Στην άκρη της σκηνής, ένας άνδρας μιλάει για ελευθερία. Οχι τη βαθιά, την υπαρξιακή, αλλά τη γρήγορη, την εύκολη, αυτή που χωράει σε σύνθημα. Ονομάζεται Δον Ζουάν. Δεν σαγηνεύει με ροδοπέταλα, αλλά με λέξεις. Δεν κατακτά, καθοδηγεί. Και γύρω του, μια κοινωνία πρόθυμη ν’ ακολουθήσει όποιον υποσχεθεί σωτηρία χωρίς βάρος. Η Λητώ Τριανταφυλλίδου μέσα από μια τολμηρή και συμβολική σκηνοθεσία μεταφέρει τον μύθο του Δον Ζουάν στο παρόν, όχι για να τον σώσει, αλλά για να τον αποδομήσει. Με τον Πάνο Βλάχο στον πρωταγωνιστικό ρόλο, η παράσταση που γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Αθήνα τη φετινή σεζόν, ταξιδεύει τώρα σε όλη την Ελλάδα.
«Η περιοδεία αποτελεί για εμάς το δεύτερο και εξίσου δημιουργικό κεφάλαιο της παράστασης. Στο πρώτο επίπεδο, το πλέον τεχνικό, η προετοιμασία της περιοδείας περιλαμβάνει τη σκηνική μεταφορά της παράστασης για ανοιχτά θέατρα. Ωστόσο, στο επίπεδο του περιεχομένου, δεν έχουμε μπει σε διαδικασία προσαρμογής της παράστασης για το κοινό της περιφέρειας, καθώς η ουσία του έργου δεν φέρει ειδική εντοπιότητα, κατά την άποψή μου: ο “Δον Ζουάν” που γράψαμε με τον Πάνο είναι ένα έργο για τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη να ανήκουμε κάπου και για τον κίνδυνο που κρύβεται στην έλλειψη αυτής της αίσθησης “κοινότητας”. Το έργο μας αφορά την εξουσία και τη χειραγώγηση, και δυστυχώς νομίζω πως το υπόβαθρο της ιστορίας μας είναι οικείο. Αυτή η δυστυχής εξοικείωση είναι που αναμένω να κάνει και το νέο μας κοινό να ανταποκριθεί, τόσο στις θεματικές όσο και στη σατιρική διάθεση της παράστασης», αναφέρει η Λητώ Τριανταφυλλίδου μιλώντας στο «Νσυν».
Στη συγκεκριμένη παράσταση, ο ήρωας απογυμνώνεται από τους ρόλους που του έχουν φορεθεί και μαζί του διαλύονται κι εκείνα τα επίμονα στερεότυπα που ακόμα υπαγορεύουν πώς οφείλει να είναι ένας άνδρας, μια γυναίκα, μια σχέση. «Η παράστασή μας επιχειρεί να ξεγυμνώσει τα στερεότυπα με τα οποία μεγαλώσαμε: τι σημαίνει το “να είσαι άντρας”, ποια είναι “η θέση της γυναίκας στον κόσμο”, πώς ορίζεται η επιτυχία του κάθε φύλου, η ισχύς και η αποδοχή του. Επιπλέον, ο “Δον Ζουάν” που παρουσιάζουμε προσπαθεί να λειτουργήσει ως μια αλληγορία πάνω στο γεγονός πως σήμερα, με τρόπο περισσότερο μαζικό απ’ ό,τι στο παρελθόν, η ομορφιά, η ελευθερία και η επιτυχία κρίνονται με βάση την επιδραστικότητά τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και μέσα σε αυτό το σχήμα οι Δον Ζουάν της κοινωνίας μας είναι εκείνοι που έχουν το ταλέντο και το θράσος να πουλήσουν τη λύτρωση και το νόημα της ζωής σε ανθρώπους που νιώθουν αποπροσανατολισμένοι, εξαργυρώνοντας το προνόμιο ομορφιάς, ελευθερίας και επιτυχίας που διαθέτουν. Σε κάθε περίπτωση, ο στόχος μας δεν είναι να διχάσουμε το κοινό που θα συμφωνήσει ή θα διαφωνήσει με τον κόσμο που περιγράφουμε. Η επιθυμία μας είναι να προκαλέσουμε το θαρραλέο γέλιο απέναντι στα δηλητηριώδη σχήματα εξουσίας που συνεχίζουμε να αναπαράγουμε – και που, τελικά, επιτρέπουν στους Δον Ζουάν του καιρού μας να ανελίσσονται», επισημαίνει η σκηνοθέτρια.
