«Μπορούμε να βρούμε κοινή στρατηγική ασφαλείας», ήταν μια φράση του Πρωθυπουργού την οποία συγκράτησα, από τις κοινές δηλώσεις με τη φίλη Τζόρτζια (Μελόνι), μετά την ολοκλήρωση της επίσημης επίσκεψής του στη Ρώμη. Αυτό που εννοούσε ο κ. Μητσοτάκης ως «κοινή στρατηγική ασφαλείας» ήταν η σύμπλευση με τους εταίρους και συμμάχους, όπως η Ιταλία, στα προβλήματα που έχουμε εμείς με την Τουρκία. Μήλον της Εριδος, εν προκειμένω, είναι οι αμυντικές συμφωνίες που υπέγραψαν πρόσφατα οι Ιταλοί με τους Τούρκους και οι οποίες πολύ μας έχουν ανησυχήσει. Και είναι εύλογη η ανησυχία, ακόμη και η ενόχληση εκ μέρους μας, γιατί εμείς αγοράζουμε πανάκριβες γαλλικές φρεγάτες (σίγουρα ψωνίζουμε και κάτι από τους Ιταλούς, μην αμφιβάλλετε), επειδή έχουμε τη γνωστή κατάσταση με τον εξ Ανατολών γείτονα, κι εσύ την ίδια ώρα τους πουλάς πυραύλους «Μέτεορ» ή, ακόμη χειρότερα, προχωρείς σε συμπαραγωγή μαζί τους; Το ίδιο ακριβώς ισχύει και τα «Eurofighter», προϊόν ευρωπαϊκής συνεργασίας, που ζητούν να προμηθευτούν οι Τούρκοι για την πολεμική αεροπορία τους.

Μπορούμε, λοιπόν, να πετύχουμε τη σύμπλευση; Την κοινή στρατηγική, όπως τη λέει ο Πρωθυπουργός; Οχι πλέον. Τα είχαμε καταφέρει μια χαρά, παρά τη μόνιμη γκρίνια και μεμψιμοιρία μας, με τις συνθήκες του παλιού κόσμου, του κόσμου όπως τον ξέραμε μέχρι το 2022 και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Με την τροπή που έχουν πάρει έκτοτε οι εξελίξεις, σήμερα αυτό είναι αδύνατον. Εμείς, επί δεκαετίες, είχαμε τη στρατηγική της διεθνοποίησης των ελληνοτουρκικών. Στα προβλήματά μας με την Τουρκία, εμείς αναδεικνύαμε πάντα τη διάσταση του διεθνούς δικαίου και των κανόνων του συστήματος και κάναμε άριστα. Αναζητούσαμε προστασία – και τη βρίσκαμε – στο διεθνές σύστημα: ΟΗΕ, ΝΑΤΟ, Ευρωπαϊκή Ενωση κ.λπ. Σήμερα το σύστημα αυτό κλυδωνίζεται σοβαρά, πέφτουν σοβάδες, κάνει ρωγμές, υπάρχει κίνδυνος να φύγει τελείως και κανένα μπαλκόνι. Στην καλύτερη περίπτωση, το σύστημα παλεύει να ανασυνταχθεί πάνω σε νέους όρους, δυσμενέστερους, που τους επιβάλλει η πολιτική Τραμπ, π.χ., το κενό που ανοίγεται στην ευρωπαϊκή άμυνα και η προσπάθεια των Ευρωπαίων να το καλύψουν με κάτι δικό τους. Σε τέτοιο περιβάλλον, είναι φενάκη να φανταζόμαστε ότι θα περάσουμε τους όρους μας. Η δυνατότητά μας να διεθνοποιούμε τα διμερή με την Τουρκία δεν υπάρχει πια.

Και δεν είναι μόνο η κρίση του συστήματος, που γεννά ρευστότητα και αβεβαιότητα, είναι επίσης ότι, μέσα στο περιβάλλον αυτό, ο ρόλος της Τουρκίας αναβαθμίζεται εντυπωσιακά. Η Ευρώπη δηλώνει αποφασισμένη να φτιάξει το δικό της σύστημα ασφαλείας και είναι φανερό ότι υπολογίζει και τη συνεργασία με την Τουρκία, που μπορεί να έχει ποικίλες μορφές. (Ιστορικά, άλλωστε, οι αυτοκρατορίες πάντα αξιοποιούσαν ως μισθοφόρους για την άμυνά τους διάφορα έθνη στην περιφέρεια. Δεν είναι καινούργια πρακτική· απλώς είναι προσαρμοσμένη στα δεδομένα των καιρών μας…) Στο σημείο αυτό, ερχόμαστε εμείς και λέμε, στους Ιταλούς και τους Γερμανούς συγκεκριμένα, ότι μια χώρα με τα χαρακτηριστικά της Τουρκίας – την οποία περιγράφουμε αλλά δεν κατονομάζουμε – δεν μπορεί να είναι κομμάτι του συστήματος ασφαλείας. Ποιο είναι το εμπόδιο; Τα ελληνοτουρκικά. Ωραία, θα μας πουν εκείνοι, κοιτάξτε να τα λύσετε. Κι αν δεν μας το πουν ευθέως, πάντως θα το αγνοήσουν και θα μας παρακάμψουν. Παρομοίως και με το ΝΑΤΟ, το οποίο περνά υπαρξιακή κρίση: αν δεν αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες ο τρελ– συγγνώμη, ο πρόεδρος Τραμπ απειλεί ότι θα αποσύρει τις ΗΠΑ. Πώς περιμένουμε μετά εμείς να επιβάλουμε όρους στις αγοραπωλησίες όπλων με την Τουρκία;

Πρέπει να βρούμε νέα στρατηγική στα ελληνοτουρκικά· η ισχύουσα μόνο απογοητεύσεις επιφυλάσσει στο βάθος του δρόμου. Οχι ότι είναι απλό, βέβαια. Αλλά η επιμονή σε μια πολιτική χωρίς ερείσματα στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο επικίνδυνο. Αυτό δεν είναι εξάλλου το μεγαλύτερο μάθημα από τη Μικρασιατική Καταστροφή; Ηξεραν στην Αθήνα, καταλάβαιναν, αλλά δεν μπορούσαν και δεν τολμούσαν. Η κοινή στρατηγική, όπως την εννοούμε εμείς, δεν γίνεται. Σκοντάφτει στην Τουρκία και τη σχέση μας. Το πρόβλημά μας αποδίδεται πολύ χαρακτηριστικά, νομίζω, από την ειρωνεία (ανεπίγνωστη, είμαι βέβαιος) που περιείχε η κολακεία της φίλης Τζόρτζια, με την αναφορά που έκανε στο ελληνικό μεράκι. Το μεράκι, βλέπετε, είναι δάνειο από την τουρκική*. Δεν μας πείραξε όμως καθόλου η ειρωνεία, ούτε που τη νιώσαμε…

* : Υπάρχει βέβαια και η άλλη θεωρία, που υποστηρίζει ότι το μεράκι προέρχεται από τον Μερακλή, αδελφό του διάσημου Ηρακλέους, διακριθέντα σε άλλου τύπου άθλους, κυρίως με λυγερές αυλητρίδες, ο οποίος για λόγους σεμνοτυφίας αγνοήθηκε εσκεμμένα από τους κλασικιστές, από την Αναγέννηση μέχρι και σήμερα. Αλλά η θεωρία αυτή είναι πλαστή – τη διακινώ εγώ για να διασκεδάζω…

Τελευταία Νέα