιακή ακτινοβολία που έρχεται στον πλανήτη μας, μας

προσφέρει η έκλειψη του Ηλίου. Είναι σημαντική, τόσο για τα υψηλότερα στρώματα

της ατμόσφαιρας όσο και για τα κατώτερα, διότι οι αλλαγές στην ηλιακή

ακτινοβολία είναι καθοριστικές για τις φυσικές και χημικές διεργασίες που

συντηρούν το ατμοσφαιρικό περιβάλλον.

Για μένα, η τελευταία έκλειψη του αιώνα ήταν μία χρυσή ευκαιρία να δούμε, γύρω

στο μεσημέρι, τις αλλαγές που περιμένουμε από τη θεωρία να συμβούν στη δομή

και τη σύσταση της ατμόσφαιρας. Αυτές τις αλλαγές τις μετρήσαμε χθες και σε

ορισμένες περιπτώσεις εντυπωσιαστήκαμε εγώ και τα μέλη της ομάδας μου από το

μεγαλείο της φύσης. Περιμέναμε μικρές αλλαγές στη σύσταση ορισμένων ρύπων, που

ελέγχονται από τη φωτοχημεία και κυρίως τις αλλαγές στο υπεριώδες φως του

Ηλίου. Οι αλλαγές που μετρήσαμε ήταν μεγαλύτερες. Η ψύξη από τη σκιά της

Σελήνης όλοι περίμεναν ότι θα ήταν περίπου ένα με δύο βαθμούς Κελσίου. Η φύση

όμως μας ξεπέρασε, τους έκανε περισσότερους από τέσσερις, ενώ και οι αλλαγές

στην ανατάραξη των κατώτερων ατμοσφαιρικών στρωμάτων ήταν εντυπωσιακές.

Ταυτόχρονα, τα ψηλότερα στρώματα του όζοντος διαταράχτηκαν από την υπερηχητική

διέλευση της σκιάς της Σελήνης. Συγκεντρώσαμε και συγκεντρώνουμε ακόμα τόσο

όγκο μετρήσεων, ώστε θα μας χρειαστούν αρκετές εβδομάδες για να τελειώσουμε

την επεξεργασία τους.

Ο ζωοδότης Ήλιος μάς έδωσε δωρεάν μία ευκαιρία να καταλάβουμε καλύτερα τη φύση

και να βαθμονομήσουμε τα μοντέλα του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος, που διαθέτει

σήμερα η επιστημονική κοινότητα.

Νομίζω ότι ως επιστήμονας δεν μπορώ παρά να είμαι ευτυχής για το υψηλό επίπεδο

ανταπόκρισης όλων των συνεργατών στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως επίσης και

για το ενδιαφέρον που δείχνει η κοινωνία μέσω των ΜΜΕ, στα σημερινά προβλήματα

του περιβάλλοντος και σε αυτούς που με συνέπεια το διακονούν.

Ο Χρήστος Ζερεφός είναι διευθυντής στο Εργαστήριο Φυσικής της

Ατμόσφαιρας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Τελευταία Νέα