Η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, η παράσταση σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου που συναντήθηκε για πρώτη φορά με το κοινό στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου το περασμένο καλοκαίρι, μεταφέρεται τώρα από τις 19 Δεκεμβρίου στο κλειστό περιβάλλον του θεάτρου Πορεία. Η μετάβαση αυτή της «Ηλέκτρας εντός», όπως τιτλοφορείται η νέα παραγωγή, φέρνει την αφήγηση να τοποθετείται στους εσωτερικούς χώρους του παλατιού του Αγαμέμνονα. Μέσα σε μια ατμόσφαιρα καμπαρέ, με ζωντανή τζαζ μουσική, ερωτισμό και τη βία να αιωρείται, ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης αναλαμβάνει να ενσαρκώσει τον Παιδαγωγό.
«Με προβλημάτιζε πάντα το γεγονός ότι ο παιδαγωγός είναι ένας άνθρωπος ο οποίος εκπαιδεύει από τριών – τεσσάρων χρονών τον Ορέστη για να γίνει δολοφόνος. Είναι παράδοξο. Κανείς θα περίμενε να κάνει αυτό που λέει η Ανδρομάχη στον Εκτορα σ’ ένα ποίημα του Σεφέρη, να πάρει το παιδί μακριά από το θανατικό και να του μάθει να μελετάει τα δέντρα, να γίνει κι αυτός άνθρωπος. Εκείνος τον εκπαιδεύει, ωστόσο, και φαντάζομαι ότι κάνει μια πολύ σκληρή πλύση εγκεφάλου σ’ αυτό το μικρό αγόρι για να σκοτώσει τη μάνα του. Από την άλλη, σκέφτομαι ότι ένας άνθρωπος για να ενηλικιωθεί πρέπει να σκοτώσει πρώτα απ’ όλα τη φαντασία του.
Κι αυτό θα γίνει σιγά σιγά μέσα από την οικογένεια. Αυτή τον παραδίδει στο σχολείο κι εκεί σιγά σιγά το μαθαίνουν πώς να σκοτώνει τον παιδικό, φανταστικό του κόσμο, ο οποίος είναι χαοτικός. Πρέπει το παιδί να μάθει να εκλογικεύει τα πράγματα και να ζει σ’ ένα σύστημα γιατί το άλλο είναι χάος», επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης μιλώντας στο «Νσυν».
Ο Παιδαγωγός βρίσκεται στο περιθώριο των μεγάλων αποφάσεων κι εμφανίζεται ως η μορφή που κουβαλάει τη μνήμη του παρελθόντος και την πίστη σ’ ένα καθεστώς που φθίνει. Δεν είναι απλώς ένας υπηρέτης αλλά η φωνή της παλιάς τάξης πραγμάτων που δεν θέλει ν’ αλλάξει. «Δεν τον αντιμετωπίζω ως έναν “ευγενή” άνθρωπο αλλά ως κάποιον που σπρώχνει για ίδιον όφελος ώστε να αποκατασταθεί μια παλιά τάξη στην οποία ανήκει. Είναι από τον κόσμο του Αγαμέμνονα, ο οποίος δεν είναι ιδανικός και παλεύει για την επιβίωσή του σ’ ένα σύστημα. Εκεί παίζεται όλο το παιχνίδι. Είναι όλο θέμα εξουσίας.
Οσο πιο πολύ αφήνεται σε αυτή την επιβολή της εξουσίας, τόσο πιο πολύ υποκύπτει στη φύση. Η φύση του ανθρώπου είναι να εξουσιάζει», δηλώνει ο ηθοποιός.
Μέσα στην ατμόσφαιρα του καμπαρέ που κυριαρχεί στη σκηνή, ο Παιδαγωγός δεν εμφανίζεται ως ξένος αλλά συνδιαλέγεται μ’ αυτή την παρακμιακή γοητεία στην οποία έχει υποπέσει το παλάτι. Αυτό θα το διαπιστώσουν πολύ έντονα οι θεατές, οι οποίοι λόγω της εγγύτητας με τους ηθοποιούς στην τραγωδία θα βιώσουν πιο άμεσα το βάρος του λόγου και την αγωνία της δράσης. «Ισως να είναι καλύτερα να μεταφέρεται η τραγωδία σε κλειστό χώρο.
