Αναζήτηση
Πριν από λίγες ημέρες πήδησα τη μάντρα που χωρίζει το Άγιον Όρος από τον υπόλοιπο κόσμο. Χωρίς άδειες και χωρίς διατυπώσεις. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Από το 1991 έχει απαγορευθεί η βιντεοσκόπηση στο Όρος και εγώ ήθελα να καταγράψω τη ζωή «στον απαγορευμένο τόπο».
Την προηγούμενη φορά που είχα επισκεφθεί το Άγιον Όρος, τον Σεπτέμβριο του 2004, είχα πάρει «όρκο» ότι θα επιστρέψω για να ακούσω τις ιστορίες των μοναχών. Αυτές μόνο με ενδιέφεραν. Στις εκκλησίες μπαίνεις και τη δεύτερη φορά σού φαίνονται ίδιες, οι ιστορίες των μοναχών όμως είναι μοναδικές.
Ένας πενηντάρης που άφησε μωρό το παιδί του για να γίνει «βοηθός της Κυρίας Θεοτόκου»! Ένας γέροντας που έχει «να βγει στον κόσμο» 47 χρόνια. Ο χρυσοχόος από τη Θεσσαλονίκη που κάποτε έκαιγε τα βιβλία του Ανδρουλάκη και κυνηγούσε τον Πανούση. Ο νεαρός από το Λονδίνο που θεωρεί τον εαυτό του μοιχό, επειδή του άρεσε μια συμφοιτήτριά του ενώ ήταν λογοδοσμένος με μια κοπέλα. Ένας μάγκας από τα Πατήσια που αφού έζησε τις «χίλιες και μια νύχτες», πρωτοστατεί σήμερα στις αγρυπνίες. Ο νεαρός κιθαρίστας ενός γνωστού συγκροτήματος που μπήκε για να κόψει την πρέζα. «Όσα δεν κατάφεραν οι γιατροί, θα τα καταφέρει ο Θεός» μου είπε, με μια δόση όμως αμφιβολίας.
«Απαγορευμένες ιστορίες» που δεν πρέπει ούτε να τις λένε πια. Γιατί οι μοναχοί δεν πρέπει να επιστρέφουν στην κοσμική ζωή ούτε με τη σκέψη. Τις περισσότερες φορές μετά τις «εξομολογήσεις» ένιωθα κουρασμένος. Σαν να τους είχα αποσπάσει το μεγαλύτερο μυστικό. Σε κάποιους ήθελα να σφίξω δυνατά το χέρι και το έκανα, με κάποιους άλλους θύμωνα αλλά δεν το έδειχνα. Όλους όμως έπρεπε τελικά να τους σεβαστώ. Και αυτή είναι, ίσως, η διαφορά ενός δημοσιογράφου από έναν πιστό. Ο δημοσιογράφος δεν έχει θρησκεία. Δεν λέει «καλό» ή «κακό». Όλες οι ιστορίες πρέπει να ταξιδέψουν γυμνές, χωρίς τα βαρίδια της άποψης του δημοσιογράφου.
Απ΄ τα βουνά. Στο Άγιον Όρος μπήκα από τα βουνά. Το σχέδιο ήταν να πάω επίσκεψη στη μονή των Παλαιοημερολογιτών και από εκεί να συναντήσω όσο περισσότερους μοναχούς μπορώ. Οι «αντάρτες» της Μονής Εσφιγμένου έχουν κερδίσει πολλά ματωμένα πρωτοσέλιδα. Συγκρούονται με τους Καθολικούς, αρνούνται να μνημονεύσουν τον Πατριάρχη και δεν παίρνουν λεφτά από την Ε.Ε. Ως αντίποινα, η διοίκηση του Αγίου Όρους και οι υπόλοιπες 19 μονές έχουν πάψει να τους αναγνωρίζουν και έχουν ορίσει μια νέα Μονή Εσφιγμένου στις Καρυές με λίγους μοναχούς. Έτσι, σήμερα υπάρχουν δύο Μονές Εσφιγμένου, όπως κάποτε υπήρχαν δύο ΚΚΕ. Η νόμιμη μικρή και η παράνομη μεγάλη.
