Αναζήτηση
Θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας πρωινό ή νυχτερινό τύπο; Προσέξτε τι θα απαντήσετε, διότι η απάντησή σας ίσως αποκαλύπτει πολλά για εσάς.
Αυτό τουλάχιστον υποδηλώνουν ολοένα περισσότερες μελέτες, οι οποίες συσχετίζουν τις χρονικές προτιμήσεις μας στον ύπνο με κάθε είδους χαρακτηριστικό γνώρισμα –από την προσωπικότητα και την ψυχική υγεία έως την αντοχή στον πόνο και τον κίνδυνο καρκίνου.
Η πιο πρόσφατη από αυτές τις μελέτες δημοσιεύθηκε στις αρχές του μήνα από διεθνή ομάδα επιστημόνων. Οπως έγραψαν επιστήμονες από την Αγγλία και την Αυστραλία στο επιστημονικό περιοδικό «Personality and Individual Differences», ο ύπνος πολύ αργά το βράδυ ή τις πρωινές ώρες σχετίζεται με «σκοτεινά» χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η αντικοινωνική συμπεριφορά, ο ναρκισσισμός και η χειραγώγηση.
Οι ερευνητές από το Σίδνεϊ και το Λίβερπουλ που πραγματοποίησαν τη μελέτη σε 263 νεαρούς εθελοντές (η μέση ηλικία τους ήταν τα 24 χρόνια) εκτίμησαν ότι είναι λογικό να είναι… νυχτοπούλι όποιος διαθέτει τέτοια χαρακτηριστικά προσωπικότητας, διότι οι ώρες με λιγοστό φωτισμό διευκολύνουν όσα δεν τολμάει να κάνει την ημέρα.
Η προτίμησή μας στον πρωινό ή βραδινό ύπνο είναι γνωστή ως χρονότυπος του ύπνου και υπαγορεύεται από το βιολογικό μας ρολόι, δήλωσε στην εφημερίδα «Daily Mail» ο δρ Τιμ Κίνελ, από το Εργαστήριο Υπνου του Νοσοκομείου Papworth στο Κέμπριτζ. «Τα πάντα στον οργανισμό, κάθε αντίδραση, ορμόνη, ενεργοποίηση ή αδρανοποίηση γονιδίου, ελέγχονται από το βιολογικό ρολόι», είπε. «Και είναι το ίδιο ρολόι που κάνει τους πρωινούς τύπους να ξυπνούν χαράματα και τους νυχτερινούς να λειτουργούν καλύτερα όταν πέφτει το σκοτάδι».
Το αν θα είναι κάποιος νυχτοπούλι ή όχι υπαγορεύεται σε μεγάλο βαθμό από ένα γονίδιο γνωστό ως Period-3. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ ανακάλυψαν ότι υπάρχουν δύο εκδοχές αυτού του γονιδίου: μία μακριά και μία κοντή. Οσοι διαθέτουν τη μακριά εκδοχή λειτουργούν καλύτερα το πρωί, ενώ όσοι διαθέτουν την κοντή αποδίδουν θαυμάσια τη νύχτα. Το γονίδιο αυτό εξηγεί γιατί οι πρωινοί τύποι κουράζονται πιο γρήγορα μέσα στην ημέρα, οπότε πρέπει να πηγαίνουν πιο νωρίς για ύπνο, κατά τον δρα Σάιμον Αρτσερ, λέκτορα Χρονοβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ.
Κάθε άνθρωπος φέρει δύο κόπιες του Period-3, μία από κάθε γονιό. Κάποιοι άνθρωποι κληρονομούν δύο κόπιες από το μακρύ ή από το κοντό γονίδιο, οπότε είναι «εξαιρετικά» πρωινοί ή νυχτερινοί τύποι. Οι περισσότεροι όμως φέρουν μία κοντή κόπια και μία μακριά, οπότε έχουν χαρακτηριστικά και από τους δύο τύπους –λ.χ. ναι μεν κοιμούνται νωρίς και ξυπνούν νωρίς, αλλά δεν μπορούν να φάνε πρωινό μόλις ανοίξουν τα μάτια τους.
