Αναζήτηση
«Πατατάκι μέσα στη ζάχαρη», «Κρεβάτι ανάμεσα στις φακές» και «Μία κυρία των γραμμάτων» είναι οι τίτλοι των τριών έργων από τη συλλογή μονολόγων «Talking Heads» του δημοφιλούς Βρετανού συγγραφέα Άλαν Μπένετ που παρουσιάζονται στο Θέατρο 104 κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή.
Η μετάφραση είναι του Ερρίκου Μπελιέ ενώ τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Βαγγέλης Παπαδάκης.
Και τους τρεις ρόλους των έργων, τον μεσήλικα Γκράχαμ που ζει συντροφιά με την πληθωρική μητέρα του («Πατατάκι μέσα στη ζάχαρη»), την αλκοολική Σούζαν παντρεμένη με τον γόη εφημέριο της ενορίας («Κρεβάτι ανάμεσα στις φακές») και την μπριόζα Αϊρήν («Κυρία των γραμμάτων»), ερμηνεύει η Πηνελόπη Σταυροπούλου.
Μονόλογοι ανθρώπων της μεσοαστικής ή μικροαστικής τάξης που, για κάποιο ιδιαίτερο λόγο καθένας, βρίσκονται σε προσωπικό αδιέξοδο. Ένα σύγχρονο κοινωνικό μωσαϊκό.
Η Πηνελόπη Σταυροπούλου μιλάει στα «Νέα» για τους ρόλους της, την κοινωνία και τους ανθρώπους του περιθωρίου.
Πώς αντιμετωπίζετε τους τρεις σας ρόλους;Ίσως, χωρίς ρατσισμό και προτίμηση καταρχάς. Όπως όλους τους ρόλους με όλες τις τεχνικές και τον τρόπο που έχω μάθει να τους προσεγγίζω. Με ερωτήματα και όπου δεν βρίσκω εγώ απάντηση υποθέτω το κοινό θα αποφασίσει. Αυτό όμως έγινε μαζί με την κοινή δουλειά και συνεργασία με τον Σκηνοθέτη της παράστασης τον Βαγγέλη Παπαδάκη.
Ευτυχώς που έχω έναν σκηνοθέτη ανοιχτό στο να δει και άλλη πλευρά, όταν αρχικά δεν ταυτιζόντουσαν οι απόψεις μας και εγώ πάλι απ’ την μεριά μου, όσα δεν είχα δει, με πήρε αγκαζέ και περπατήσαμε στα άγνωστα για μένα σημεία τους που δεν είχα εντοπίσει.
Πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να περνάτε από το ένα πρόσωπο στο άλλο ούσα μάλιστα μόνη επί σκηνής;
Αλλά και η τεχνική, δεν πιστεύω στην ταύτιση, πιστεύω στην τεχνική, στην συγκέντρωση που δεν πας σε άλλον κόσμο παίζοντας, αλλά είσαι εκεί στον κόσμο αυτόν προσπαθώντας και βάζοντας τα ρούχα κάποιου άλλου να χωρέσεις σε αυτά σα να ήτανε δικά σου. Αυτό στο δίνουν οι πρόβες! Εργάστηκα έξι μήνες για αυτούς μαζί και χώρια από τον σκηνοθέτη μου.
Όσο για το μόνη, η μόνη δυσκολία είναι ότι δεν έχω κάπου να πιαστώ. Δεν έχω έναν συνάδελφο να με βοηθήσει σε μια στιγμή που κάτι πάει στραβά.
Κατά τα άλλα δεν είμαι μόνη. Το Talking Heads είναι οι φωνές τόσων ανθρώπων μέσα σε κάθε ήρωα που παίζονται και δηλώνονται, που κανονικά δεν έπρεπε το έργο να αναφέρεται ως μονόλογος, αλλά ως πολυπρόσωπο έργο από έναν ηθοποιό. Αυτό είναι δύσκολο και η απόφαση όταν παίζεις να δικαιώνεις την κάθε μορφή απ’ την πλευρά του επίσης.