Οι Παλαιοημερολογίτες περνούν δύσκολα. Φοβούνται ότι ένα βράδυ θα μπουν τα ΜΑΤ και θα τους «πάρουν» τη μονή. Ζουν λοιπόν σαν οχυρωμένοι. Και ελέγχουν αυστηρά ποιοι είναι αυτοί που την επισκέπτονται. Μην την πάθουν σαν την Τροία. Τελικά, με τη βοήθεια ενός φίλου, του Ηρακλή, πείστηκαν να μπω με κάμερα στη μονή τους. Θα έλεγαν την ιστορία τους και θα με άφηναν να κινηθώ ελεύθερα στη μονή. Και εγώ αξιοποίησα όσο δεν έπαιρνε τη φιλοξενία τους. Μίλησα βεβαίως και με τον «πατριάρχη» της μονής, τον Μεθόδιο που κάθε νεύμα του είναι και μια εντολή. Οι παλιοί Εσφιγμενίτες έχουν δώσει όρκο να τον ακολουθήσουν και στον θάνατο.
Ο «Σούμαχερ» της μονής. Ο Ισαάκ είναι ο πρώτος που γνώρισα. Είναι εννέα χρόνια στο μοναστήρι, κάποτε έβαφε αυτοκίνητα, τώρα είναι ο Σούμαχερ της μονής. Αυτός με περίμενε στα συρματοπλέγματα. Μόλις πέρασα τη μάντρα, φορτώθηκε τον εξοπλισμό του Γιάννη και του Φάνη (που κουβαλούσαν τις κάμερες) και ύστερα από σαράντα λεπτά ανηφορικής πορείας, βράδυ φτάσαμε 
Η συζήτηση που ακολουθεί έγινε με τον Ισαάκ και τον Ιακώβ. Τα άλλα δυο αδέλφια ήταν στα διακονήματα. Ποιος μπήκε πρώτος; Ισ.: Ο πατέρας Μελχισεδέκ και μετά εγώ, μετά ήλθε ο πατέρας Ιακώβ και τελευταίος ο πατέρας Αβραάμ. Και η μάνα εκεί που είχε τέσσερα παιδιά…
Ισ.: Βρέθηκε με κανένα.
Ιακ.: Βρέθηκε με τέσσερις αγγέλους.
Τέσσερις αγγέλους λες; Ιακ.: Ναι. Γιατί ένας μοναχός που φεύγει, στη θέση του αντικαθίσταται άγγελος Κυρίου. Φύγαμε τέσσερις, πήγαν τέσσερις.
Εσύ γιατί ήρθες; Ιακ.: Να σώσω τη ψυχή μου. Ποιος άλλος σκοπός;
Έξω δεν θα μπορούσες να σώσεις την ψυχή σου;
Ιακ.: Όχι, γιατί υπάρχει πολλή αμαρτία. Ο άνθρωπος απ΄ τη στιγμή που έφυγε από την εκκλησία, πάει απ΄ το κακό στο χειρότερο.
Κάνετε παρέα τα τέσσερα αδέρφια;
Ισ.: Ο καθένας έχει το διακόνημά του, την εργασία του, συναντιόμαστε μόνο στις συνάξεις, στην εκκλησία, στην τράπεζα.
Ανταλλάσσετε κουβέντες για το παρελθόν;
Ισ.: Δεν επιτρέπονται αυτά. Και τι λέτε; Ισ.: Τα πνευματικά, τα του κόσμου πλέον δεν τα συζητάμε.
Όταν κάποιος έχει αμφιβολίες τις συζητάει με τους άλλους;
Ισ.: Αμφιβολίες σε τι; Αμφιβολίεςγι΄ αυτό που βλέπουμε, γι΄ αυτά που αισθανόμαστε.Όλοι κάποιες στιγμές δεν αμφιβάλλουμε;
Ισ.: Εδώ, δεν νομίζω να υπάρχει τέτοιο. Επιλέγεις τον δρόμο του Θεού. Σε ποια περιοχή μεγαλώσατε; Ισ.: Πετρούπολη, Αθήνα. Εσύ Ιακώβ τι έκανες έξω όταν ήσουν παιδί;Έπαιζεςποδόσφαιρο, είχες φίλους;
Ιακ.: Ε, καμιά φορά έπαιζα λίγο ποδόσφαιρο. Αλλά αυτό είναι καθαρή ειδωλολατρία.
