Τα δικαιώματα των θυμάτων στο επίκεντρο

Η φετινή Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα θύματα εγκληματικών πράξεων (22 Φεβρουαρίου) δίνει το έναυσμα για μία ολιστική προσέγγιση για τα δικαιώματά τους. Οι κακοποιητικές συμπεριφορές μπορούν να εκδηλωθούν σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας: την οικογένεια, την εργασία, το σχολείο, τον χώρο άθλησης, δημιουργίας ή ψυχαγωγίας. Ακόμη περισσότερο, η σύγχρονη θεώρηση της εγκληματικής συμπεριφοράς, μέσα από την ευρεία περιπτωσιολογία της εκδήλωσής της, τεκμηριώνει με μεγαλύτερη ενάργεια κάτι ακόμη πιο ανησυχητικό: την εμφανή πλέον κατηγοριοποίηση και τυπική κατάταξη του εγκλήματος με βάση συγκεκριμένο κριτήριο που συντρέχει στο πρόσωπο του θύματος. Με άλλα, δηλαδή, λόγια, βία όχι τυχαία, αλλά στοχευμένη, που έχει ως ελατήριο το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, το θρήσκευμα, τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, την ανηλικότητα, την αναπηρία ή κάθε άλλο υποκειμενικό στοιχείο που τοποθετεί το θύμα σε ορισμένη – συχνότερα ευαίσθητη – πληθυσμιακή ομάδα. Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (FRA) καταλήγει στο συμπέρασμα (19 Φεβρουαρίου) ότι τα επίπεδα βίας και παρενόχλησης στην Ευρώπη είναι σημαντικά υψηλότερα από ό,τι αναφέρουν τα επίσημα στοιχεία. Μέσα σε ένα έτος, σύμφωνα με την Εκθεση, περισσότεροι από ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους υπήρξαν θύματα παρενόχλησης και 22 εκατομμύρια συμπολίτες μας δέχθηκαν σωματική επίθεση. Ωστόσο, τα θύματα εγκληματικών πράξεων, συνήθως, δεν υποβάλλουν καταγγελία. Οι άνθρωποι που πέφτουν θύματα εγκλήματος έχουν μια σειρά αναγκών, που κυμαίνονται από θύμα σε θύμα. Για την κάλυψη αυτών των αναγκών, όλα τα θύματα πρέπει να αντιμετωπίζονται ξεχωριστά. Ωστόσο, οι ανάγκες των θυμάτων μπορούν να ομαδοποιηθούν σε 5 ευρείες κατηγορίες: α) σεβαστή μεταχείριση και αναγνώριση ως θύματος, β) προστασία από εκφοβισμό, αντίποινα και περαιτέρω βλάβη από τον κατηγορούμενο ή ύποπτο και από βλάβες κατά τη διάρκεια ποινικών ερευνών και δικαστικών διαδικασιών, γ) υποστήριξη (συμπεριλαμβανομένης άμεσης βοήθειας μετά από έγκλημα, μακροχρόνιας σωματικής και ψυχολογικής βοήθειας και πρακτικής βοήθειας), δ) πρόσβαση στη δικαιοσύνη για να διασφαλιστεί ότι τα θύματα γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και τα κατανοούν και ότι μπορούν να συμμετάσχουν σε διαδικασίες και ε) αποζημίωση και αποκατάσταση (είτε μέσω οικονομικών ζημιών που καταβάλλονται από το κράτος ή από τον δράστη ή μέσω διαμεσολάβησης ή άλλης μορφής αποκαταστατικής δικαιοσύνης).