Στις 11 Απριλίου, οι παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Αντίδρασης (RSF) εισέβαλαν στο στρατόπεδο προσφύγων Ζαμζαμ στο Βόρειο Νταρφούρ του Σουδάν, κάψαν καλύβες και καταστήματα, εκτέλεσαν γιατρούς και πυροβόλησαν αμάχους που προσπαθούσαν να διαφύγουν.
Σύμφωνα με παρατηρητές, τουλάχιστον 500 άτομα – άνδρες, γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι – σκοτώθηκαν και εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπίστηκαν βίαια.
Η επίθεση προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή, ωθώντας την RSF να εντείνει την προπαγάνδα που διέδιδε εδώ και μήνες για το Ζαμζαμ, ότι δηλαδή ήταν στην πραγματικότητα στρατόπεδο.
«Το Ζαμζαμ ήταν στρατιωτική ζώνη… γι’ αυτό η RSF αποφάσισε ότι έπρεπε να το εκκενώσουμε», δήλωσε ο σύμβουλος της RSF Αλί Μουσαμπέλ στο Al Jazeera, χωρίς να προσκομίσει αποδείξεις για τον ισχυρισμό του. «Δεν θέλαμε οι πολίτες να βρεθούν στη μέση των πυρών».
Χαρακτηρίζοντας το Ζαμζάμ ως στρατιωτική ζώνη, η RSF προσπαθούσε να εφαρμόσει το ίδιο μοντέλο που χρησιμοποιεί το Ισραήλ για να δικαιολογήσει τους βομβαρδισμούς νοσοκομείων και σχολείων στη Λωρίδα της Γάζας, δήλωσε ο Ριφάτ Μακάουι, Σουδανός δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Δεν είναι σύμπτωση: είναι μια σκόπιμη πρακτική που αποσκοπεί στην αποστέρηση των πολιτών από τη νομική τους προστασία, χαρακτηρίζοντάς τους ως μαχητές ή όργανα πολέμου», δήλωσε στο Al Jazeera.
Ένα πρότυπο για γενοκτονία
Καθ’ όλη τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν, η RSF έχει χρησιμοποιήσει όρους του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου για να διαπράξει φρικαλεότητες.
Για χρόνια, το Ισραήλ χρησιμοποίησε αυτή την πρακτική σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τις επικρίσεις για τη δολοφονία και την καταπίεση των Παλαιστινίων, σύμφωνα με νομικούς μελετητές.
Από την έναρξη του πολέμου του στη Γάζα στις 7 Οκτωβρίου 2023, έχει διπλασιάσει τις προσπάθειές του.
Ισχυρίζεται ότι τα νοσοκομεία στη Γάζα είναι «κέντρα ελέγχου και διοίκησης» της Χαμάς, προσπαθώντας να δικαιολογήσει τις επιθέσεις σε υγειονομικές εγκαταστάσεις, οι οποίες προστατεύονται από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.
Ισχυρίζεται επίσης ότι η Χαμάς κρύβεται μεταξύ των αμάχων για να τους χρησιμοποιήσει ως «ανθρώπινες ασπίδες» και να δικαιολογήσει τις δυσανάλογες και σκόπιμες επιθέσεις.
Επιπλέον, έχει χαρακτηρίσει τις μαζικές εκδιώξεις πολιτών ως «ανθρωπιστικές» εκκενώσεις, δίνοντας στους ανθρώπους λίγες ώρες για να μαζέψουν τα υπάρχοντά τους και να φύγουν από τη διαδρομή των ισραηλινών βομβών, αν μπορούν.
Το Ισραήλ κατηγορείται για γενοκτονία από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών για τον πόλεμο που έχει σκοτώσει τουλάχιστον 52.567 Παλαιστίνιους.
Ακολουθώντας το παράδειγμα
Και οι RSF υιοθετούν όλο και περισσότερο τη στρατηγική του Ισραήλ, σύμφωνα με τοπικούς παρατηρητές και νομικούς εμπειρογνώμονες.
