Ιδεολογική έρημος

Αυτό που περισσότερο μου έκανε εντύπωση τις τελευταίες ημέρες είναι η στάση του Βελόπουλου. Η άγαρμπη πλην ουσιώδης τακτική υποχώρησή του από τις εξωφρενικές φήμες για τα Τέμπη που ο ίδιος έριξε στην αγορά. Οχι, αυτός διάβαζε κείμενα άλλων και έκανε ερωτήσεις που προέκυπταν από κείμενα άλλων. Δεν διεκδικεί την πατρότητα ούτε του εξαερωμένου βαγονιού, ούτε των τριών υπεράριθμων βαγονιών που εξαφανίστηκαν, ούτε των επιπλέον νεκρών που κρύβονταν, ούτε του ξυλολίου, ούτε του τουλολίου (όπως έλεγε το τολουόλιο), ούτε των μυγακίων. Αυτός είναι αρχηγός κόμματος περιορισμένης ευθύνης.

Γιατί αποποιείται τις ευθύνες του στην υπόθεση των Τεμπών ο Βελόπουλος; Επειδή ξέρει ότι όσο γίνεται αναφορά στα ψέματά του, θα χάνει τη σχέση του με τους ψηφοφόρους του. Ενώ, αν σταματήσει η συσχέτισή του με τις τερατώδεις φήμες που διακίνησε, ελπίζει ότι θα συνεχίσει η σχέση του με τους ψηφοφόρους του στη βάση άλλων θεμάτων, που θα αναπτύξει στο μέλλον. Μπορεί να είναι συνωμοσιολόγος ο συγκεκριμένος πολιτικός αλλά δεν είναι εκτός του κόσμου τούτου, ξέρει πώς χτίζεται η σχέση με συγκεκριμένα κοινά, πιθανόν του έχει πει τους τρόπους ο θεάνθρωπος, που αλληλογραφεί μαζί του.

Αυτό που έχει καταλάβει ο Βελόπουλος, ο οποίος βλέπει το θέμα που του έδωσε δημοσκοπικούς πόντους να ξεφουσκώνει, αδυνατεί να το κατανοήσει το ΠΑΣΟΚ. Γι’ αυτό με διάφορους εκπροσώπους στα κανάλια ψειρίζει τις λέξεις των πορισμάτων ψάχνοντας τρόπους να συντηρήσει έναν σκανδαλοθηρικό λόγο, παρότι αυτός δεν έχει αποδειχτεί πολιτικά προσοδοφόρος;

Η απάντηση είναι προφανής. Το ΠΑΣΟΚ είναι πολύ καιρό τώρα στρατηγικά αμήχανο ως δυνητική εναλλακτική δύναμη εξουσίας. Και κρύβει αυτή την αμηχανία του στην εμμονή του σε σκάνδαλα τύπου Τεμπών, στις προανακριτικές, στις γνωμοδοτήσεις συνταγματολόγων και σε όλα αυτά – στην ηθικοποίηση δηλαδή και τελικά στην ποινικοποίηση της πολιτικής.

Η σημερινή ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο ο πρόεδρος αλλά και οι εσωτερικές αντιπολιτεύσεις, όλες οι τάσεις, μοιάζει να μην έχουν καταλάβει τα βασικά: κυρίως τι σημαίνει πολιτική για ένα κόμμα εξουσίας. Η ανεπάρκεια αυτή, που δεν είναι μόνο τεχνοκρατικού τύπου, κρύβεται πίσω από την καταφυγή στο ένδοξο παρελθόν (το οποίο, όμως, εκλαμβάνουν απογυμνωμένο, ως φολκλόρ). Ετσι προκύπτει η υπερτίμηση της κατασκευασμένης κοινωνικής διαμαρτυρίας, του «κινηματισμού», της μόνης πρακτικής που θεωρούν πολιτική.