Οι πολύ πρωινοί τύποι πάντοτε τρώνε πρωινό μέσα σε μισή ώρα από τη στιγμή που θα ξυπνήσουν, κατά τον καθηγητή Τζιμ Χορν από το Κέντρο Μελέτης του Υπνου του Πανεπιστημίου Loughborough. Στην πραγματικότητα, «το πότε τρώει ένας άνθρωπος πρωινό αποτελεί πολύ καλή ένδειξη για το αν είναι πρωινός ή βραδινός τύπος», εξηγεί. Οι βραδινοί τύποι, από την άλλη πλευρά, συνηθίζουν να τρώνε πρωινό αργά μέσα στην ημέρα και είναι πολύ πιο επιρρεπείς στην υπερκατανάλωση φαγητού μετά τις 8 το βράδυ. Εχουν επίσης την τάση να τσιμπολογάνε τη νύχτα και γι’ αυτό έχουν αυξημένες πιθανότητες να αποκτήσουν πρόβλημα με τα κιλά τους, όπως έδειξε και μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Chronobiology International».
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, εξάλλου, ανακάλυψαν ότι οι βραδινοί τύποι έχουν χαμηλότερα επίπεδα «καλής» (HDL) χοληστερόλης και αυξημένες πιθανότητες να ροχαλίζουν και να πάσχουν από υπνική άπνοια, κατά την οποία σταματά πολλές φορές η αναπνοή στη διάρκεια του ύπνου –δύο προβλήματα που συχνά σχετίζονται με το περιττό βάρος.
Μελέτες, εξάλλου, έχουν δείξει ότι οι βραδινοί τύποι έχουν πιο ασθενή μνήμη και μικρότερη αντοχή στον πόνο. Η ασθενής μνήμη σχετίζεται με την έλλειψη ύπνου, από την οποία συχνά υποφέρουν, αφού ναι μεν κοιμούνται αργά, αλλά αν έχουν πρωινό ωράριο εργασίας πρέπει να ξυπνούν πολύ νωρίς το πρωί, κατά τον δρα Κίνελ. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να τους κάνει και λιγότερο ανθεκτικούς στον πόνο, κατά τον δρα Κρις Εντουαρντς, ρευματολόγο στο Γενικό Νοσοκομείο του Σαουθάμπτον.
Παρ’ όλα αυτά οι βραδινοί τύποι φαίνεται να ζουν εντονότερα, καθώς επιζητούν έντονες συγκινήσεις, είναι ριψοκίνδυνοι και πιο εξωστρεφείς. Μελέτη, λ.χ., του Πανεπιστημίου του Ντάρχαμ με 106 άνδρες ηλικίας 18-30 ετών έδειξε ότι ενώ οι πρωινοί τύποι είχαν κατά μέσον όρο 3,6 ερωτικές συντρόφους έως αυτή την ηλικία, οι βραδινοί είχαν κατά μέσον όρο 16,3.
Πάντως, μελέτη με 800 εθελοντές που δημοσιεύθηκε στο «Chronobiology International» έδειξε ότι κατορθώνουν να ελέγχουν πιο αποτελεσματικά τις παρορμήσεις τους από ό,τι οι πρωινοί τύποι, ενώ κατά κανόνα είναι και πιο αρεστοί στους άλλους, σύμφωνα με μια άλλη μελέτη στην οποία συμμετείχαν 1.000 εθελοντές. Ωστόσο, όταν εκδηλώσουν κατάθλιψη, συχνά έχουν πιο σοβαρά συμπτώματα, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Journal of Affective Disorders».
Στα μειονεκτήματα για τους πρωινούς τύπους συμπεριλαμβάνεται το ότι φαίνεται να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης ορισμένων καρκίνων, όπως του μαστού και του παχέος εντέρου, ιδίως όταν διαθέτουν δύο κόπιες του γονιδίου Period-3. Ρόλο μπορεί, επίσης, να παίζει το ότι εκτίθενται περισσότερο στο φως του ηλίου, οπότε ίσως διαθέτουν λιγότερη μελατονίνη –την ορμόνη του ύπνου που αυξάνεται το βράδυ και μερικές μελέτες δείχνουν ότι διαθέτει αντικαρκινικές ιδιότητες.
Μολονότι, πάντως, τα γονίδια καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το αν θα είμαστε πρωινοί ή βραδινοί τύποι, αυτό αλλάζει με την ηλικία, κατά τον καθηγητή Ράσελ Φόστερ, καθηγητή Κιρκάδιας Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Η κορύφωση του… ξενυχτιού είναι στις ηλικίες 19-21 ετών, λέει, ενώ στη συνέχεια οι περισσότεροι μετατρέπονται σταδιακά σε πρωινούς τύπους, κάτι που γίνεται ιδιαιτέρως εμφανές μετά τη μέση ηλικία και ιδίως στις γυναίκες κατά την εμμηνόπαυση. n