Το ποδόσφαιρο; Ιακ.: Βέβαια. Έχουν φύγει απ΄ τον Θεό και λατρεύουν τους ανθρώπους και την μπάλα. Όπως οι άλλοι λατρεύουν τα κτίσματα.
Να παίζεις μπάλα είναι κακό;Οι Γραφές λένεότι ακόμη και ο Άγιος Αντώνιος έπαιζε μακριά γαϊδούρα με τους άλλους μοναχούς.
Ισ.: Ναι, στον βίο του Αγίου το αναφέρει. Γιατί η ζωή μας είναι σαν το τόξο. Αν το τεντώνεις συνεχώς, κάποια στιγμή θα σπάσει, θέλει και λίγο να χαλαρώνεις.
Εσάς τι σας χαλαρώνει; Ισ.: Η προσευχή που κάνουμε. Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ Θεού ελέησόν με, ή Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς. Αυτές είναι οι δυο βασικές ευχές.
Ιακ.: Εμένα μου αρέσει να μένω στο κελί μου, κλεισμένος. Να μελετάω τις γραφές και να μαθαίνω. Να βλέπω δηλαδή την αλήθεια ξεκάθαρα.
Οι γυναίκες που μπήκαν στο «Περιβόλι»
Χαρακτηριστικά είναι τα όσα αναφέρει ο μεγάλος Έλληνας ζωγράφος Θεόδωρος Ράλλης, ο οποίος περιηγήθηκε το Όρος το καλοκαίρι του 1885. Στο ημερολόγιό του γράφει για την επίσκεψη στη Μονή Ζωγράφου. Εκεί δίπλα στη θαυματουργή εικόνα, ανάμεσα σε πολλά τάματα, διέκρινε κρυμμένα σε μια γωνία και δύο γυναικεία βραχιόλια. «Ήταν- όπως γράφειη πρώτη φορά που έβλεπε στο Όρος αντικείμενα που μπορούσαν να θυμίσουν την ύπαρξη του ωραίου φύλου». «Η εξοχότητά σας κάνει λάθος. Ό, τι βλέπει είναι προσφορές προσκυνητών ευγνωμονούντων. Ποτέ γυναίκα δεν πάτησε τα πόδια της σ΄ αυτό το ιερό περιβόλι», τον διέψευσαν οι μοναχοί σταυροκοπούμενοι. Ο ζωγράφος όμως δεν πείστηκε και κλείνει αυτό το «επικίνδυνο- όπως λέει- θέμα» γράφοντας: «Λαμποκοπάτε, λοιπόν, ευγενικά βραχιόλια και κρατήστε το μυστικό σας. Κρατήστε το για πάντα».
Το βιβλίο της Σουαζί. «Ένας μήνας με τους άντρες του Αγίου Όρους» είναι ο τίτλος ενός βιβλίου που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1929. Συγγραφέας του η δημοσιογράφος Μαρίζ Σουαζί, μαθήτρια του Φρόυντ. Η Σουαζί ισχυρίζεται ότι ντύθηκε άντρας και περπάτησε στα «απαγορευμένα μονοπάτια».
Η σταρ Ελλάς Αλίκη Διπλαράκου θα εκλεγεί το 1930 «Μις Ευρώπη». «Λαιμός χυτός, χέρια λεπτά, μπράτσα τορνευτά… όπως μια μελωδία που σβήνει» θα γράψουν τότε τα περιοδικά. Η Διπλαράκου, όμως, έχει ένα απαγορευμένο όνειρο. Να μεταμφιεστεί άντρας και να περιηγηθεί στο περιβόλι της Παναγίας. Τα καταφέρνει και το αμερικάνικο «ΤΙΜΕ» θα παρομοιάσει τη Διπλαράκου με την Ωραία Ελένη που προκαλεί τον Τρωικό πόλεμο.
