Δεν το ήξερα αλλά δεν εξεπλάγην όταν, μόλις χθες, έμαθα ότι η καθιέρωση της 21ης Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης είναι μία ιδέα που ανήκει στη χώρα μας. Συγκεκριμένα στον ποιητή Μιχαήλ Μήτρα («έφυγε» πριν από 15 μόλις μέρες) που το 1997 πρότεινε στην Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων να οριστεί μια ημέρα που θα είναι αφιερωμένη στην ποίηση. Επιλέχθηκε η συγκεκριμένη καθώς συμπίπτει με την εαρινή ισημερία και έτσι το 1998, στο παλιό Ταχυδρομείο στην πλατεία Κοτζιά γιορτάστηκε για πρώτη φορά. Τον επόμενο χρόνο, ο Βασίλης Βασιλικός, ως πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO, εισηγήθηκε αυτή η ημέρα να καθιερωθεί διεθνώς. Και έτσι έγινε από το 2000.

Εχει όμως νόημα μια Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης – της απόδειξης, κατά τον Πεσόα, ότι η ζωή δεν είναι αρκετή – σε μια εποχή που υπάρχει Παγκόσμια Ημέρα Αυγού και Παγκόσμια Ημέρας χωρίς Στηθόδεσμο; Στα χρόνια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κατά τη γνώμη μου, έχει. Η σπουδή να δηλώσουν πολλοί «παρόντες» με αναρτήσεις που πυκνώνουν από το πρωί τα timeline, ακόμη και αν είναι αποτέλεσμα ασυνείδητου γκουγκλαρίσματος και ακόμη πιο ασυνείδητου copy paste, κάτι μπορεί να αφήσει. Κάποιος μπορεί να κρατήσει μία φράση, μισό νόημα που θα τον πάει παραπέρα. Πού; Την απάντηση την έχει δώσει ο Φρόιντ όταν είπε «Οπου και να με πήγαν οι θεωρίες μου, κάποιος ποιητής είχε ήδη φτάσει εκεί». Εξάλλου τι έχει γράψει ο Ελύτης σε σχέση με την πανηγυρική σημερινή εαρινή είσοδο; «Την Ανοιξη αν δεν τη βρεις, τη φτιάχνεις». Ε, και την ποίηση αν δεν την βρεις, θα έρθει εκείνη να σε βρει με κάποιον τρόπο.

Και τότε τι κάνει ο αναγνώστης; Προσπαθεί να «αποκρυπτογραφήσει», να κατανοήσει τον ποιητή ή απλώς να νοιώσει αυτά που περιγράφει; «Πολλές φορές» λέει στα «ΝΕΑ» η Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ «αναρωτήθηκα αν πρέπει να μπω όσο μπορώ περισσότερο στο βάθος ενός ποιήματος ή να δω εμένα τι μου δίνει, τι προσθέτει στον δικό μου ψυχισμό. Αυτό για τον ποιητή είναι μια γοητευτική, καινούργια εμπειρία γιατί ανοίγει ο ορίζοντας της δικής του ποίησης και μαζί γνωρίζει και έναν άλλον ουρανό ποίησης».

ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ. Με τον Τίτο Πατρίκιο μιλάμε για τη σχέση της ποίησης με την εξουσία.«Η ποίηση όταν γίνεται εξουσία αυτοκαταργείται» λέει και με παραπέμπει στο ποίημα του Καβάφη «Φιλέλλην». Στο σημείο που γράφει «…Η επιγραφή, ως σύνηθες, ελληνικά· όχ’ υπερβολική, όχι πομπώδης – μην τα παρεξηγήσει ο ανθύπατος που όλο σκαλίζει και μηνά στην Pώμη…». «Ετσι και η ποίηση πρέπει να έχει απέναντί της την εξουσία ως έναν ανθύπατο». Τον ρωτάω για τα ποιήματα των άλλων που τον έχουν επηράσει. «Προχθές πετάχθηκα μέσα στον ύπνο στις τρεις. Και με ξαναπήρε ο ύπνος στις έξι το πρωί. Σκεφτόμουν σπουδαίους στίχους. Τον σπουδαιότερο όλων, το «Σκιάς όναρ άνθρωπος» του Πινδάρου. Απόδειξη για το ότι η γλώσσα παραμένει ζωντανή μέσα στους αιώνες. Ετσι το λέμε και σήμερα. Μόνο το όναρ έγινε όνειρο». Αναφέρει τον τελευταίο στίχο από τη Θεία Κωμωδία του Δάντη («Δεν υπάρχει σπουδαίο ποίημα χωρίς σπουδαίο τέλος») αυτόν που λέει για την αγάπη που κινεί τον ήλιο και τ’ αστέρια. Και τον αγαπημένο του σαιξπηρικό στίχο «Είμαστε από το ίδιο υλικό που είναι πλασμένα τα όνειρα».

