«Χρυσό» στην Ελβετία και τον «δάσκαλο» Κένεθ Φράμπτον

Freespace: το θέμα της φετινής διοργάνωσης στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονκής της Βενετίας που έθεσαν οι δύο καλλιτεχνικές διευθύντριες Ιβόν Φαρέλ και Σέλι ΜακΝαμάρα σχετίζεται με τον ελεύθερο χώρο. Ως ποιότητα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και ως ποιότητα περιβάλλοντος. Η πρόταση της φετινής 16ης Μπιενάλε θεωρεί ότι ο χώρος είναι το κατεξοχήν μέσο έκφρασης της αρχιτεκτονικής. Ωστόσο το να συζητάμε για τον ελεύθερο χώρο δεν είναι σήμερα κάτι προφανές. Περισσότερο αξίζει να δώσουμε βάρος στον τρόπο που μοιραζόμαστε τα αστικά κενά των πόλεων με τους άλλους.

Οι δυο επιμελήτριες θεωρούν ότι ο ελεύθερος χώρος συνδέεται στενά με το ίδιο το αρχιτεκτονικό αντικείμενο και ποτέ δεν αποσπάται από το πλαίσιο, τον τόπο και τον πολιτισμό. Οπως άλλωστε διδάσκει και ο διεθνώς κορυφαίος άγγλος κριτικός της αρχιτεκτονικής Κένεθ Φράμπτον, ο οποίος βραβεύτηκε για το σύνολο της προσφοράς του. «Δεν υπάρχει φοιτητής της αρχιτεκτονικής που δεν είναι εξοικειωμένος με το έργο του «Μοντέρνα Αρχιτεκτονική: Ιστορία και Κριτική». Το Χρυσό Λιοντάρι φέτος απονέμεται σε έναν «δάσκαλο» και με αυτή την έννοια προορίζεται επίσης να αναγνωρίσει τη σημασία της κριτικής προσέγγισης στη διδασκαλία της Αρχιτεκτονικής» ανέφερε ο πρόεδρος της Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας Πάολο Μπαράτα για τον άγγλο θεωρητικό, ο οποίος στο έργο του έχει συμπεριλάβει και τις ελληνικές αρχιτεκτονικές περιπτώσεις των Δημήτρη Πικιώνη, Αρη Κωνσταντινίδη και του ζεύγους Δημήτρη και Σουζάνας Αντωνακάκη.

Η Μπιενάλε άνοιξε το περασμένο Σάββατο για τους επισκέπτες τους χώρους των εθνικών περιπτέρων στα Τζιαρντίνι, καθώς και των εκθεσιακών χώρων στο Αρσενάλε. Παράλληλα, τα μέλη της κριτικής επιτροπής ανακοίνωσαν τα φετινά βραβεία αρχιτεκτονικής ξεχωρίζοντας με τον Χρυσό Λέοντα για εθνική συμμετοχή το περίπτερο της Ελβετίας «για μια εκπληκτική αρχιτεκτονική εγκατάσταση που ταυτόχρονα είναι απολαυστική, ενώ αντιμετωπίζει τα κρίσιμα ζητήματα κλίμακας σε χώρους κατοικίας». Με ειδική μνεία τιμήθηκε η αγγλική εθνική συμμετοχή «Island» (Νησί) των Καρούζο Σεν Τζον και Μάρκους Τέιλορ για την τολμηρή πρότασή τους (σχόλιο για το Brexit) που χρησιμοποιεί το κενό για να δημιουργήσει ελεύθερο χώρο για συμβάντα και διαθέτει τον αύλιο χώρο του περιπτέρου στα γειτονικά εθνικά περίπτερα.

Ο πορτογάλος αρχιτέκτονας Εντουάρδο Σούτο ντε Μούρα βραβεύτηκε επίσης με τον Χρυσό Λέοντα ως μεμονωμένη καλύτερη συμμετοχή, ενώ οι αρχιτέκτονες από το Βέλγιο Γιαν ντε Βίλντερ, Ινγκε Βινκ, Γιο Τάλιε διακρίθηκαν ως νέοι συμμετέχοντες. Ειδικές μνείες δόθηκαν επίσης στο γραφείο Αντρα Ματίν από την Τζακάρτα της Ινδονησίας και στον ινδό αρχιτέκτονα Ραούλ Μερότα για τις προτάσεις τους που αντανακλούν τη χρήση παραδοσιακών τεχνικών, αλλά και το σκεπτικό κοινωνικής αρχιτεκτονικής.

Το Freespace δεν είναι μόνο η έρευνα πάνω στο σύγχρονο αστικό τοπίο. Αλλά και ένα φυσικό τοπίο στο οποίο η τέχνη της αρχιτεκτονικής καθορίζει τη διαλεκτική που την αναζωογονεί έτσι ώστε να συνυπάρχει αρμονικά με το περιβάλλον της. Αυτά είναι τα έργα των Νορβηγών Γένσεν και Σκόντβιν, του γραφείου από τη Σουηδία Σκάλσο, της αρχιτέκτονος από τη Δανία Ντόρτε Μάντραπ και του γραφείου από την Αυστραλία Room.