Με την έννοια αυτή, όμως, το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται εκτός πολιτικής. Επειδή αντί να προσπαθεί να θεμελιώσει ένα ορατό πολιτικό στίγμα, κάνει ό,τι μπορεί για να διευρύνει την αναξιοπιστία του. Αυτοϋπονομεύεται. Τι άλλο είναι η εμμονή στην απαίτηση από την κυβέρνηση να κάνει εκλογές ή οι διακηρύξεις ότι θα είναι πρώτο κόμμα και μάλιστα με πιθανότητες αυτοδυναμίας όταν αυτές γίνουν, ενώ όλοι βλέπουν ότι το κόμμα ξεφουσκώνει δημοσκοπικά ή ότι ο αρχηγός του δεν συγκινεί τους ψηφοφόρους;

Να το πω αλλιώς: το μεταπολιτευτικό ΠΑΣΟΚ, τα «ωραία χρόνια», ο Ανδρέας κ.λπ. είναι μύθοι. Το ΠΑΣΟΚ έπαιξε ουσιαστικό ρόλο τα χρόνια του εκσυγχρονισμού, η σημιτική περίοδός του το έκανε σοβαρό παράγοντα. Το πολιτικό κεφάλαιό του ήταν η μεταρρυθμιστική τεχνογνωσία και ο αντιλαϊκισμός τα χρόνια των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Το κεφάλαιο αυτό το παρέδωσαν με τη μία στον Μητσοτάκη και, σήμερα, ο Νίκος Ανδρουλάκης διαγκωνίζεται με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου και τον Βελόπουλο ποιος θα αναβιώσει ένα μαζικό κίνημα ανατροπής και ποιος θα εργαλειοποιήσει την κοινωνική μνησικακία.

Το ΠΑΣΟΚ πορεύεται σε μια ιδεολογική έρημο κλωτσώντας καθημερινά τις ευκαιρίες του. Χωρίς καν να το βλέπει.

Μηνύματα από μια άλλη εποχή

H θριαμβευτική προβολή στο Μουσείο Μπενάκη μιας ταινίας του Λάκη Παπαστάθη με θέμα τον Διονύση Σαββόπουλο αποδείχτηκε μεγάλο πολιτιστικό γεγονός, αφού στο Μουσείο Μπενάκη, όπου έγινε η εκδήλωση, συνέρρευσαν πλήθη. Και του ’60 οι εκδρομείς, και μεταγενέστεροι, και νεότεροι ξαναείδαν, ή είδαν για πρώτη φορά οι νεότεροι, μια άλλη εποχή, περασμένη, με τα δικά της όνειρα, τον δικό της αισθητικό μοντερνισμό και τα καλλιτεχνικά αποτελέσματά του. Η ταινία (που ήδη ανέβηκε στο ΕRTFLIX) είναι πολλά: ντοκιμαντέρ μιας χρυσής μποεμίας σε μια κατά τ’ άλλα πολιτιστική έρημο, βιντεοκλίπ μιας εποχής που ο κινηματογράφος ήταν πανάκριβη τέχνη, τεκμήριο των πρώτων καιρών της Μεταπολίτευσης – και πολλά ακόμα.

Ο πρόεδρος της ΕΡΤ, Γιάννης Παπαδόπουλος, πιστώνεται με την επιλογή να δώσει αξία στο τεράστιο αρχείο της κρατικής τηλεόρασης. Είναι πολλοί οι θησαυροί που κρύβονται στην τηλεόραση και είναι ευκαιρία να ανασυρθούν – ας βρουν όμως τους κατάλληλους επαγγελματίες για να το κάνουν. Επίσης, με αφορμή τη συγκεκριμένη ταινία, αλλά και τη σειρά των ντοκιμαντέρ του τηλεοπτικού Παρασκηνίου που θα διασωθούν, είναι ώρα αναστοχασμού και για το σύγχρονο πρόγραμμα. Γιατί ό,τι γινόταν τότε δεν γίνεται σήμερα, γιατί τα λεγόμενα «πολιτιστικά» είναι και στην τηλεόραση ο φτωχός συγγενής των παραγωγών, υπόθεση μάλλον μιας αντίληψης του πολιτισμού που συγχέεται με την κοσμικογραφία;