«Το γεγονός ότι οι ισχυρισμοί της RSF στο Σουδάν μοιάζουν με τους ισχυρισμούς του Ισραήλ στη Γάζα… αποκαλύπτει την εμφάνιση ενός προτύπου για τη διάπραξη μαζικής εξόντωσης και ακόμη και γενοκτονίας», δήλωσε ο Λουίτζι Ντανιέλ, ανώτερος λέκτορας διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου στη Νομική Σχολή του Νότιγχαμ.
Ο ΟΗΕ κατηγορεί και τις δύο πλευρές στον πόλεμο του Σουδάν για τη διάπραξη σοβαρών εγκλημάτων, όπως η δολοφονία και ο βασανισμός αιχμαλώτων πολέμου, από τότε που η διαμάχη για την εξουσία μεταξύ της RSF και των Σουδανικών Ένοπλων Δυνάμεων (SAF) εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο τον Απρίλιο του 2023.
Από τους Τζαντζαουίντ στη γλώσσα του Διεθνούς Δικαίου
Οι RSF προέκυψαν από τις νομαδικές «αραβικές» πολιτοφυλακές στο Νταρφούρ, οι οποίες έγιναν γνωστές ως Τζαντζαουίντ (διάβολοι έφιπποι) για τις αμέτρητες φρικαλεότητες που διέπραξαν.
Ο στρατός χρησιμοποίησε τους Τζαντζαουίντ για να καταστείλει μια εξέγερση των «μη αραβικών» κοινοτήτων που ασκούσαν γεωργία και είχαν εγκατασταθεί μόνιμα στην περιοχή, η οποία ξεκίνησε το 2003.
Οι κοινότητες αυτές διαμαρτύρονταν για την πολιτική και οικονομική περιθωριοποίησή τους στο Σουδάν.
Οι SAF και η RSF ήταν στενά συνδεδεμένες τουλάχιστον μέχρι το 2021, όταν ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ανατρέψουν την πολιτική διοίκηση με την οποία μοιράζονταν την εξουσία μετά την λαϊκή εξέγερση που ανέτρεψε τον αυταρχικό πρόεδρο Ομάρ αλ-Μπασίρ το 2019.
Πίσω από τα ανθρώπινα δικαιώματα
Λίγο μετά το πραξικόπημα, η RSF υπέγραψε «μνημόνιο κατανόησης» με τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) για να λάβει εκπαίδευση σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τώρα, η RSF και οι πολιτικοί σύμμαχοί της χρησιμοποιούν την ορολογία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να προσπαθήσουν να συγκαλύψουν τις φρικαλεότητες τους.
Στις 8 Μαρτίου, μια πολιτική συμμαχία που υποστηρίζεται από την RSF, η Tasis, έγραψε στο Twitter: «Στεκόμαστε αλληλέγγυοι στις γυναίκες του Σουδάν για τις πρόσφατες δοκιμασίες τους, όπου αντιμετώπισαν ιδιαίτερα τραγικές συνθήκες και υπέστησαν φρικτές παραβιάσεις, ως αποτέλεσμα του άδικου πολέμου».
Η Tasis δεν έκανε καμία αναφορά στις εκθέσεις που δημοσίευσαν η Human Rights Watch και η Διεθνής Αμνηστία, οι οποίες κατηγορούν την RSF για εκτεταμένη σεξουαλική βία και βιασμούς καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου.
Κατά τη διάρκεια της επιδρομής στο Ζαμζάμ, οι RSF φέρεται να απήγαγαν 25 γυναίκες και κορίτσια και να βίασε άλλες, σύμφωνα με την Strategic Initiative for Women in the Horn of Africa, μια τοπική οργάνωση που καταγράφει τα περιστατικά σεξουαλικής βίας στην περιοχή.
