Ενοχλήθηκε η κυβέρνηση με τις δηλώσεις Ζάεφ περί επικείμενης διδασκαλίας της «μακεδονικής» γλώσσας από τους Αιγαιάτες «Μακεδόνες». Παράλληλα κάποιοι βουλευτές που εμφανίζονταν πρόθυμοι να υπερψηφίσουν τη συμφωνία των Πρεσπών δήλωσαν την έκπληξή τους και άφησαν να εννοηθεί ότι θα ξαναζυγίσουν τα πράγματα. Η ενόχληση και η έκπληξη άργησαν. Ο συναγερμός έπρεπε να χτυπήσει όχι με τις δηλώσεις Ζάεφ αλλά με τις τροποποιήσεις του Συντάγματος, κατ’ εφαρμογήν της συμφωνίας των Πρεσπών, που κατατέθηκαν στις 2 Νοεμβρίου 2018.

Οι τροποποιήσεις αφήνουν παράθυρα για μελλοντικές διαφορετικές ερμηνείες ακόμα και του όρου «Βόρεια Μακεδονία». Η πΓΔΜ ρητώς εξαιρεί από τις αλλαγές το άρθρο 36 του Συντάγματος που αναφέρεται ρητώς σε «μακεδονικό κράτος». Εμμέσως δηλαδή διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιεί και τυπικώς τον όρο «μακεδονικό κράτος» παράλληλα με τον όρο «Βόρεια Μακεδονία». Σε δύο άλλα σημεία οι τροποποιήσεις είναι εντελώς προσχηματικές. Διατηρείται ζηλότυπα η αναφορά στους «μακεδονικούς εθνικούς απελευθερωτικούς πολέμους», στους οποίους περιλαμβάνεται και ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος! Επίσης, από το Προοίμιο αφαιρούνται οι αποφάσεις της Αντιφασιστικής Συνελεύσεως του Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου του 1944 με την εξαίρεση της Διακηρύξεως της ιδίας συνελεύσεως. Αυτή αναφέρεται ρητώς σε «Μακεδόνες υπό τη Βουλγαρία και την Ελλάδα», ζητά την «ενοποίηση ολόκληρου του λαού της Μακεδονίας» και επιδιώκει «να σβήσει τα σύνορα που σηκώθηκαν διαιρώντας αδερφό από αδελφό, Μακεδόνα από Μακεδόνα»… Τέλος, επιχειρείται η μονομερής τροποποίηση της συμφωνίας των Πρεσπών εις βάρος της ελληνικής πλευράς. Με μία επεξήγηση τροπολογίας ορίζεται ότι οι αλλαγές του Συντάγματός της ψηφίζονται μεν τώρα αλλά θα ισχύσουν μετά την κύρωση (α) της συμφωνίας των Πρεσπών από την Ελλάδα και (β) του πρωτοκόλλου εντάξεως της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Στη συμφωνία των Πρεσπών αναφέρεται όμως ότι η πΓΔΜ πρέπει να ολοκληρώσει όλες τις εσωτερικές διαδικασίες in toto χωρίς όρους.

 

Οι «ενοχλητικές» δηλώσεις Ζάεφ σε τελική ανάλυση είναι έπεα πτερόεντα (verba volant). Αλλωστε ήδη φαίνεται ότι διεγράφησαν από τα πρακτικά της Βουλής της πΓΔΜ. Αντιθέτως, οι τροποποιήσεις του Συντάγματος είναι γραπτό κείμενο που θα μείνει (scripta manent) και είναι μείζον. Μέσα από αυτές η πΓΔΜ εκλήθη να αποδείξει ότι αφήνει πίσω τις ιδεοληψίες περί αλύτρωτων τμημάτων της Μακεδονίας. Δεν τα κατάφερε. Το θέμα όμως τότε πέρασε περίπου απαρατήρητο από την ελληνική κυβέρνηση. Οταν η αντιπολίτευση το έθεσε, η κυβέρνηση διέρρευσε ότι θα γίνουν κάποιες ερμηνευτικές δηλώσεις σε επίπεδο ΟΗΕ που θα μας ικανοποιούν. Αστεία πράγματα. Η πορεία που έχει πάρει η (ήδη προβληματική) συμφωνία των Πρεσπών δείχνει ότι τα άσχημα είναι μπροστά. Η ενόχληση δεν αρκεί.

Ο Αγγελος Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο