Περίπου το 8% του ανθρώπινου γονιδιώματος αποτελείται από κατάλοιπα αρχαίων ιών που ενσωματώθηκαν στο DNA μας κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης εξέλιξης. Οι ιοί αυτοί, που βρίσκονται σε τμήματα του DNA γνωστά ως μεταθετά στοιχεία, είχαν κάποτε χαρακτηριστεί ως “άχρηστο” γενετικό υλικό. Ωστόσο, μια νέα διεθνής μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances, υποστηρίζει πως αυτά τα φαινομενικά άχρηστα τμήματα DNA ίσως παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρώιμη ανθρώπινη ανάπτυξη.
Οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν κρυμμένα μοτίβα μέσα σε αυτά τα μεταθετά στοιχεία, τα οποία φαίνεται να συμμετέχουν στη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης – δηλαδή, στο πότε και πώς ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται τα γονίδιά μας. Όπως εξηγεί ο επικεφαλής της έρευνας, Dr. Xun Chen, η μελέτη των TEs μπορεί να προσφέρει βαθύτερη κατανόηση για την ανθρώπινη εξέλιξη, να αποκαλύψει πιθανούς συνδέσμους με ασθένειες, ή ακόμα και να ανοίξει νέους δρόμους για θεραπείες μέσω γονιδιακής παρέμβασης.
Οι λεγόμενοι ενδογενείς ρετροϊοί (ERVs), που αποτελούν μορφή αρχαίων ιών, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντες, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται να έχουν “εξημερωθεί” από το ανθρώπινο γονιδίωμα και να συμβάλλουν στη γενετική καινοτομία. Αν και κατά κανόνα παραμένουν ανενεργοί και δεν προκαλούν ανησυχία, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι ορισμένα μεταθετά στοιχεία μπορεί να σχετίζονται με ασθένειες, όπως ο καρκίνος. Μάλιστα, μελέτη του Ιουλίου 2024 διερεύνησε τρόπους “σιώπησης” αυτών των στοιχείων ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της αντικαρκινικής θεραπείας.
Ο Dr. Lin He, μοριακός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, επισημαίνει ότι το ανθρώπινο γονιδίωμα έχει εξελίξει μηχανισμούς για να ελέγχει τις πιθανές επιβλαβείς επιδράσεις αυτών των ιών. Παρόλα αυτά, ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου τους ως παράγοντες δημιουργικότητας και εξέλιξης, και όχι μόνο απειλής, ανοίγει νέους ορίζοντες για τη γενετική έρευνα.
Καθώς η επιστήμη εμβαθύνει στο “σκοτεινό” DNA, γίνεται όλο και πιο φανερό πως οι αρχαίοι ιοί που κάποτε μας μόλυναν, μπορεί τελικά να είναι θεμέλια της ίδιας της ανθρώπινης φύσης.
