Μια συντονισμένη και επικίνδυνα ευέλικτη εκστρατεία κατά της Δύσης φαίνεται να έχει εξαπολύσει η Μόσχα, με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να υιοθετεί μέσα και μεθόδους που δεν συνιστούν ευθέως casus belli, αλλά υπονομεύουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια και ενότητα.
Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του ο Economist, οι πρόσφατες ρωσικές προκλήσεις από την παραβίαση του εναέριου χώρου της Εσθονίας και την είσοδο drones στην Πολωνία, έως τις εκρήξεις σε υποθαλάσια καλώδια της Βαλτικής και τις επιχειρήσεις παραπληροφόρησης ενόψει εκλογών αποτελούν μέρος ενός υβριδικού πολέμου που έχει στόχο την αποσταθεροποίηση, χωρίς να πυροδοτήσει άμεση σύρραξη με το ΝΑΤΟ.
Φθηνή αλλά επικίνδυνη τακτική
«Δεν είμαστε σε πόλεμο, αλλά ούτε και σε ειρήνη», παραδέχθηκε χαρακτηριστικά ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, αποτυπώνοντας το θολό πεδίο στο οποίο επιχειρεί η Μόσχα: ένα πεδίο προκλήσεων χαμηλής έντασης, αλλά υψηλού πολιτικού και γεωστρατηγικού αντίκτυπου.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Economist, ο Πούτιν γνωρίζει ότι δεν μπορεί να επικρατήσει σε μια ανοιχτή σύγκρουση με το ΝΑΤΟ. Επενδύει, ωστόσο, σε έναν χαμηλού κόστους υβριδικό πόλεμο με τρεις κύριους στόχους:
1. Διάσπαση της Δύσης
Ο πρώτος στόχος του Κρεμλίνου είναι η υπονόμευση της συνοχής του ΝΑΤΟ και της εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών-μελών. Η ενίσχυση της αμφιβολίας για την προσήλωση των ΗΠΑ στο Άρθρο 5 περί συλλογικής άμυνας, ιδίως υπό το πρίσμα των αμφίσημων δηλώσεων του Ντόναλντ Τραμπ, ενθαρρύνει τη Μόσχα να δοκιμάσει τα όρια της δυτικής αποφασιστικότητας.
2. Αποδυνάμωση της στήριξης στην Ουκρανία
Καθώς η θερινή αντεπίθεση του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία απέτυχε να φέρει ουσιαστικά αποτελέσματα, η Μόσχα στρέφεται στη στοχοποίηση των χωρών που στηρίζουν ενεργά το Κίεβο. Πολωνία, Εσθονία, Δανία, Λιθουανία, Γερμανία, Ρουμανία και Μολδαβία βρίσκονται στο στόχαστρο, είτε μέσω επιθέσεων με UAV, είτε μέσω παρεμβάσεων σε εκλογικές διαδικασίες, είτε μέσω κυβερνοεπιθέσεων σε κρίσιμες υποδομές.
3. Αποσταθεροποίηση των φιλελεύθερων δημοκρατιών
Ο τρίτος και βαθύτερος στόχος αφορά την ιδεολογική και πολιτική σύγκρουση του Πούτιν με τη Δύση. Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες, η οικονομική τους δύναμη και η πολιτική τους σταθερότητα εκθέτουν τις αδυναμίες του αυταρχικού ρωσικού καθεστώτος. Όσο ο Πούτιν μπορεί να ενισχύει τον λαϊκισμό και τη σύγχυση στην Ευρώπη, τόσο ενισχύει τη θέση του στο εσωτερικό και εντείνει τις φυγόκεντρες τάσεις στην Ε.Ε.
Πώς πρέπει να δράσουν ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση
Η απάντηση της Δύσης, σύμφωνα με τον Economist, δεν μπορεί να είναι η αδράνεια. Αντίθετα, οι σύμμαχοι καλούνται να υιοθετήσουν μια στρατηγική ενεργής αντιμετώπισης. Πρώτον, κάθε επίθεση ή παρέμβαση από σαμποτάζ και κυβερνοεπιθέσεις μέχρι εκστρατείες παραπληροφόρησης – πρέπει να αποκαλύπτεται άμεσα και με αποδεικτικά στοιχεία. Με αυτόν τον τρόπο αφαιρείται από τη Μόσχα η δυνατότητα να αρνείται τις πράξεις της, ενώ ταυτόχρονα ενημερώνονται αποτελεσματικά οι πολίτες της Δύσης για τη φύση της απειλής.
Δεύτερον, η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ οφείλουν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των κρατών-μελών τους. Αυτό σημαίνει συγκρότηση ομάδων ταχείας αντίδρασης για την αντιμετώπιση κυβερνοεπιθέσεων, θωράκιση των εκλογικών διαδικασιών απέναντι σε απόπειρες χειραγώγησης, καθώς και τεχνικές υποδομές για την ταχεία αποκατάσταση κρίσιμων δικτύων όπως υποθαλάσσια καλώδια και αγωγοί ενέργειας.
Παράλληλα, είναι κρίσιμη η αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων εντοπισμού και απόκρουσης μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Επίσης, προτείνεται η εφαρμογή στοχευμένων αντιμέτρων. Αυτά περιλαμβάνουν κυρώσεις σε ρωσικές εταιρείες-βιτρίνες και προμηθευτές τεχνολογίας, αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση της άμυνας της Ουκρανίας, αλλά και – όπου απαιτείται – στρατιωτική απάντηση σε άμεσες απειλές κατά ανθρώπινων ζωών ή κρίσιμων υποδομών.
