Σε πρόσφατη συνδιάσκεψη στη Γαλλία, αρκετοί ευρωπαίοι εξέπληξαν τους αμερικανούς καλεσμένους υποστηρίζοντας ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να είναι καλός για την Ευρώπη. Με την παρουσία του Τραμπ στη σύνοδο κορυφής του G20 στο Αμβούργο, αξίζει να αναρωτηθούμε εάν έχουν δίκιο.

Βάσει των περισσότερων εκτιμήσεων, η προεδρία Τραμπ είναι αρνητική για την Ευρώπη. Δείχνει να απεχθάνεται την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η σχέση του με την Ανγκελα Μέρκελ είναι ψυχρή σε σύγκριση με τη φιλία του με τον αυταρχικό Ερντογάν ή τον θαυμασμό του για τον Πούτιν. Ο Τραμπ χαίρεται με την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Αρνείται να κάνει αναφορά στο άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ, απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή και έχει περικόψει τα αμερικανικά κονδύλια για τον ΟΗΕ.

Δεν προκαλεί έκπληξη ότι ο αμερικανός πρόεδρος δεν είναι διόλου δημοφιλής στην Ευρώπη –σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου Pew, μόλις το 22% των Βρετανών, το 14% των Γάλλων και το 11% των Γερμανών τον εμπιστεύονται. Ομως η έλλειψη δημοφιλίας του Τραμπ έχει συμβάλει στην ενίσχυση των ευρωπαϊκών αξιών.

Στις αρχές του χρόνου υπήρχε ο φόβος για έκρηξη στην Ευρώπη του εθνικιστικού λαϊκισμού, που έφερε τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο και οδήγησε στο Brexit. Ομως το λαϊκιστικό κύμα φαίνεται να κορυφώθηκε στις αμερικανικές εκλογές. Εκτοτε οι λαϊκιστές ηττήθηκαν στην Αυστρία και την Ολλανδία, οι Γάλλοι εξέλεξαν τον κεντρώο Εμανουέλ Μακρόν και τον Μάιο η βρετανή πρωθυπουργός που υποστήριζε ένα σκληρό Brexit έχασε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις πρόωρες εκλογές.

Η Ευρώπη ακόμα αντιμετωπίζει αργή ανάπτυξη, υψηλή ανεργία και πολιτικές αντιπαραθέσεις που εκδηλώθηκαν μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Οποιος κερδίσει στις γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο θα είναι μετριοπαθής και όχι ακραίος εθνικιστής και θα κατανοεί τη σημασία συνεργασίας με τον Μακρόν για την επανεκκίνηση της γαλλογερμανικής μηχανής της ευρωπαϊκής προόδου.

Οι διαπραγματεύσεις για το Brexit θα είναι περίπλοκες. Ενας πιθανός συμβιβασμός μπορεί να βρεθεί με τη δημιουργία ενός νέου ευρω-βρετανικού θεσμού, που θα εγγυάται τα δικαιώματα των πολιτών και των δύο πλευρών. Το αν θα γίνει εφικτός θα εξαρτηθεί από την ευρωπαϊκή ευελιξία.

Πολλές ευρωπαϊκές ελίτ έχουν ήδη γίνει πιο ευέλικτες σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης και έχουν ξεπεράσει τον ομοσπονδιακό στόχο μιας ευρωπαϊκής sui generis οντότητας. Τονίζουν ότι τρία διαφορετικά επίπεδα συμμετοχής υπάρχουν ήδη: η τελωνειακή ένωση, η ευρωζώνη και η συμφωνία Σένγκεν για τα εσωτερικά σύνορα. Η άμυνα θα μπορούσε να είναι ο επόμενος στόχος. ΟΙ προσπάθειες για κοινό ευρωπαϊκό αμυντικό σύστημα έχουν ξεκινήσει, αλλά η διαδικασία είναι αργή. Εκτός από τη Βρετανία, μόνο η Γαλλία διαθέτει σημαντικές εκστρατευτικές δυνάμεις, ενώ η Γερμανία περιορίζεται από την ιστορία της.

Υπάρχει το θέμα της Ρωσίας και των επιθέσεων σε Γεωργία και Ουκρανία. Υπάρχει το θέμα των Βαλκανίων, όπου πρόσφατα αποφεύχθηκε παρ’ ολίγον εμφύλιος στα Σκόπια. Και, βέβαια, υπάρχουν και οι απειλές από τη Βόρεια Αφρική με το χάος στη Λιβύη και από τη Μέση Ανατολή. Η Ευρώπη βρίσκεται ακόμα μακριά από μια κοινή αμυντική δομή, όμως η ανάγκη για τη δημιουργία της μεγαλώνει. Αποτελεί ειρωνεία ότι ο μη δημοφιλής Τραμπ μπορεί να αποδειχθεί αρωγός και όχι εμπόδιο.

Ο Τζόζεφ Νάι, πρώην υφυπουργός Αμυνας των ΗΠΑ και πρώην πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου για τις μυστικές υπηρεσίες, είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και συγγραφέας του βιβλίου «Εχει τελειώσει ο αμερικανικός αιώνας;»

Τελευταία Νέα