Στη χώρα μας έχουμε μία μεγάλη παράδοση στην ποίηση που μας πάει πίσω, στις απαρχές της, στον Ομηρο. «Αυτός ο τόπος ο μικρός, ο μέγας» έχει βγάλει δύο νομπελίστες ποιητές. «Η λογοτεχνία κάθε χώρας είναι αδιάρρηκτα δεμένη με την ιστορία της», λέει η Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ. «Η Ελλάδα γέννησε τη μυθολογία. Η απόλυτη φυσική γλώσσα τότε, για κάθε επαφή, ήταν η ποίηση. Η πεζογραφία ήρθε αιώνες μετά στον Δυτικό κόσμο όταν η ύλη όλο και περισσότερο κυριαρχούσε. Και η λογοτεχνία πιο πολύ περιγράφει παρά συμβάλει στη δημιουργία».

ΤΟ ΝΕΟ ΑΙΜΑ. Υπάρχει όμως μέλλον στην ελληνική ποίηση, αξιόλογοι νέοι ποιητές; «Οταν στη δεκαετία του 1970 ξεκινούσαμε το περιοδικό «Τραμ» στη Θεσσαλονίκη είχαμε σπουδαίους ποιητές» μας λέει ο Γιώργος Χουλιάρας, ποιητής και εκλεγμένος πρόεδρος της Ενωσης Συγγραφέων. «Δεν ξέρω πώς θα εξελιχθούν οι νέοι ανθρωποι που σήμερα γράφουν ποίηση. Πάντως είναι σίγουρο ότι πρέπει να αφήνουμε τους νέους να κάνουν λάθη. Να μαθαίνουν και να μας μαθαίνουν από αυτά».   

Πριν από λίγες ημέρες είχα την τύχη να καθήσω σε ένα τραπέζι με τον σύρο ποιητή Adonis (Αλί Αχμάντ Σαΐντ Εσμπέρ), τον κορυφαίο σήμερα ποιητή του αραβικού κόσμου, στη διάρκεια της σύντομης επίσκεψής του στην Αθήνα με αφορμή την αγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αρχίζοντας την κουβέντα από τον Μάη του ’68 και ένα από τα συνθήματά του που ήθελε την ποίηση στα πεζοδρόμια φτάσαμε στην άνοδο της Ακροδεξιάς στη σημερινή Ευρώπη. Τον ρώτησα αν η ποίηση μπορεί να σταθεί ανάχωμα στον φασισμό. «Η ποίηση δεν υπάρχει ούτε για να υπηρετεί ούτε για να αντιστρατεύεται ιδεολογίες. Εχει τη δική της ιδεολογία. Ούτε πολιτική κάνει ούτε «εργαλείο» για να διορθώσει τον κόσμο μπορεί να είναι».

Κάτι αντίστοιχο λέει και η Κική Δημουλά όταν τη ρωτάω αν η ποίηση μπορεί να σώσει τον κόσμο. «Και βέβαια δεν μπορεί. Αν μπορούσε ο κόσμος θα είχε σωθεί και θα ήταν αφόρητος. Η ποίηση δεν δίνει λύσεις. Και δεν συγκινείται καθόλου από τον χρόνο που περνά».