Στις 1 Οκτωβρίου 2010, κυκλοφόρησε μια ταινία που έμελλε να καθορίσει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα κοινωνικά δίκτυα στη σύγχρονη ζωή. Το «The Social Network», σε σκηνοθεσία του David Fincher και σενάριο του Aaron Sorkin, φαινόταν αρχικά ως μια ακόμα ιστορία αμερικανικής επιτυχίας: ο Mark Zuckerberg (Jesse Eisenberg), ένα νεαρό παιδί από το Χάρβαρντ, δημιουργεί το Facebook και μέσα από μια ανελέητη κούρσα εξουσίας και επιχειρηματικότητας φτάνει στην κορυφή. Ωστόσο, ο πυρήνας της ταινίας δεν ήταν ούτε οι καινοτομίες της τεχνολογίας, ούτε ο ένδοξος επιχειρηματικός κόσμος. Ήταν το ανθρώπινο κενό που δημιουργεί η τεχνολογική ισχύς, η μοναξιά, η αποξένωση και η ανασφάλεια πίσω από την ψηφιακή βιτρίνα.
Η ταινία κυκλοφόρησε σε μια εποχή που το Facebook ήταν ακόμη νέο—ιδρύθηκε το 2004—και τα άλλα κοινωνικά δίκτυα όπως το Twitter και το Instagram μόλις ξεκινούσαν την πορεία τους. Αυτό που κάνει το «The Social Network» ιδιαίτερο είναι πως δεν αντιμετωπίζει τους νέους επιχειρηματίες ως αδίστακτους ηγέτες, όπως ο Citizen Kane ή ο Don Corleone. Ο Zuckerberg του Fincher είναι ένας αγχωμένος, ντροπαλός φοιτητής, με αδιέξοδα και εσωτερικές συγκρούσεις. Η ίδια η ταινία σχολιάζει πόσο πρωτόγνωρο ήταν που τόσο νέοι άνθρωποι απέκτησαν τόσο γρήγορα τρομακτική επιρροή και δύναμη.
Όσο εξελίσσεται η ιστορία, είναι εμφανές πως η ανωριμότητα των χαρακτήρων—η αλληλεπίδραση με το σεξ, την κοινωνική καταξίωση, τις παιδικές φιλοδοξίες—είναι ζωτικής σημασίας για τον τρόπο που διαμορφώνεται το μέλλον των κοινωνικών δικτύων. Οι διαμάχες, οι προσβολές και η αίσθηση ενός παιχνιδιού εξουσίας μοιάζουν περισσότερο με εφηβικά καβγαδάκια παρά με επιχειρηματική στρατηγική ενηλίκων. Από τότε, ο πολιτισμός των «tech bros» δεν άλλαξε ριζικά—η casual εμφάνιση, οι μπηχτές μέσω Twitter, η μετριότητα στις δημόσιες σχέσεις, όλα ξεκινούν από αυτή την κουλτούρα. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα, όπου οι δημόσιες προσβολές μεταξύ ηγετών της τεχνολογίας γίνονται viral, επιβεβαιώνοντας το πόσο σωστά διέβλεψε τον κόσμο η ταινία.
Η ταινία δομείται γύρω από το υποτιθέμενο «πάθος» του Zuckerberg για μια φανταστική πρώην φίλη, την Erica Albright (Rooney Mara). Ιστορικά, αυτό είναι ανακριβές, αφού ο Zuckerberg ήταν ήδη σε σχέση με τη Priscilla Chan όταν δημιουργούσε το Facebook. Ο ίδιος έχει αποκηρύξει αυτή την κινητήρια δύναμη, λέγοντας πως οι δημιουργοί του φιλμ απλά «δεν μπορούν να πιστέψουν ότι κάποιος φτιάχνει κάτι επειδή του αρέσει να δημιουργεί». Παρ’ όλα αυτά, η ταινία χρησιμοποιεί αυτό το γεγονός σαν μοχλό για να εξερευνήσει τη μοναξιά, την ανάγκη για αποδοχή και το ανθρώπινο αδιέξοδο ως παρενέργειες μιας τεχνολογικής επανάστασης.
Το πραγματικό μήνυμα της ταινίας
Δεκαπέντε χρόνια μετά την κυκλοφορία της, το «The Social Network» αποδεικνύεται παράξενα προφητικό. Η ταινία καταγράφει την έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας και συναισθηματικής ωριμότητας στον πυρήνα της τεχνολογικής εξέλιξης που συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία του σημερινού κόσμου των social media. Πίσω από τις οθόνες, τα like και τα followers, υπάρχει συχνά ένα βαθύ αίσθημα αποξένωσης, ανασφάλειας και δίψας για αναγνώριση—ένα αίσθημα που μετατρέπει ακόμα και τους μεγαλύτερους θριάμβους σε προσωπική ήττα. Η ταινία δεν εξιδανικεύει κανέναν· αντίθετα, προειδοποιεί για τις συνέπειες μιας τεχνολογίας που μας φέρνει πιο κοντά μόνο επιφανειακά, αλλά ταυτόχρονα μας απομακρύνει συναισθηματικά.
