Μια ιστορική ανακάλυψη έκανε η NASA, καθώς το ρόβερ Perseverance κατέγραψε για πρώτη φορά ηλεκτρικές εκκενώσεις μέσα στις άγριες σκονισμένες καταιγίδες και τους ανεμοστρόβιλους του Άρη. Το εύρημα απαντά σε ένα παλιό επιστημονικό ερώτημα: μπορεί να υπάρχει κεραυνός στον κόκκινο πλανήτη; Η απάντηση πλέον είναι ξεκάθαρη — ναι, και κάνει και… ήχο.
Σε διάστημα δύο αρειανών ετών, οι επιστήμονες εντόπισαν 55 ηλεκτρικά γεγονότα, εκ των οποίων τα επτά καταγράφηκαν πλήρως, με το χαρακτηριστικό ηλεκτρικό «μπλιπ» και τη μικροσκοπική βοή από την ταχεία διαστολή του αέρα: έναν ελάχιστο κεραυνό και ένα αμυδρό χτύπημα βροντής. Πρόκειται για τη λεπτότερη μορφή κεραυνικής εκκένωσης που έχει καταγραφεί σε άλλο πλανήτη.
Οι ηλεκτρικές εκκενώσεις γεννιούνται όταν σωματίδια σκονης τρίβονται μεταξύ τους σε έντονη ατμοσφαιρική αναταραχή — μηχανισμός που στη Γη συναντάμε σε καταιγίδες, σε ηφαιστειακές εκρήξεις αλλά και σε αμμοθύελλες.
Παρότι η ατμόσφαιρα του Άρη είναι 100 φορές πιο αραιή από της Γης και σχεδόν εντελώς ξηρή, τα μοντέλα προέβλεπαν ότι κάποια μορφή κεραυνού θα μπορούσε να εμφανιστεί κοντά στο έδαφος.
Τα νέα δεδομένα επιβεβαιώνουν ακριβώς αυτό. Οι περισσότερες εκκενώσεις συνέβησαν κατά τη διάρκεια των ισχυρότερων ανέμων που κατέγραψε το ρόβερ, κυρίως στα μέτωπα των σκονισμένων καταιγίδων.
Από τα 55 περιστατικά, 16 καταγράφηκαν μέσα σε ανεμοστρόβιλους σκόνης — τα γνωστά dust devils του Άρη.
Πόσο ισχυροί είναι οι αρειανοί «κεραυνοί»;
Σε σύγκριση με έναν μέσο γήινο κεραυνό, που αποδίδει περίπου 1 δισεκατομμύριο Joule, οι αρειανοί κεραυνοί είναι σχεδόν απειροελάχιστοι.
Οι περισσότερες εκκενώσεις κυμάνθηκαν μεταξύ 0,1 και 150 nanojoules, ενώ το ισχυρότερο συμβάν έφτασε τα 40 millijoules, πιθανότατα λόγω φόρτισης του ίδιου του ρόβερ.
Παρότι τόσο μικροσκοπικοί, οι κεραυνοί στον Άρη συνδέονται με πραγματικούς ακουστικούς παλμούς — μια ανακάλυψη που αλλάζει όσα γνωρίζαμε για την αρειανή ατμόσφαιρα.
Για να επιβεβαιώσουν ότι οι καταγραφές οφείλονται όντως σε κεραυνούς, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν στη Γη ένα αντίγραφο του μικροφώνου SuperCam του Perseverance. Δημιούργησαν μικρές εκκενώσεις με μια μηχανή Wimshurst και εντόπισαν τα ίδια ηλεκτρομαγνητικά ίχνη που καταγράφηκαν στον Άρη.
Η ύπαρξη ηλεκτρικών εκκενώσεων στον Άρη ανοίγει νέους ορίζοντες:
Σχεδιασμός μελλοντικών αποστολών: Η ηλεκτρική δραστηριότητα πρέπει πλέον να λαμβάνεται υπόψη στην προστασία ρομπότ και οχημάτων.
Χημικές διεργασίες στην ατμόσφαιρα: Οι εκκενώσεις μπορούν να επηρεάσουν αντιδράσεις που αλλάζουν τη σύσταση της αρειανής ατμόσφαιρας.
Αστροβιολογία: Ο ρόλος των κεραυνών στην προέλευση της ζωής στη Γη ίσως ισχύει — σε θεωρητικό επίπεδο — και για τον Άρη, αν και σε πολύ μικρότερη ένταση.
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Baptiste Chide από το Πανεπιστήμιο της Τουλούζης, σημειώνει ότι η ανακάλυψη «ανοίγει ένα νέο σημαντικό πεδίο στη μελέτη της αρειανής ατμόσφαιρας». Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο Nature.