Το 1953, το άβατο θα αμφισβητηθεί δημόσια και από επιστήμονες. Οι αρχαιολόγοι του 9ου Διεθνούς Βυζαντινολογικού Συνεδρίου που γίνεται στη Θεσσαλονίκη αποφασίζουν να επισκεφτούν το Άγιο Όρος. Ανάμεσά τους και αρκετές γυναίκες, οι οποίες έκαναν απόβαση ολίγων λεπτών στη Μονή Δοχειαρίου. «Τι έκαμα; Απλούστατα ηθέλησα να σπάσω μία παράδοση, η οποία είναι αναχρονιστική και υποτιμά τη γυναίκα. Μάλιστα αποβιβάστηκα εις την ακτή της Μονής αφού επλήρωσα πολύ», δήλωσε η Ολλανδή βυζαντινολόγος Λίντενμπεργκ. Την επόμενη μέρα μια άλλη γυναίκα, η νεαρή τότε Μαρία Ποιμενίδου, αποκαλύπτει στην εφημερίδα «Ακρόπολις» ότι και αυτή μπήκε στη Μονή Παντοκράτορος, ντυμένη άνδρας. Πέντε μήνες αργότερα, η κυβέρνηση Παπάγου αποφασίζει ότι η παραβίαση του άβατου θα επισύρει ποινή φυλακίσεως έως ένα έτος. Το Όρος γίνεται και επισήμως απαγορευμένος τόπος για τις γυναίκες.
Ο προστάτης της βασίλισσας
– Κάθε κυψέλη έχει από 100 μέχρι 5.000 μέλισσες. Οι κηφήνες, τα αρσενικά δηλαδή είναι 2.000. Και δεν μπορούν να εξηγήσουν τι χρειάζονται όλοι αυτοί οι κηφήνες για να γονιμοποιήσουν μια βασίλισσα.
Εσύ γιατί λες; Είναι η σοφία του Θεού. Δεν μπορούμε να τα εξηγήσουμε όλα.
Εσύ πιστεύεις ότι τα «θηλυκά» θα κατέστρεφαν το Άγιον Όρος; Βέβαια. Γιατί πώς θα κάνω εγώ την προσευχή μου όταν βλέπω γυναίκες γυμνές; Μπορώ; Δεν μπορώ. Αλίμονο, άνθρωποι είμαστε.
Πόσα χρόνια είστε εδώ; Δέκα. Από το ΄98. Το κυριότερο όμως είναι ότι το έχει θεσπίσει η Παναγία μας. Αυτή είπε ότι απαγορεύ ονται οι γυναίκες. Γιατί; Για να ασκούνε οι μοναχοί τα καθήκοντά τους χωρίς πειρασμούς. Δεν υπάρχουν πειρασμοί στο Άγιον Όρος;
Ε, ο διάβολος παντού είναι. Αλλά δεν είναι ανάγκη να προσθέσουμε και τις γυναίκες. Σας είπα, δεν το θέλει και η Παναγία και τιμωρεί όσες προσπαθούν να πατήσουν το άβατο.
Όταν λες «τιμωρεί»; Μια Γαλλίδα ήρθε και μετά κατηγορούσε τους μοναχούς, δαιμονίστηκε και στο τέλος της ζωής της φανερώθηκε. Και ένα άλλο που έχω ακούσει είναι ότι ήρθε κάποτε η γυναίκα του Ωνάση και μόλις πάτησε την προβλήτα έσπασε το πόδι της και την πήρε ο Ωνάσης κι έφυγε. Μία άλλη φορά, στη Μονή Γρηγορίου ήρθε κάποιος πλούσιος με μία γυναίκα για να προσκυνήσουνε. Πήγαν προσκύνησαν, κατέβηκαν για να πάρουν το σκάφος να φύγουν και βρήκαν τη γυναίκα καρφωμένη στο βυθό. Ποιος μπορεί να το ΄κανε αυτό; Μόνον ο Θεός. Τιμωρία.