Ο ανδρικός ρόλος πώς βγαίνει από μέσα από μια γυναίκα όπως είστε εσείς;
Δεν ήταν απλό, ας πούμε ότι έγινε απλό τώρα, αλλά ισχύει ό, τι ανάφερα και για τους άλλους ρόλους. Πρόβα- πρόβα – πρόβα και ίσως ότι είναι ομοφυλόφιλος ο Γκράχαμ με ησύχαζε για την όποια θηλυκή πλευρά μου έβγαινε στην σκηνή. Με απασχολεί τι θέλουν να πούνε οι ρόλοι όχι τι φύλο είναι. Με βοήθησε ο σκηνοθέτης μου σε αυτό. Δεν τον απασχόλησε τόσο αυτό και εκείνον. Μάτωσα πάντως και είχα μέρες σχεδόν κατάθλιψης και τεράστιας απόρριψης για μένα και τις ικανότητες μου. Τώρα τα έχουμε βρει οι δυο μας και αγαπιόμαστε πολύ με τον Γκράχαμ, διασκεδάζουμε. Τέλος εδώ να πω και για όλους τους άλλους ρόλους μου πως δεν στηρίζονται σε καμία μορφή ναρκισσισμού. Εκεί είναι και η μεγάλη παγίδα άλλων συναδέλφων. Παίζουν και ναρκισσεύονται. Είμαι σε ηλικία που το ξεπέρασα αυτό. Αλλά και από νεότερη μου άρεσε το τσαλακωμένο με τις πτυχές, περισσότερο απ’ το λείο και το κολλαριστό.
Πώς μέσα από τους ρόλους σας περνάει η κοινωνία στο έργο;
Όλα τα θεατρικά έργα είναι ένα κομμάτι που υπάρχει στην κοινωνία συνήθως, σπάνια είναι ένα κομμάτι που είναι να γίνει. Ποτέ οι υποδείξεις δεν βελτιώνουν χωρίς το βίωμα. Τα διδακτικά έργα δεν έχουν αντίκτυπο στην κοινωνία εάν δεν υπάρχει βίωμα και στον ρόλο. Στο συγκεκριμένο έργο εδώ και τόσα χρόνια που γράφτηκε θέματα όπως ο ρατσισμός, η θρησκεία, ο έρωτας, η σεξουαλικότητα δεν βρήκαν λύση. Η κοινωνία δεν έχει βρει λύσεις… ούτε και τα έργα. Ο αγώνας είναι η μόνη πράξη που πρέπει να κρατάμε ως υγιής αντίδραση της κοινωνίας.
Στο έργο θεωρούνται όλοι περιθωριακοί, όχι νορμάλ οι χαρακτήρες. Στα δικά σας μάτια πώς μοιάζουν;
Δεν θα το έλεγα αυτό, αυτό ακούστηκε για το σύνολο των έργων στο Talking Heads και τον Μπένετ αλλά εγώ δεν το βρήκα τόσο εύστοχο. Όταν περπατάμε έξω, δεν βλέπουμε σταρ του κινηματογράφου, πολιτικούς και διάσημους σε κάθε βήμα μας. Εκεί έξω είναι όλοι αυτοί που ο Μπένετ ασχολείται και τους κάνει σωστά πρωταγωνιστές. Όταν πάω στο σούπερ μάρκετ η ταμίας είναι συνήθως κάποια που ξέρω φυσιογνωμικά αφού πάω στο ίδιο, αλλά δεν ξέρω κάτι για την ζωή της. Ο Μπένετ που την «ξέρει» μου την λέει. Εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι. Το περιθωριακό χαρακτηρίζει τους λούμπεν και περιηγητές της ζωής με διαφορετικό τρόπο, όπως και τους χρήστες ουσιών… Όμως στην κοινωνία μας όλοι δεν βλέπουμε τα πράγματα μέσα από κάποια φίλτρα; Από προσλαμβάνουσες που έχουμε από το σχολείο, την οικογένειά μας, την κοινωνία γενικότερα; Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, στα μάτια μου ήταν γνώριμοι, δεν τους βλέπω καθόλου περιθωριακούς. Μοιάζουν προφανώς όλοι στο ότι είναι ζωές που δεν θα απασχολούσαν κανέναν, εκτός απ’ τους ίδιους και ίσως τους γύρω τους. Αλλά εκεί έξω αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν ακόμα και οι γυαλιστεροί ή επιφανείς άνθρωποι έχουν τα χαρακτηριστικά των ρόλων που παίζω.
