«Βασική πρόκληση για τα μουσεία του μέλλοντος είναι η οικολογική»

Δέχτηκε την πρόκληση εν μέσω πανδημίας - τον Απρίλιο του 2021 - να αναλάβει την ευθύνη 14 μουσείων και ιστορικών τοποθεσιών του Παρισιού, να διαχειριστεί τα επακόλουθα της υγειονομικής κρίσης, αλλά και να σταθεί απέναντι στο πρώτο σε προσέλευση κοινού μουσείο παγκοσμίως, εκείνο του Λούβρου. Ο λόγος για τη γενική διευθύντρια των Μουσείων του Δήμου Παρισιού, Αν Σοφί ντε Γκασκιέ, η οποία έχοντας στις αποσκευές της διεθνή πείρα στον τομέα του πολιτισμού ως σύμβουλος για την πολιτιστική διπλωματία στο πλευρό του υπουργού Εξωτερικών Λοράν Φαμπιούς (2014-2015), αλλά και γνώση της λειτουργίας των μουσείων καθώς έχει εργαστεί, μεταξύ άλλων, στο Παλαί ντε Τοκιό (τον μεγαλύτερο χώρο περιοδικών εκθέσεων σύγχρονης τέχνης στη Γαλλία), το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης και το Κέντρο Πομπιντού, κρίθηκε ως η καταλληλότερη να διευθύνει έναν δημόσιο φορέα που εποπτεύει από το Πτι Παλαί (το Μουσείο Καλών Τεχνών της πόλης του Παρισιού) και το Μουσείο Μπουρντέλ (το ατελιέ του γλύπτη) έως τις Κατακόμβες και την αρχαιολογική κρύπτη της Παναγίας των Παρισίων. Τη συναντήσαμε στο περιθώριο του 7ου Οικονομικού Φόρουμ Δελφών, όπου ήταν καλεσμένη.

Ποια είναι η σημαντικότερη πρόκληση για τα μουσεία μετά την πανδημία;

Nα ανακτήσουν ένα μεγάλο και ποικιλόμορφο κοινό, παρότι ο διεθνής τουρισμός δεν έχει επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα. Στα τέλη του 2021, οι μελέτες μας έδειξαν ότι το κοινό των μουσείων του Δήμου Παρισιού αποτελούνταν κατά το 70% από γάλλους επισκέπτες, όταν το 2019 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις στο 52%. Πέρα από αυτή τη μεγάλη πρόκληση, η οποία έχει έντονες οικονομικές επιπτώσεις για τα μουσεία, μία από τις κύριες προκλήσεις σχετίζεται με την οικολογία. Θεωρώ απαραίτητο τα μουσεία να εμπλέκονται ενεργά σε μια εκθεσιακή πολιτική και σε πρακτικές που σέβονται το περιβάλλον.

Ποιες είναι οι βασικές δυσκολίες που αντιμετωπίζετε στη διαχείριση 14 διαφορετικών μουσείων, με ανταγωνιστές όπως το Λούβρο;

Η κύρια δυσκολία προέρχεται από την ανάγκη να πετύχουμε μια ισορροπία μεταξύ της επιδότησης του Δήμου Παρισιού και των δικών μας εσόδων, που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 36% του προϋπολογισμού μας. Αυτός είναι ο λόγος που το κλείσιμο των μουσείων για αρκετούς μήνες το 2020 και αρκετούς μήνες το 2021 κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης έχει κάνει την κατάστασή μας ιδιαίτερα δύσκολη. Ευτυχώς, το έλλειμμά μας μπόρεσε να καλυφθεί με μια εξαιρετική επιχορήγηση από τον Δήμο Παρισιού, την εξοικονόμηση πόρων και την επιτυχία των εκθέσεών μας. Η ιδιαιτερότητα των μουσείων του Παρισιού είναι ότι αποτελούν έναν συνδυασμό διεθνών ιδρυμάτων με αξιόλογες συλλογές και οικίες καλλιτεχνών και συγγραφέων, στα οποία το κοινό βρίσκει μια διαφορετική ατμόσφαιρα από εκείνη των μεγάλων μουσείων, όπως εκείνο του Λούβρου. Οταν το Μουσείο Kαρναβαλέ, που είναι αφιερωμένο στην ιστορία του Παρισιού, άνοιξε ξανά τις πόρτες του ύστερα από περισσότερα από τέσσερα χρόνια εργασιών, μπορέσαμε να καταγράψουμε το συναισθηματικό δέσιμο των Παριζιάνων με το μουσείο «τους», το οποίο είχαν στερηθεί κατά την ανακαίνιση.

