Οι Ευρωπαίοι βρήκαν τελικώς τον τρόπο να συνεχίσουν την παροχή βοήθειας προς την Ουκρανία για την επόμενη διετία. Αν και δεν κατάφεραν να παραμείνουν ενωμένοι, καθώς 3 από τους 27 απαίτησαν και διασφάλισαν εξαίρεση, η πλειοψηφία των κρατών-μελών αποφάσισε να δανειστεί 90 δισ. από τις διεθνείς αγορές και να τα δώσει στο Κίεβο, με τη μορφή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας.
Συνιστά, άραγε, αυτή η εξέλιξη ένα βήμα μπρος ή ένα βήμα πίσω για την ΕΕ; Ποιο μήνυμα στέλνει προς τη Μόσχα και ποιο προς την Ουάσιγκτον; Και για τον πόλεμο στην Ουκρανία, που σε δύο μήνες συμπληρώνει τέσσερα χρόνια, υπάρχουν πλέον περισσότερες ή λιγότερες ελπίδες να τελειώσει;
Για την ώρα, μπορούμε να βγάλουμε τέσσερα συμπεράσματα από όσα συνέβησαν τις προηγούμενες ημέρες και ώρες στις Βρυξέλλες και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Συμπέρασμα πρώτο: Οι Ευρωπαίοι, όταν κρίνουν πως πρόκειται για ζήτημα πρώτης προτεραιότητας, βρίσκουν και τους τρόπους και τα λεφτά, αναλαμβάνοντας – έστω και απρόθυμα – συλλογική ευθύνη.
Το έκαναν στην περίπτωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της Ελλάδας, κρίνοντας ότι απειλείται το μέλλον του ευρώ. Το επανέλαβαν μετά την πανδημία, στο όνομα της «πράσινης ανάπτυξης», με το Ταμείο Ανάκαμψης. Το επιβεβαιώνουν και τώρα, βγαίνοντας στις διεθνείς αγορές για ευρωομόλογα με… ρήτρα Ουκρανίας, καθώς θεωρούν την έκβαση αυτού του πολέμου ζωτικής σημασίας και για τους ίδιους.
Συμπέρασμα δεύτερο: Όταν οι Ευρωπαίοι αρνούνται να σημάνουν συναγερμό και να δώσουν τέτοιου είδους λύσεις, σημαίνει πως πρόκειται για θέματα που θεωρούν ότι δεν αξίζουν τον κόπο και την προσοχή τους – και προφανώς, το ρίσκο μιας δημόσιας αντιπαράθεσης.
Κάτι τέτοιο συμβαίνει, για παράδειγμα, με τα αιτήματα των αγροτών και των κτηνοτρόφων που ήρθαν από πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ, απέκλεισαν συμβολικά την Πέμπτη το κέντρο των Βρυξελλών και συγκρούστηκαν με τα βελγικά ΜΑΤ. Το γιατί είναι φανερό: Η μοίρα τους έχει προαποφασιστεί, όπως άλλωστε και το «ψαλίδι» στα κονδύλια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που τους στηρίζουν – κατά 22% σύμφωνα με το σχέδιο της Κομισιόν.
Συμπέρασμα τρίτο: Η Γερμανία δεν είναι πλέον όσο παντοδύναμη ήταν στο παρελθόν, όταν αρκούσε ένα απειλητικό της μήνυμα για να συμμορφωθούν οι πάντες με τα «θέλω» της.
Η σύνοδος των Βρυξελλών απέδειξε του λόγου το αληθές. Αντί να υποκύψει στις πιέσεις ο πρωθυπουργός του Βελγίου, που δεν ήθελε να διακινδυνεύσει την αξιοπιστία και το μέλλον της χώρας του στην οποία είναι τοποθετημένο το μεγαλύτερο μέρος των «παγωμένων» ρωσικών κεφαλαίων, αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς. Και μάλιστα, όχι μόνο για την έκδοση κοινού χρέους για την Ουκρανία, αλλά και για την υπογραφή εμπορικής συμφωνίας με τη λατινοαμερικάνικη Mercosur.
Συμπέρασμα τέταρτο: Η ομοφωνία και τα βέτο, αν και εξακολουθούν να προβλέπονται από τις συνθήκες της ΕΕ σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, ανήκουν ντε φάκτο στο παρελθόν.
Η «Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων», για την οποία εδώ και χρόνια έχουν γραφεί και ειπωθεί πολλά, είναι πλέον γεγονός. Κάθε φορά που δεν διασφαλίζεται ομοφωνία – και είναι σπάνιες οι φορές που διασφαλίζεται – συγκροτείται μια «συμμαχία προθύμων», που παίρνει και υλοποιεί συγκεκριμένες αποφάσεις. Κι αυτό είναι κάτι που αποτυπώνεται ακόμη και στα συμπεράσματα των συνόδων κορυφής, καθώς ολοένα πιο συχνά ένα τμήμα τους δεν υπογράφεται από το σύνολο των «27».
Συμπέρασμα πέμπτο: Το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία δεν είναι ορατό στο άμεσο μέλλον – ή, έστω, σε καμία περίπτωση δεν ήρθε πιο κοντά μετά το τέλος της συνόδου των Βρυξελλών.
Οι ΗΠΑ έχουν ξεκαθαρίσει ότι όχι μόνο δεν θα εμπλακούν πιο ενεργά αλλά, αντιθέτως, στην περίπτωση που ναυαγήσει αυτή η «ειρηνευτική» προσπάθεια θα πάψουν να ασχολούνται με αυτόν τον πόλεμο. Οι Ευρωπαίοι, όπως αποτυπώθηκε στην απόφαση της συνόδου που υπογράφουν οι 25 εξ’ αυτών, δεν είναι έτοιμοι να δεχτούν κανέναν από τους συμβιβασμούς που καλούνται να κάνουν οι Ουκρανοί στο αμερικανικό σχέδιο.
Ο Ζελένσκι, έχοντας πλέον διασφαλίσει χρηματοδότηση και όπλα, είναι πιθανό ότι θα επιλέξει να συνεχίσει τον πόλεμο – έστω κι αν δεν έχει ελπίδα να τον «γυρίσει». Ο δε Πούτιν, βλέποντας ότι δεν του κάνουν όλα τα χατίρια και δεν δέχονται τους όρους του, θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί την υπεροχή και την πρωτοβουλία στα πεδία των μαχών για να κερδίσει ακόμη περισσότερα.
Υστερόγραφο: Ο δρόμος που έχει ανοίξει μπροστά μας και διακρίνεται όλο και πιο καθαρά, αποκτά ένα επικίνδυνα βαθύ κόκκινο χρώμα…
