Πολλά έχουν γραφεί για το «μέλλον της εργασίας», και πολλά από αυτά προκαλούν τρόμο. Η μία μελέτη μετά την άλλη προβλέπει πως η αυτοματοποίηση θα φέρει τα πάνω κάτω σε ολόκληρες βιομηχανίες και θα αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους άνεργους. Μια μελέτη του 2013 από δύο καθηγητές της Οξφόρδης, μάλιστα, προέβλεπε πως μέσα «σε μία με δύο δεκαετίες» οι μηχανές μπορεί να έχουν αντικαταστήσει το 47% των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ.

Συμπεράσματα όπως αυτό συντηρούν το αφήγημα ενός μέλλοντος αναπόφευκτα χωρίς δουλειές. Και εντούτοις, η άποψη αυτή πριμοδοτείται πρωτίστως από τον επιχειρηματικό τομέα και στηρίζεται από αρνητικές τάσεις στην επονομαζόμενη gig economy (οικονομία της ευκαιριακής εργασίας, μια οικονομία στην οποία όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι είναι ελεύθεροι επαγγελματίες, όχι μισθωτοί) – οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα έχουν παίξει λίγο ρόλο στη συζήτηση. Αν αυτό αλλάξει, το μέλλον της εργασίας μπορεί να δείξει πολύ διαφορετικό. Τρεις ευρέως διαδεδομένες υποθέσεις βαρύνουν στις προβλέψεις για τις επιπτώσεις της αυτοματοποίησης στην απασχόληση. Η πρώτη θέλει τις πλήρως αυτοματοποιημένες δουλειές να εκτοπίζουν τους εργαζομένους στο άμεσο μέλλον. Αυτή δεν είναι ωστόσο παρά μία εικασία, και ακόμη και εκείνοι που χρησιμοποιούν τα ίδια δεδομένα μπορεί να αντλήσουν διαφορετικά συμπεράσματα. Η δεύτερη είναι πως η αυτοματοποίηση δεν θα ωφελήσει τους περισσότερους εργαζομένους. Τις συνέπειές της ωστόσο θα τις καθορίσουν οι άνθρωποι και η πολιτική – όχι οι μηχανές. Τέλος, παρά τον θόρυβο, η αυτοματοποίηση δεν είναι το πιο πιεστικό ζήτημα σε ό,τι αφορά την απασχόληση. Η τεχνολογία μπορεί να επιφέρει αναστάτωση, αλλά οι μεγαλύτερες αγωνίες για τους εργαζομένους σήμερα είναι αυτές που αισθάνονται πιο άμεσα: η υποαπασχόληση, η χαμηλή επαγγελματική ασφάλεια και οι στάσιμοι μισθοί.

Δεν πρέπει να αποδεχθούμε το αγχογόνο αφήγημα ενός κόσμου χωρίς δουλειές. Τα συνδικάτα πρέπει να επικεντρωθούν στη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών, στην οργάνωση των εργαζομένων σε νέες βιομηχανίες και στην αμφισβήτηση των αυταρχικών επιχειρηματικών μοντέλων που δίνουν ελάχιστο λόγο στους εργαζομένους. Το μέλλον της εργασίας δεν είναι προκαθορισμένο. Η ιστορία εξακολουθεί να γράφεται. Το πιο σημαντικό ερώτημα, όπως πάντα, είναι ποιος κρατάει το στιλό.

Ο Μπρούνο Ντομπρούσιν είναι συντονιστής της εκστρατείας «One Million Climate Jobs» στο Green Economy Network