«Το έργο αφορά την εξουσία και τη χειραγώγηση και δυστυχώς νομίζω πως το υπόβαθρο της ιστορίας μας είναι οικείο», λέει η Λητώ Τριανταφυλλίδου
Πιο σύνθετη εικόνα
Η ίδια, σε στενή συνεργασία με τον Πάνο Βλάχο, αντλώντας στοιχεία από την ελληνική πραγματικότητα αλλά και τη σύγκρουση ανάμεσα στη woke κουλτούρα και τον συντηρητισμό της Αμερικής, ανάπλασε τον μύθο μέσα από ένα διττό βλέμμα, αρσενικό και θηλυκό, που συγκρούεται, συνδιαλέγεται και τελικά συνθέτει μια πιο σύνθετη εικόνα του ήρωα και της εποχής μας. «Ο σύγχρονος Δον Ζουάν δεν είναι πια ο ποιητικός αντικομφορμιστής, αλλά μια ευέλικτη φιγούρα που κινείται ανάμεσα σε ρόλους, πάθη και μεγάλα λόγια, πατώντας πάνω στις επιθυμίες των άλλων – όχι για να αντλήσει ηδονή, αλλά για να διακριθεί. Δεν σαγηνεύει – χειραγωγεί· δεν ερωτεύεται – καταναλώνει· δεν συγκρούεται – προσαρμόζεται. Ως ναρκισσιστικός ηγέτης, όπως και όλοι οι αντίστοιχοι του είδους του, εκπροσωπεί μόνο τον κορεσμό της λατρείας του εαυτού του. Γεννιέται μέσα από την ανάγκη μας να ανήκουμε και να πιστέψουμε και εμείς σε κάτι – σε έναν αντίστοιχο φωτεινό και χαρισματικό εαυτό, αλλά για λογαριασμό μας. Αυτό μας πουλάει ο δονζουανισμός· αυτή τη ναρκισσιστική σαγήνη εμπορεύεται. Κι αυτό τον κάνει επικίνδυνο – γιατί δεν μας τον επιβάλλει κανείς. Εμείς τον επιλέγουμε», υπογραμμίζει η δημιουργός και συνεχίζει: «Φτιάξαμε τον Δον Ζουάν κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση διαφόρων ανθρώπων που, με ασυνεπή κηρύγματα, καταλαμβάνουν χώρο στον δημόσιο λόγο. Ολοι γνωρίζουμε – ή ακολουθούμε – έναν τέτοιον Δον Ζουάν: έναν πρόεδρο κράτους, έναν παρουσιαστή, έναν ευρωβουλευτή, έναν δημιουργό περιεχομένου, έναν “ψυχολόγο του TikTok”. Ενα νήμα θράσους και ναρκισσισμού ενώνει όλες αυτές τις φιγούρες. Το παράδοξο της εποχής μας είναι ότι, ενώ η κενότητα του λόγου τους είναι εκκωφαντική, η φωνή τους καταλαμβάνει ολοένα και περισσότερο χώρο, αντηχεί όλο και μακρύτερα. Ο αγώνας της απελευθέρωσης από τις απαρχαιωμένες νόρμες, που κάποτε πρέσβευε ο Δον Ζουάν, έχει, στις περιπτώσεις αυτές, εκφυλιστεί σε άλλοθι για την πιο επικίνδυνη μορφή αγνωσίας: για τη “βεβαιότητα χωρίς ουσία”. Πολλές φορές, μάλιστα, όσο πιο εξωφρενικά ανούσιο είναι το μήνυμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανταπόκριση του κοινού».