Με ποιον από αυτούς αισθάνεστε πιο κοντά;
Πλέον δεν ξεχωρίζω κανέναν και αγαπώ στην κυριολεξία όλους και τους κατανοώ. Εάν διαβάζω την ελαφριά υπογράμμιση που ίσως αντιλαμβάνομαι και γίνεται διακριτικά από εσάς, θα σας πω ότι η Σούζαν η αλκοολική όπως ξεκινάει στο έργο, είναι μια προσωπικότητα που δεν μπορώ να φανταστώ ότι υπάρχει. Δηλαδή άνθρωποι που καταπιέστηκαν απ’ τις συνθήκες τους και δεν επαναστάτησαν με στεναχωρούν, όπως αυτοί που πόνεσαν ψυχικά για να πετύχουν σκοπούς, εγώ δεν ιδρώνω για τέτοιους. Το να πάει με έναν είκοσι εξάχρονο άντρα και Ινδό όπως τονίζει ως γυναίκα πάστορα, είναι επανάσταση και εκεί την χαίρομαι… Δεν ταυτίζομαι με τους ρόλους. Μόνο την μαμά του Γκράχαμ αναγνώρισα. Είχε ομοιότητες με την μάνα μου.
Θέλει γενναιότητα ν’ απλώσεις τα χαρτιά σου μπροστά σε όλους χωρίς κοινωνική φιλοδοξία κατά τη γνώμη σας;
Το απαντήσατε το ερώτημα με την ερώτηση σας, έτσι μου ακούστηκε τουλάχιστον. Θα σας πω όμως πως τελικά ποτέ δεν υπάρχει κάτι χωρίς τίποτα, μια πράξη, μια δράση έχει πάντα αντίδραση, αφαιρώντας την φράση σας «κοινωνική φιλοδοξία» θέλω να πω ότι όλα αφήνουν αποτύπωμα και όλα είναι χρειαζούμενα. Όλα έχουν σκοπό εκτός απ’ τους ατέλειωτους καφέδες που περιφέρονται πολλές φορές άσκοπα στα χέρια των άπραγων ανθρώπων. Η κοινωνία είναι ένα συγκεκριμένο καθεστώς με πολλά πρόσωπα, δυστυχώς οι μάζες παρασύρονται στο εύκολο πλέον. Στην κριτική από μακριά. Στον καυγά, για τον καυγά. Στην διαμάχη μέχρι να μας ενώσει μια καταστροφή. Οι κοινωνίες έχουν γίνει πολύ σκληρές πλέον και φταίνε οι ίδιες που δεν αντιστέκονται. Οι εκπομπές που γελοιοποιούν ανθρώπους του περιθωρίου με ιδιαιτερότητες ήταν ένα απ’ τα πλέον τραγικά πράγματα που μας τάισε η τηλεόραση και τροφοδότησε την κοινωνία λανθασμένα. Άλλοι είχαμε κοντρόλ και την κλείσαμε, άλλοι πάλι όχι … «Η κοινωνική φιλοδοξία» δεν είναι μια καλή στάση, τελικά στηρίζεται σε πολύ σαθρό έδαφος. Οτιδήποτε κάνεις λοιπόν πέραν αυτής έχει αντίσταση άρα και γενναιότητα.
