Από τα μεσάνυχτα της 7ης Ιουλίου, η Πολωνία επανέφερε προσωρινούς συνοριακούς ελέγχους στα σύνορα με τη Γερμανία και τη Λιθουανία, επικαλούμενη την ανάγκη για περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης, την αποτροπή διακινητών, αλλά και τον αυξανόμενο φόβο περί υβριδικής απειλής που, σύμφωνα με τις πολωνικές αρχές, υποκινείται από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία (The Guardian).
Το μέτρο, που ισχύει αρχικά για 30 ημέρες, περιλαμβάνει 13 προσωρινά σημεία ελέγχου στα σύνορα με τη Λιθουανία και 52 με τη Γερμανία. Η επιχείρηση ενισχύεται από την αστυνομία, τη συνοριοφυλακή, τις εδαφικές δυνάμεις (WOT), αλλά και τον στρατό, σε μια ένδειξη της σοβαρότητας που αποδίδεται στο πρόβλημα.
Μόλις λίγα λεπτά μετά την ενεργοποίηση των ελέγχων, η πολωνική συνοριοφυλακή σταμάτησε όχημα στα σύνορα με τη Λιθουανία, το οποίο μετέφερε τέσσερις παράτυπους μετανάστες από το Αφγανιστάν. Ο οδηγός ήταν υπήκοος Εσθονίας, γεγονός που, σύμφωνα με τις αρχές, αποδεικνύει την οργανωμένη φύση των μετακινήσεων, όπως μετέδωσε το Reuters.
Στη δυτική Πολωνία, κοντά στην πόλη Στσέτσιν, αναπτύσσονται παράλληλα ομάδες πολιτών — γνωστές ως «Citizens’ Patrol Movement» — οι οποίοι περιπολούν με τρακτέρ και φορτηγά τα σύνορα με τη Γερμανία. Καταγγέλλουν πως οι γερμανικές αρχές προχωρούν σε «παράνομες επαναπροωθήσεις» (pushbacks), προωθώντας παράτυπους μετανάστες πίσω στην Πολωνία, κάτι που το Βερολίνο αρνείται κατηγορηματικά.
Η κοινωνική ένταση έχει ενισχυθεί δραματικά τις τελευταίες εβδομάδες, με αφορμή δύο εγκλήματα που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη: την δολοφονία μιας 24χρονης Πολωνής στην πόλη Τορούν από παράτυπο μετανάστη από τη Βενεζουέλα, και τον φερόμενο φόνο ενός Πολωνού από Κολομβιανό υπήκοο στη βόρεια Πολωνία. Οι περιπτώσεις αυτές τροφοδότησαν τη ρητορική της εσωτερικής ανασφάλειας, με ακροδεξιά και εθνικιστικά κινήματα να ενισχύουν την παρουσία τους στους δρόμους και στα σύνορα.
Ο ειδικός σε ζητήματα ασφάλειας Artur Chodziński, από το Ινστιτούτο Frontline Foundation, εξηγεί ότι η Πολωνία αποτελεί στόχο υβριδικών επιθέσεων, με τη μετανάστευση να εργαλειοποιείται από εχθρικές δυνάμεις, κυρίως τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Σκοπός αυτών των ενεργειών, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η αποσταθεροποίηση της Πολωνίας και η αποστροφή των στρατιωτικών δυνάμεων από την εκπαίδευση και την αποτροπή, προς την επιτήρηση των συνόρων.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η επαναφορά των ελέγχων συνιστά «προληπτικό μέτρο» και «δεν παραβιάζει τις αρχές της ελεύθερης μετακίνησης εντός της ζώνης Σένγκεν», καθώς έχει γνωστοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συμμορφώνεται με τις σχετικές εξαιρέσεις.
Ωστόσο, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως το Helsinki Foundation for Human Rights προειδοποιούν για τον κίνδυνο αυθαιρεσιών και για την εμφάνιση παραστρατιωτικών πολιτικών ομάδων που αναλαμβάνουν ρόλο ελέγχου συνόρων, κάτι που θυμίζει «εξαιρετικά ανησυχητικά φαινόμενα» σε άλλες περιόδους της ευρωπαϊκής ιστορίας.
Οι εξελίξεις αυτές αποκαλύπτουν τη βαθιά πολιτικοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος στην Πολωνία και ενδεχομένως προοιωνίζουν την έναρξη μιας νέας φάσης αστυνόμευσης των συνόρων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η Πολωνία, στο μεταίχμιο μεταξύ Ανατολής και Δύσης, βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο του γεωπολιτικού παίγνιου — αυτή τη φορά όχι μέσω αρμάτων, αλλά μέσω μεταναστευτικών ροών, φόβου και στρατηγικής αβεβαιότητας, όπως μετέδωσαν τα πολωνικά ΜME.
