Αναζήτηση
Στις συζητήσεις για το ευρώ περιλαμβάνονται συνήθως και προτάσεις για μέτρα θωράκισης απέναντι στο επόμενο οικονομικό σοκ. Αλλά το σοκ που ζούμε τώρα είναι πολιτικό. Οι λαϊκιστές κερδίζουν έδαφος παντού στην Ευρώπη, ενώ η Ιταλία, ένα ιδρυτικό μέλος της ΕΕ, κυβερνάται από έναν συνασπισμό στον οποίο συμμετέχουν το λαϊκιστικό Κίνημα των 5 Αστέρων και η εθνικιστική Λέγκα.
Oπως συμβαίνει πάντα όταν μια αντισυστημική δύναμη παίρνει την εξουσία σε μια χώρα του G7 ή της ΕΕ, έτσι και τώρα τίθενται δ;yο ερωτήματα. Το ένα είναι ποια θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων. Το άλλο εάν υπάρχει δρόμος για την επιστροφή στην κανονικότητα. Στην περίπτωση της Ιταλίας, είναι πολύ νωρίς να το πούμε. Αλλά στο μεταξύ, μπορούμε να στοχαστούμε ως προς τα διδάγματα poy μπορούν να αντλήσουν οι Ευρωπαίοι καθώς προσπαθούν να αναχαιτίσουν το λαϊκιστικό κύμα.
Το βασικό δίδαγμα είναι ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορούν να ανακόψουν την άνοδο του λαϊκιστικού εθνικισμού εάν δεν συνεργαστούν. Δυστυχώς, η απάντηση στους λαϊκιστές είναι η ίδια με εκείνη που δόθηκε στον προστατευτισμό τη δεκαετία του 1930, όταν κάθε χώρα προσπαθούσε να φορτώσει το πρόβλημα στις άλλες μέχρι που το πρόβλημα τους χτύπησε όλους μαζί.
Το 2015 ο τότε πρωθυπουργός της Ιταλίας Ματέο Ρέντσι έπεισε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι η κυβέρνησή του χρειαζόταν περισσότερη «ελαστικότητα» στις δαπάνες για να συγκρατήσει το Κίνημα των 5 Αστέρων. Αυτή η παρέκκλιση από τους κανόνες της ΕΕ εξόργισε την κοινή γνώμη στη Γερμανία με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα ποσοστά του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία που σήμερα είναι το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στην Μπούντεσταγκ. Η λαϊκή δυσαρέσκεια ήταν ασφαλώς αυτό που εξανάγκασε τη γερμανική κυβέρνηση να επιβάλει ένα τόσο αυστηρό πρόγραμμα στην Ελλάδα, γεγονός που με τη σειρά του πυροδότησε τον λαϊκισμό στη χώρα.
Παρομοίως η λαϊκιστική οργή στην Ολλανδία και τη Γερμανία για τα προγράμματα σωτηρίας των τραπεζών οδήγησε την Κομισιόν στο να λάβει αυστηρά μέτρα κατά των προγραμμάτων αυτών μετά την οικονομική κρίση του 2008. Τα μέτρα αυτά, ωστόσο, παρέτειναν την κρίση στην Ιταλία με αποτέλεσμα να τροφοδοτηθεί ο λαϊκισμός. Επειτα άρχισε η προσφυγική κρίση με την Ιταλία να προσπαθεί να μεταφέρει μέρος του προβλήματος στη Γαλλία και την Αυστρία. Η προσπάθεια αυτή ενίσχυσε το υπερεθνικιστικό Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία και το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία. Κι όταν η Γαλλία και η Αυστρία έλαβαν μέτρα για να κόψουν την εισροή των μεταναστών από τις Αλπεις, το κόμμα που αποκόμισε οφέλη στην Ιταλία ήταν η ξενοφοβική Λέγκα.
Αυτός είναι ο φαύλος κύκλος του λαϊκισμού. Ενας λαϊκισμός που δεν ηττάται επειδή τα παραδοσιακά κόμματα ασχολούνται μόνο με τον εαυτό τους και τις εκλογές. Ωστόσο, αργά ή γρήγορα, θα αναγκαστούν να καταλάβουν ότι η τακτική που δοκιμάστηκε και απέτυχε τη δεκαετία του ’30 θα έχει τα ίδια αποτελέσματα και τώρα: στο τέλος θα την πληρώσουν όλοι. Κάτι που εξηγεί γιατί η Ιταλία σήμερα, όπως η Ελλάδα το 2015, θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο για ολόκληρη την Ευρώπη.
