Με το πιστόλι στον κρόταφο η Βενεζουέλα

Με δεδομένη τη δραματική κατάσταση της οικονομίας της Βενεζουέλας τα τελευταία χρόνια, όλοι οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης προβλέπουν ότι η Βενεζουέλα θα κηρύξει σύντομα χρεοκοπία. Παρότι ο πρόεδρος Μαδούρο επιμένει πως η χώρα του «δεν θα χρεοκοπήσει ποτέ», η Standard & Poor’s κήρυξε χθες τη Βενεζουέλα σε κατάσταση «μερικής χρεοκοπίας», αφού το Καράκας δεν κατάφερε να καταβάλει ποσό 200 εκατ. δολαρίων για την αποπληρωμή κάποιων δόσεων του χρέους της. Η αντίστροφη μέτρηση για τη χώρα την οποία το 2013, κατά την επίσκεψή του εκεί, ο Αλέξης Τσίπρας είχε χαρακτηρίσει «παράδειγμα δημοκρατίας και δικαιοσύνης» έχει αρχίσει.

Τι κι αν η Βενεζουέλα είναι μία από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες στον κόσμο; Η πτώση της τιμής του μαύρου χρυσού αλλά και η ακατανόητη οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Μαδούρο έχουν προκαλέσει τεράστια ζημιά. Πολλά είδη τροφίμων και φαρμάκων έχουν εξαφανιστεί από τα ράφια, μια και δεν πραγματοποιούνται εισαγωγές, με τους πολίτες να στέκονται στις ουρές για μια φραντζόλα ψωμί επί ώρες και την αντιπολίτευση να διοργανώνει διαρκώς διαδηλώσεις.

Ο Μαδούρο μιλά συνεχώς για αναχρηματοδότηση ομολόγων ύψους 60 δισ. δολαρίων, χωρίς όμως να προσφέρει περισσότερες λεπτομέρειες. Τα αποθέματα της χώρας σε ξένο συνάλλαγμα είναι κάτω των 10 δισ. δολαρίων, γεγονός που κάνει τους αναλυτές να λένε πως το ερώτημα δεν είναι εάν θα χρεοκοπήσει η Βενεζουέλα αλλά το πότε θα συμβεί αυτό.

Η κήρυξη στάσης πληρωμών θα επιδείνωνε ακόμα περισσότερο την ύφεση που έχει μειώσει κατά 36% το ΑΕΠ της Βενεζουέλας μέσα σε τέσσερα χρόνια και θα απέκλειε τη δημόσια επιχείρηση πετρελαίου PDVSA από τις διεθνείς αγορές.

Ας προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα που προκύπτουν, μετά τις χθεσινές εξελίξεις.

Τι είναι η μερική χρεοκοπία;

Η Βενεζουέλα δεν βρίσκεται σε χρεοκοπία λόγω του εξωτερικού της χρέους, που υπολογίζεται μεταξύ 100 και 150 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με πηγές. Ομως η S&P έλαβε υπ’ όψιν της την αδυναμία της χώρας να πληρώσει δύο υποχρεώσεις της που αγγίζουν τα 200 εκατ. δολάρια, έπειτα από μια χαριστική περίοδο 30 ημερών. Μάλιστα, ο οίκος αξιολόγησης υπολογίζει ότι «υπάρχουν 50% πιθανότητες να συμβεί και πάλι το ίδιο μέσα στους επόμενους τρεις μήνες». Σε ένα προηγούμενο ανάλογο περιστατικό, η Standard and Poor’s είχε θέσει την Ελλάδα σε μερική χρεοκοπία, έπειτα από την απόφαση της Ευρώπης και του ΔΝΤ να επιτραπεί στην Αθήνα να εξαγοράσει μέρος του χρέους της.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της απόφασης της S&P;

Τεχνικά, εάν 25% των κατόχων ομολόγων που δεν έχουν πληρωθεί συνεργαστούν, μπορούν να απαιτήσουν πλήρη αποζημίωση. Μπορούν βέβαια να προχωρήσουν και σε ατομικές αγωγές. Εάν η χώρα δεν μπορεί να εκπληρώσει τις απαιτήσεις τους, κινδυνεύει με την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων της στο εξωτερικό καθώς και των θυγατρικών του πετρελαϊκού ομίλου της PDVSA. Ομως η χρεοκοπία αυτή δεν είναι οριστική και, σύμφωνα με αναλυτές, ο οίκος μπορεί να βελτιώσει την αξιολόγηση εάν η Βενεζουέλα τελικά κατορθώσει να αποπληρώσει πριν οι πιστωτές οργανωθούν για να διεκδικήσουν τα χρήματά τους.

Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι επιπτώσεις για την περιοχή;

Καθώς αναμενόταν εδώ και καιρό, λόγω της δραματικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται η Βενεζουέλα, η μερική χρεοκοπία δεν θα προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στις αγορές. Τον περασμένο μήνα, το ΔΝΤ ανακοίνωσε ότι αναμένει «μικρές επιπτώσεις της κρίσης σε άλλες χώρες».

Πώς διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Βενεζουέλας και των πιστωτών;

Ο πρόεδρος Μαδούρο προσκάλεσε τους διεθνείς πιστωτές στο Καράκας προκειμένου να συζητήσουν την αναδιάρθρωση του χρέους. Ομως τα μεγαλύτερα επενδυτικά funds, που κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της χώρας, δεν προσήλθαν στη συνάντηση, η οποία, ούτως ή άλλως, διήρκεσε μόνο 30 λεπτά. Οι περίπου 100 συμμετέχοντες έφυγαν με μια σακούλα καφέ και σοκολάτες, χωρίς όμως οποιαδήποτε συγκεκριμένη κυβερνητική πρόταση. Σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg, ο μόνος που μίλησε ήταν ο αντιπρόεδρος της Βενεζουέλας Ταρέκ ελ Αϊσάμι που υποσχέθηκε ότι η χώρα του θα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, αλλά δεν διευκρίνισε πώς θα προχωρήσει ο διάλογος με τους πιστωτές.

Εάν πτωχεύσει η Βενεζουέλα, ποιες προηγούμενες περιπτώσεις μπορούμε να μελετήσουμε;

Οι χρεοκοπίες κρατών στην Ιστορία δεν είναι λίγες. Η Αργεντινή παραμένει το πιο εμβληματικό πρόσφατο παράδειγμα: το Μπουένος Αϊρες, βυθισμένο στην ύφεση, ανακοίνωσε το 2001 στάση πληρωμών, που είχε ως αποτέλεσμα να πληγούν ιδιώτες πιστωτές, σε συνολικό ύψος 100 δισ. δολαρίων. Μετά την απόφαση αυτή, η χώρα έμεινε εκτός διεθνών αγορών επί 15 χρόνια και έπρεπε να διαχειριστεί μια σειρά νομικών διαδικασιών που κίνησαν οι δανειστές, αρνούμενοι να αποδεχθούν τις προσπάθειες αναδιάρθρωσης που έκανε η κυβέρνηση της Αργεντινής το 2005 και το 2010. Μόλις το 2016, ο πρόεδρος Μαουρίτσιο Μάκρι κατόρθωσε να έρθει σε συμφωνία για τα τελευταία χρέη της χώρας με κάποια αμερικανικά vulture funds, γεγονός που επέτρεψε την επιστροφή στις αγορές.