Το πρώτο ταξίδι του Πάπα στο εξωτερικό έχει υψηλό συμβολικό φορτίο, τόσο σε εκκλησιαστικό και θεολογικό όσο και σε διπλωματικό επίπεδο. Η παρουσία του στις εκδηλώσεις για τα 1.700 χρόνια από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας και στον ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι, καθώς και η κοινή εμφάνιση με τον τούρκο πρόεδρο συνθέτουν τα στιγμιότυπα μιας ιστορικής στιγμής.
Οχι μόνο επειδή εκπέμπουν ένα μήνυμα διαχριστιανικής ενότητας αλλά και γιατί αποτελούν μια σημαντική ευκαιρία να ακουστεί παντού η προειδοποίηση του προκαθημένου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας πως σήμερα, σ’ αυτήν την τόσο ταραγμένη γεωπολιτικά περίοδο, «διακυβεύεται το μέλλον της ανθρωπότητας».
Παρότι έχουν εκφραστεί ορισμένοι προβληματισμοί – αρκετοί σε θεολογικούς κύκλους αναρωτήθηκαν αν συναντώντας τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Λέων ΙΔ’ έδωσε «άλλοθι» στην τουρκική κυβέρνηση, η οποία συχνά αμφισβητεί τις θρησκευτικές ελευθερίες -, η θρησκευτική διπλωματία έχει ισχυρή και θετική αξία. Από την πρώτη μέρα του στη γειτονική χώρα, άλλωστε, ο Πάπας επισήμανε ότι «μία κοινωνία δεν είναι ζωντανή αν δεν είναι πλουραλιστική».
Αυτή του η φράση εξελήφθη και ως έμμεση επαναφορά του ζητήματος της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης στην ατζέντα. Η στάση της τουρκικής κυβέρνησης στο συγκεκριμένο θέμα είναι ένα κρίσιμο τεστ για το πώς αντιμετωπίζει τις θρησκευτικές μειονότητες των περίπου 370.000 ανθρώπων που ζουν εντός των συνόρων της Τουρκίας των 86 εκατ.
Το Βατικανό ανέδειξε έτσι ένα πάγιο αίτημα του Φαναρίου, υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη να αναγνωριστεί ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Η δε έκκληση του ποντίφικα προς τον τούρκο πρόεδρο, η χώρα του να διαδραματίσει έναν σταθεροποιητικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ήταν μια ακόμη διπλωματική κίνηση με σημασία πάνω σε θέματα που μας αφορούν άμεσα.
Η διπλωματία των θρησκειών μπορεί να συνεισφέρει στην επικοινωνία μεταξύ των κρατών και στην προσέγγιση του ενός με τον άλλο. Μπορεί επίσης να αμβλύνει πολλές από τις ακρότητες που διατυπώνονται στη διεθνή σκηνή με το βλέμμα στραμμένο στην εσωτερική πολιτική κατάσταση. Η ειρήνη, η ασφάλεια και η σταθερότητα είναι στόχοι στην επίτευξη των οποίων μπορεί να συμβάλει. Γι’ αυτό, οφείλουμε να εκμεταλλευτούμε το μομέντουμ που δημιουργεί η παπική επίσκεψη.