«Αυτό που βλέπω σήμερα στο Νταρφούρ, και συγκεκριμένα στο Ζαμζάμ, δεν είναι απλώς παραβίαση του ΔΑΔ, αλλά απόδειξη της διαστρέβλωσής του και της μετατροπής του σε κάλυψη υπό την οποία διαπράττονται τα πιο σοβαρά εγκλήματα», δήλωσε ο δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Μακάουι στο Al Jazeera.
Η τακτική του λιμού
Η RSF επίσης εμπόδισε την παροχή βοήθειας σε όσους δεν ήταν σύμμαχοί της, με αποτέλεσμα να προκληθεί λιμός στο Ζαμζάμ. Καθώς οι άμαχοι εξαντλούνταν από την πείνα, η RSF άρχισε να ισχυρίζεται ότι το Ζαμζάμ ήταν «στρατιωτική βάση», αποκαλύπτοντας την πρόθεσή της να επιτεθεί.
«Ο ισχυρισμός ότι υπήρχε στρατιωτική βάση στο Ζαμζάμ δεν ήταν ποτέ αληθής… είχαμε μερικούς ανθρώπους που ενεργούσαν ως αστυνομική δύναμη, αλλά δεν υπήρχαν στρατιωτικοί ηγέτες στο στρατόπεδο», δήλωσε ο Μοσάμπ, ένας μεσήλικας άνδρας που επέζησε της σφαγής στο Ζαμζάμ και τώρα μαραζώνει στην κοντινή πόλη Ταβίλα.
Ο Μουσάμπελ, σύμβουλος της RSF, δήλωσε στο Al Jazeera ότι ο υψηλός αριθμός θανάτων αμάχων οφείλεται στη χρήση «ανθρώπινων ασπίδων» από τις Ενωμένες Δυνάμεις, χωρίς να προσκομίσει αποδείξεις.
Εθνοκάθαρση και «ανθρωπιστικοί διάδρομοι»
Οι RSF έχουν επίσης μιμηθεί την τακτική του Ισραήλ να πραγματοποιεί μαζικές εκδιώξεις υπό το πρόσχημα της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ισραήλ έχει ωθήσει 2,3 εκατομμύρια Παλαιστινίους σε όλο και μικρότερες περιοχές, τις οποίες περιγράφει ως «ασφαλείς ζώνες» στη Γάζα.
Το Ισραήλ βομβαρδίζει ή εισβάλλει σε αυτές τις περιοχές, ισχυριζόμενο ότι «έγιναν στρατιωτικοί στόχοι» λόγω της φαινομενικής παρουσίας κάποιου από τη Χαμάς εκεί.
«Αυτό που έχει κάνει το Ισραήλ στη Γάζα, στην πραγματικότητα, είναι να εκδίδει μαζικές διαταγές απέλασης υπό την απειλή εξόντωσης, κάτι που αποτελεί δήλωση πρόθεσης για τη διάπραξη διεθνών εγκλημάτων», δήλωσε ο Ντανιέλε της Νομικής Σχολής του Νότιγχαμ.
Στις 11 Απριλίου, η Tasis δημοσίευσε στο Facebook ένα μήνυμα, καλώντας τους πολίτες να εγκαταλείψουν το Ζαμζάμ μέσω των λεγόμενων «ανθρωπιστικών διαδρόμων» που οδηγούν σε κοντινές πόλεις όπως η Ταουίλα και η Κόρμα.
Ωστόσο, στις 27 Απριλίου, ένας διοικητής των RSF εμφανίστηκε σε βίντεο που επαληθεύτηκε από τη μονάδα επαλήθευσης της Al Jazeera να ανακοινώνει τη σύλληψη μιας ομάδας άοπλων ανδρών που έφυγαν από το Ζαμζάμ μέσω ενός υποτιθέμενου ανθρωπιστικού διαδρόμου προς την Ταβίλα.
Οι κρατούμενοι ήταν εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, σύμφωνα με τοπικούς παρατηρητές, οι οποίοι φοβούνται ότι έχουν σκοτωθεί.