Γιατί στον ανοιχτό, και δη στην Επίδαυρο, επειδή θεωρούμε ότι είναι τσιφλίκι μας, όλοι έχουμε μια άποψη για το πώς παίζονται τα πράγματα εκεί κι είναι όχλος, δεν νομίζω ότι εύκολα μπορεί κανείς να δοκιμάσει πράγματα, ν’ αφεθεί σε μια δοκιμή. Εδώ, καταλαβαίνεις ότι είναι μια άλλη πρόταση», τονίζει ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, ο οποίος στη νέα εκδοχή της «Ηλέκτρας εντός» εμφανίζεται δίπλα στους Λουκία Μιχαλοπούλου, Αγλαΐα Παππά, Κωνσταντίνο Ζωγράφο και Δημήτρη Τάρλοου.
Καθρέφτης σκοτεινών ανησυχιών
Η τραγωδία του Σοφοκλή, με τον αδιάκοπο κύκλο της βίας, την εμμονή στη μνήμη και την αδυναμία της συμφιλίωσης, θέτει ερωτήματα για το πώς οι άνθρωποι εγκλωβίζονται σε μια αέναη αναπαραγωγή του πόνου. Ετσι, λειτουργεί σαν καθρέφτης των πιο σκοτεινών ανησυχιών των ανθρώπων τότε και τώρα. «Δεν έχει αλλάξει τίποτα στην ανθρώπινη φύση. Ο άνθρωπος δεν έχει καταφέρει ποτέ να δει αυτό το χάος να συνυπάρχει με τον ίδιο. Εκανε κοινωνίες για να υπάρξει, να επιβιώσει. Κάτι καταπολέμησε, κάτι παραχώρησε. Οπότε οι ανησυχίες αυτές είναι παντοτινές. Ο πυρήνας είναι μάλλον ο ίδιος.
Είναι πρωτόγονο αυτό το υλικό που βγαίνει στην επιφάνεια, σαν αυτόν τον τύπο που ουρλιάζει από την απαρχή του κόσμου μέχρι σήμερα με τον ίδιο τρόπο. Αυτά τα έργα είναι πάντα εκεί και σε πάνε στον πυρήνα του ανθρώπου που είναι προβληματικός αλλά κανείς δεν θέλει να το δει», αναφέρει ο ηθοποιός.
Στην εξέλιξη του έργου, η ένταση που συσσωρεύεται μέσα στο παλάτι, οι φωνές που ζητούν δικαιοσύνη και οι πράξεις που φέρνουν νέο αίμα, όλα συνθέτουν μια ατμόσφαιρα όπου η λύση δεν έρχεται ως τελεσίδικη απελευθέρωση αλλά ως υπενθύμιση της ατέρμονης πάλης ανάμεσα στο χρέος και το πάθος.
Τα τραύματα μένουν ανοιχτά, η λύτρωση δεν είναι ξεκάθαρη κι η εκδίκηση δεν οδηγεί σε ειρήνευση αλλά σε νέα αδιέξοδα, στοιχείο που πρέπει να κρατήσει το σύγχρονο κοινό. Και πηγή όλων αυτών των δεινών μοιάζει να είναι η οικογένεια. «Η οικογένεια δεν είναι το πιο τρομακτικό παλάτι. Είμαστε εμείς οι ίδιοι. Είναι τρομακτικό γιατί δεν έχουμε αποδεχτεί το τέρας που κατοικεί μέσα μας. Στο παλάτι μας νομίζουμε ότι είναι η Πεντάμορφη ή η Χιονάτη, αλλά στην πραγματικότητα κρύβεται ένας δράκος.
Αν ένας και μία που σχετίζονται και κάνουν οικογένεια αντιληφθούν τους δράκους, είναι διαφορετικά τα πράγματα. Συνήθως όμως δεν τους βλέπουν και δύο παλάτια μαζί κάνουν ένα τερατώδες Game of Thrones», καταλήγει ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης.
