Στις πλαγιές του Χολομώντα, έναν ορεινό παράδεισο στη Χαλκιδική όπου δεν μπορεί να σταθεί καμία καλλιέργεια, εκατομμύρια έλατα δίνουν ζωή όχι μόνο στο βουνό αλλά και σε εκατοντάδες οικογένειες. Ολόκληρα νοικοκυριά ζουν από (και για) τα Χριστούγεννα, δουλεύοντας όλον τον χρόνο σε αγροκτήματα δεκάδων στρεμμάτων με την ελπίδα τον Δεκέμβριο να κόψουν τα πιο ανθεκτικά και περιποιημένα δέντρα, που θα στολίσουν τα σαλόνια των Ελλήνων. Το έλατο όχι μόνο άντεξε αλλά και «ψήλωσε» στα χρόνια της κρίσης, όπως λέει ο ελατοπαραγωγός δεύτερης γενιάς Θανάσης Καρανταγλής από τον Ταξιάρχη Χαλκιδικής, από όπου προέρχεται περίπου το 70% της εγχώριας παραγωγής χριστουγεννιάτικων δέντρων: «Σχεδόν όλες οι οικογένειες εδώ, περίπου 800-900 άνθρωποι, ασχολούμαστε με το έλατο είτε ως συμπλήρωμα στο εισόδημα είτε ως αποκλειστική απασχόληση». Ο παντρεμένος και πατέρας τριών κοριτσιών πάντως ζει μόνο από την καλλιέργεια και την πώληση ελάτων, με μια «περιουσία» περίπου 20.000 δέντρων. Κάθε χρόνο ξεσπιτώνεται για είκοσι ημέρες και φέρνει στην Αθήνα τη φύση του Ταξιάρχη: «Στέκι μου είναι η Εκάλη. Νοικιάζω έναν χώρο από τον δήμο και μένω σε τροχόσπιτο με τον γαμπρό μου». Η οικογένεια Καρανταγλή έκοψε φέτος 500 δέντρα από το κτήμα της, αλλά κάθε χρόνο φυτεύει επιπλέον 1.000: «Τα στέλνουμε σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Οι τιμές ξεκινούν από 30 ευρώ αλλά για ένα έλατο 2-2,5 μέτρων ο μέσος όρος είναι στα 50-60 ευρώ».

ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Για τη φετινή εορταστική περίοδο, με τη βούλα του Δασαρχείου Πολύγυρου (που εποπτεύει τον Ταξιάρχη), εγκρίθηκε η κοπή συνολικά 31.500 ελάτων από ιδιωτικές καλλιέργειες και επιπλέον η διάθεση 2.085 δέντρων σε γλάστρα. Ηδη από τις αρχές Νοεμβρίου το υπουργείο Περιβάλλοντος κατέγραψε αυξητικές τάσεις στα αιτήματα παραγωγών ανά τη χώρα για υλοτομία δέντρων, «γεγονός ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας μέσω της συγκεκριμένης αγοράς». Τελικά το υπουργείο ενέκρινε την υλοτομία και διακίνηση συνολικά 80.531 ελάτων από ιδιόκτητες καλλιέργειες. «Ξεκάθαρα το έλατο κράτησε και εξακολουθεί να κρατά το χωριό μας ζωντανό. Στα δύσκολα χρόνια της κρίσης, χωρίς δουλειές ειδικά για τους νέους, βλέπουμε ανθρώπους να επιστρέφουν στον τόπο τους και να ασχολούνται με την ελατοκαλλιέργεια, κάτι που πιστεύω ότι θα συνεχιστεί στο μέλλον» τονίζει ο Θανάσης Καρανταγλής, η οικογένεια του οποίου ασχολείται συστηματικά με την παραγωγή χριστουγεννιάτικων δέντρων από το 1980.

ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΑ. «Το έλατο μπορεί να διατηρηθεί φρέσκο μέσα στη γλάστρα χωρίς να χάνει τις βελόνες του και να στεγνώνει. Δέντρα μεγαλωμένα σε γλάστρα μένουν ακόμα και για ένα-δύο χρόνια. Στον κήπο βέβαια θα μείνουν ζωντανά για πάρα πολύ καιρό» προσθέτει. Ο ίδιος επισημαίνει (περήφανα) ότι τα «έλατα του Ταξιάρχη φέρουν τη σφραγίδα της ελληνικής φύσης και είναι ποτισμένα με το μεράκι του έλληνα αγρότη» ενώ χαρακτηρίζει δύσκολη τη συγκεκριμένη καλλιέργεια: «Για να φτάσεις ένα δέντρο από τον σπόρο στα 2,5 μέτρα απαιτούνται ως και 15 χρόνια. Χρειάζεται προσοχή και φροντίδα όλον τον χρόνο. Μετά τις γιορτές θα συνεχίσω τη φύτευση που είχα ήδη ξεκινήσει, έπειτα θα ρίξω λίπασμα και αργότερα θα σκαλίσω. Το καλοκαίρι απαιτεί πότισμα, καθάρισμα, κλάδεμα. Αν κάποιος επιθυμεί να έχει περιποιημένα δέντρα, πρέπει να σκύβει συνεχώς πάνω από το χωράφι». Μιλώντας για στροφή των πολιτών στα φυσικά χριστουγεννιάτικα έλατα, λέει: «Οπως και να το κάνουμε, το φυσικό είναι μοναδικό. Διαπιστώνω ότι περισσότερος κόσμος στρέφεται στην οικολογία και επειδή πλέον είναι γνωστό ότι υπάρχουν έλληνες παραγωγοί, όχι μόνο στον Ταξιάρχη αλλά και σε άλλες ορεινές περιοχές, ίσως θέλουν να μας στηρίξουν. Εγώ έχω πια μόνιμους πελάτες! Με περιμένουν πώς και πώς να κατέβω στην Αθήνα».

Παράδοση μισού αιώνα στα 1.000 μέτρα

Κτισμένος μέσα στο πράσινο στις πλαγιές του όρους Χολομώντα, ο οικισμός του Ταξιάρχη (25 χιλιόμετρα από τον Πολύγυρο) έχει παράδοση μισού αιώνα στην παραγωγή και διάθεση χριστουγεννιάτικων δέντρων. Ολα ξεκίνησαν στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν στο γραφικό χωριό της Χαλκιδικής, σε υψόμετρο περίπου 1.000 μέτρων, εγκαταστάθηκε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, καθώς παραχωρήθηκε για εκπαιδευτικούς σκοπούς ένα τμήμα από το δημόσιο δάσος. Εκτοτε ξεκίνησαν σταδιακά οι ιδιωτικές καλλιέργειες αποκλειστικά με δέντρα ελάτης, ενώ σειρά πήραν άλλοι ορεινοί οικισμοί της Χαλκιδικής, όπως η γειτονική Αρναία στους πρόποδες του Χολομώντα.

Οσον αφορά το πανεπιστημιακό δάσος της περιοχής Ταξιάρχη – Βραστάµων (η κυριότητά του ανήκει στο κράτος), καταλαμβάνει έκταση 58.000 στρεμμάτων στις νότιες και νοτιοδυτικές πλαγιές του βουνού σε υψόμετρο μέχρι τα 1.165 μέτρα. Πρόκειται για αντιπροσωπευτικό δάσος πλατύφυλλων ειδών της ελληνικής επικράτειας, που αναγεννάται με φυσικό τρόπο και, σύμφωνα με τους υπεύθυνους του ΑΠΘ, «μόνο σε ακραίες δυσμενείς συνθήκες γίνεται επέμβαση με τεχνητή αναγέννηση». Το μεγαλύτερο μέρος καταλαμβάνει η πλατύφυλλη δρυς, αν και για τους κατοίκους της περιοχής σημασία έχουν μόνο τα έλατα, φυτεμένα από τους ίδιους στα κτήματά τους με στόχο να στολίσουν τα ελληνικά νοικοκυριά στην εορταστική περίοδο. «Τέτοιες μέρες κάθε χρόνο ο Ταξιάρχης… ερημώνει! Φανταστείτε ότι δεκάδες οικογένειες φεύγουν μαζικά για σχεδόν έναν μήνα με προορισμό την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ώστε να πουλήσουν την πραμάτεια τους» σχολιάζει ο ελατοπαραγωγός Θανάσης Καρανταγλής. Οπως προσθέτει, ο Ταξιάρχης καυχιέται επίσης για τους ονομαστούς κτίστες του, ενώ τα τελευταία χρόνια αυξάνονται εκείνοι –ιδίως η νέα γενιά – που ασχολούνται με τον αγροτουρισμό.