ΥΠΑΡΧΕΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΥΦΥΪΑ; Η ΤΖΟΥΛΙΑ ΚΡΙΣΤΕΒΑ ΜΕΛΕΤΑ
ΤΟΝ ΤΑΡΑΧΩΔΗ ΒΙΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΣΤΡΑΦΤΕΡΟ ΣΤΟΧΑΣΜΟ
ΤΗΣ ΧΑΝΝΑ ΑΡΕΝΤ, ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΠΟΥ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΕ ΠΩΣ Ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ ΕΧΕΙ ΔΥΟ
ΠΡΟΣΩΠΑ: ΑΥΤΟ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ ΚΙ ΑΥΤΟ ΤΟΥ
ΣΤΑΛΙΝΙΣΜΟΥ. ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΗΡΩΣΕ ΑΚΡΙΒΑ.
«H “ευφυΐα” είναι μια θεραπευτική επινόηση που μας βοηθά να μην πεθάνουμε από ισότητα, σ΄ έναν κόσμο χωρίς επέκεινα», λέει η Τζούλια Κρίστεβα στην εισαγωγή του βιβλίου της για τη γυναικεία ευφυΐα. Υπάρχει όμως γυναικεία ευφυΐα; Και, αν ναι, τι είδους;

Η εξηνταεπτάχρονη Τζούλια Κρίστεβα, γλωσσολόγος, φιλόσοφος, ψυχαναλύτρια, κριτικός λογοτεχνίας, πρόσφατη μυθιστοριογράφος, λάβρα φεμινίστρια, το 2001 δημοσίευσε ένα τρίτομο έργο με θέμα τη γυναικεία ευφυΐα. Ο κάθε τόμος είναι αφιερωμένος σε μια γυναίκα, η οποία έχει σφραγίσει με τον τρόπο της τον εικοστό αιώνα. Η Χάννα Άρεντ (1906-1975), η Μέλανι Κλάιν (1882-1960), η Κολέτ (1873-1954). Η Κρίστεβα δεν κρύβει πως η επιλογή των προσώπων είναι υποκειμενική: εκκινεί από προσωπική συμπάθεια. Παρά ταύτα, βασίζεται στην αντικειμενική πραγματικότητα. Οι τρεις γυναίκες που επιλέγει η Κρίστεβα ορίζουν διαφορετικούς τύπους στοχασμού, βίου και δράσης, που εκπορεύονται από τη γυναικεία ταυτότητα. Η Χάννα Άρεντ, διανοούμενη, κινήθηκε στον χώρο του πολιτικού στοχασμού και τον σφράγισε με τις αντιλήψεις της. Η Μέλανι Κλάιν, ψυχαναλύτρια, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ενόρμηση του θανάτου και τον σκοτεινό γκρεμό της παιδικής ψυχής. Η Κολέτ έδωσε φωνή στην ηδονή και την αναισχυντία των γυναικών, σε μια περίοδο ορμητικής απελευθέρωσης των απαγορευμένων επιθυμιών.

Και οι τρεις γυναίκες που επιλέγει η Κρίστεβα δρουν ριζοσπαστικά, η κάθε μία στον χώρο της. Δεν διστάζουν να προκαλέσουν ρήξεις. Γυρίζουν την πλάτη σε κάθε είδους καθωσπρεπισμό. Στο τέλος, πληρώνουν το τίμημα της ευφυΐας τους: εξοστρακίζονται και περιφρονούνται.

Η Κρίστεβα παρουσιάζει τον ταραχώδη προσωπικό και πνευματικό βίο της Χάννα Άρεντ, αναδεικνύοντας τα στοιχεία που αποτελούν το ισχυρό στίγμα του έργου της. Η Γερμανοεβραία διανοούμενη, η οποία έζησε στο Βερολίνο, το Παρίσι και τη Νέα Υόρκη, υπήρξε η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο Πρίνστον. Δίδαξε στα σημαντικότερα αμερικανικά πανεπιστήμια. Έγραψε βιβλία που αποτέλεσαν τομές και προκάλεσαν τσουνάμι αντιδράσεων.

Η Κρίστεβα επιμένει στη θυελλώδη ερωτική σχέση της Άρεντ με τον Χάιντεγκερ, η οποία περνά ισχυρές δοκιμασίες, όμως παραμένει ώς το τέλος πανίσχυρη. Εστιάζει στην εβραϊκή καταγωγή της διανοούμενης, η οποία επηρέασε, σε άγριους καιρούς, τη σχέση της με το σχολείο και τη χώρα της. Επιμένει στον δεύτερο γάμο της Άρεντ με τον Χάινριχ Μπλύχερ, καθηγητή Φιλοσοφίας, αρσενικό με τα όλα του, ο οποίος συνέβαλε στην ολοκλήρωση της πολιτικής παιδείας της Χάννα.

Στις επιστολές της Χάννα στον Μπλύχερ διακρίνεται η γυναικεία πλευρά της σιδηράς διανοούμενης: «Μα τον Θεό, είσαι οι τέσσερις τοίχοι μου», του γράφει. Και αλλού: «Πίστεψέ με, καρδιά μου, η γυναίκα χρειάζεται κάποιον πλάι της, για να ζήσει».

Η Κρίστεβα παρουσιάζει και σχολιάζει φωτογραφίες της Άρεντ. Υποδεικνύει πώς από θηλυκό πλάσμα μεταμορφώνεται με τα χρόνια σε γυναίκα με ανδροπρεπή χαρακτηριστικά- και επιχειρεί να ερμηνεύσει τη μετάλλαξη.

Julia Κristeva

ΧΑΝΝΑ

ΑΡΕΝΤ,

Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΥΦΥΪΑ

ΜΤΦ: Τ. ΜΠΕΝΤΖΕΛΟΣ, ΚΕΔΡΟΣ, 2008, ΣΕΛ.

334, ΤΙΜΗ 20 ΕΥΡΩ

Τελευταία Νέα