Πρέπει τα μουσεία να έχουν δωρεάν είσοδο ή όχι και γιατί;

Στα μουσεία του Δήμου Παρισιού, η πρόσβαση στις συλλογές είναι δωρεάν από το 2001. Αυτό το μέτρο κατέστησε σαφώς δυνατή την αύξηση της επισκεψιμότητας στα μουσεία μας, τα οποία είναι πλέον προσβάσιμα σε όλους. Ωστόσο, η δωρεάν είσοδος δεν αρκεί για να προσελκύσει το κοινό εκείνο που απέχει πολύ από τον πολιτισμό. Πρέπει να συνοδεύεται από συνεργασίες με σχολεία, ώστε τα παιδιά να μάθουν να επισκέπτονται τα μουσεία από μικρή ηλικία, προσφορές για οικογένειες, ώστε να ενθαρρύνονται οι γονείς να κάνουν μια τέτοια επίσκεψη ή ακόμη και συνεργασίες με συλλόγους, που δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα στον κοινωνικό τομέα. Και μπορεί μεν η πρόσβαση στις μόνιμες συλλογές των μουσείων της πόλης να είναι δωρεάν, όμως στους ίδιους χώρους φιλοξενούνται και εκθέσεις επί πληρωμή, που κάνουν το κοινό να θέλει να επιστρέψει στα μουσεία μας για να ανακαλύψει νέες προτάσεις.

Πώς μπορεί να μετρηθεί η επιτυχία ενός μουσείου; Αρκούν οι αριθμοί επισκεπτών ή το ύψος των εισπράξεων;

Η επιτυχία ενός μουσείου μετριέται συχνά από το επίπεδο προσέλευσης του κοινού, αλλά φυσικά αυτό δεν μπορεί να είναι το μοναδικό κριτήριο. Αποστολή μας είναι επίσης να κάνουμε γνωστούς καλλιτέχνες, ακόμα κι αν γνωρίζουμε ότι η έκθεση δεν θα έχει απαραίτητα μεγάλη επιτυχία από πλευράς προσέλευσης. Αυτός είναι ο λόγος που τα μουσεία περιλαμβάνουν στο εκθεσιακό τους πρόγραμμα τόσο διάσημους καλλιτέχνες, όσο και πιο εναλλακτικές προτάσεις.

Αν είχατε τη δυνατότητα να κάνετε τρεις κομβικής σημασίας αλλαγές στα μουσεία, ποιες θα ήταν;

Να επιτρέπεται σε όλα τα παιδιά από το Παρίσι να πηγαίνουν κάθε χρόνο με την τάξη τους σε ένα μουσείο στον Δήμο Παρισιού. Να υπάρχουν αμφιθέατρα σε όλα τα μουσεία, ώστε όλοι να μπορούν να γίνονται ομιλίες και πολιτιστικές εκδηλώσεις κάθε εβδομάδα. Και να δημιουργηθούν κοινές αποθήκες των μουσείων του Δήμου Παρισιού, οι οποίες θα έχουν έναν χώρο ανοιχτό στο κοινό.

Θα μπορούσατε να περιγράψετε το ιδανικό, κατά τη γνώμη σας, μουσείο;

Το ιδανικό μουσείο για μένα είναι αυτό που προσφέρει απαιτητικές εκθέσεις σε προσιτή τιμή, δωρεάν ψυχαγωγία για τα παιδιά και ένα σημαντικό πολιτιστικό πρόγραμμα, σε έναν σχετικά οικείο χώρο. Ενα ιδανικό μουσείο πρέπει επίσης να διαθέτει ένα φιλικό εστιατόριο, το οποίο να επιτρέπει στο κοινό να περάσει μια μέρα οικογενειακώς στο μουσείο και να το κάνει να θέλει να αφιερώσει τον χρόνο του στον συγκεκριμένο χώρο.

Πώς πιστεύετε ότι θα είναι το μουσείο του 2032;

Θα πρέπει να μπορεί να συνδυάζει ψηφιακές προτάσεις και εκθέσεις έργων. Πρέπει να κερδίσει την πρόκληση να πείσει τους νέους ότι η πιο όμορφη ανακάλυψη είναι αυτή ενός έργου τέχνης, που η ψηφιακή τεχνολογία δεν μπορεί ποτέ να αντικαταστήσει.

Ποιο είναι το αγαπημένο σας μουσείο στην Ελλάδα και γιατί;

Το Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο μου προκάλεσε ένα συναισθηματικό σοκ όταν το ανακάλυψα, διότι το βρήκα πλούσιο, πλήρες και συναρπαστικό. Δεν έχω επισκεφθεί ακόμα το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το οποίο άνοιξε ξανά πρόσφατα, αλλά ανυπομονώ να το ανακαλύψω.