Αναζήτηση
Ηταν καλοκαίρι του 1949. Ο Εμφύλιος ψυχορραγούσε και η Ελλάδα, βαριά ασθενής, πάσχιζε να πάρει ζωτικές ανάσες. Στο γήπεδο της Λεωφόρου, μαινόταν μια μάχη, διαφορετική από εκείνη των βουνών της Μακεδονίας. Τελικός Κυπέλλου ποδοσφαίρου. Ο Παναθηναϊκός υποδεχόταν την ΑΕΚ σε έναν χώρο που ελάχιστα απείχε οπτικά τότε από τα πεδία των μαχών: αγωνιστικός χώρος – βουνό, για καθίσματα καφάσια ή πέτρες, θεατές να καίγονται στον ήλιο του Ιουλίου.
Στην τετράδα είχαν φθάσει ο ΠΑΟΚ, ο Ολυμπιακός, ο Παναθηναϊκός και η ΑΕΚ. Οι δυο πρώτες ομάδες είχαν μείνει μετεξεταστέες και Πράσινοι με Κιτρινόμαυρους θα διεκδικούσαν το τρόπαιο.
Το παιχνίδι πέρασε στην Ιστορία, η ΑΕΚ ύψωσε το Κύπελλο κι από τότε χρειάστηκε να σταλάξουν 67 κόκκοι στην κλεψύδρα του χρόνου για να βρεθούν ξανά αντίπαλοι στους ημιτελικούς οι τέσσερις «μεγάλοι» του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Αραγε, αναρωτηθήκαμε, πόσοι από τους ποδοσφαιριστές που παιδιά τότε πάλεψαν για το τρόπαιο να ζουν σήμερα και να θυμούνται εκείνους τους αγώνες;
Λίγοι σίγουρα!
Μεσημέρι του Μάρτη στην Πλατεία της Νέας Μάκρης ένας γέροντας γυρτός από τα χρόνια, με πύρινη ματιά και σπασμένο χαμόγελο από δύο δόντια που δεν είχαν ακόμη παραδοθεί στων καιρών τις επιθέσεις, με καπελάκι αθλητικό ανηφορίζει σέρνοντας στα χέρια ένα ποδήλατο.
Είναι ο Ηλίας Σταφυλίδης, ετών 97. Γεννημένος δύο χρόνια μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και δυο χρόνια πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή! Ο Ηλίας Σταφυλίδης, αρχηγός της ομάδας του Παναθηναϊκού το 1949, οδήγησε τους Πράσινους στον τελικό κόντρα στην ΑΕΚ.
«Ερχομαι από το Μάτι με το ποδήλατο» λέει δίχως ίχνος κούρασης και με ανάσες εφήβου. Η απόσταση Μάτι – Νέα Μάκρη είναι κοντά στα 5 χιλιόμετρα και η ανηφοριά από την παραλία για να βγεις στην πλατεία, γονατίζει 19χρονο!
Σκέψη συγκροτημένη· δεν κουράζεται πολύ για να την ταξιδέψει 67 χρόνια πίσω και να θυμηθεί κάτι από εκείνον τον τελικό.
«Να, τώρα μου έρχεται στο νου ένα φάουλ του Κλεάνθη του Μαρόπουλου. Με χτύπησε με το κεφάλι στα πλευρά, αριστερά. Σωριάστηκα στο χώμα. Χώμα είχαμε τότε! Επεσα χωρίς ανάσα, μα γρήγορα σηκώθηκα και συνέχισα. Κι ο Ξένος με είχε χτυπήσει. Τι τα θέλεις, μέσα στο παιχνίδι ήταν και τα χτυπήματα και όλα. Αλίμονο αν σε χτυπούσε και η μπάλα. Για να γελάσουμε το λέω. Τότε οι μπάλες ήταν σκέτο πετσί, σκληρό σαν σμυριδόπανο. Τι άλλο να θυμηθώ; Στο πρώτο ματς είχε νυχτώσει κι ακόμα παίζαμε. Οταν δεν έβλεπε ο ένας τον άλλον φύγαμε και ξανασυναντηθήκαμε σε άλλο παιχνίδι».
Σήμερα ασχολείστε με το ποδόσφαιρο, ως θεατής φυσικά;
«Αλήθεια, τι έκανε ο ΠΑΟΚ;» ρωτάει χαμογελώντας.
–Νίκησε 2-0.
Τώρα γελάει με την ψυχή του.
«Πέτυχε και δεύτερο γκολ. Μπράβο. Ε, Παναθηναϊκός είμαι, αυτό δεν αλλάζει όσα χρόνια κι αν περάσουν» ομολογεί.
Ο Ηλίας Σταφυλίδης αιχμαλωτίστηκε από τους Ναζί το 1942 και οδηγήθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία. Επιβίωσε σε συνθήκες επιεικώς τραγικές και γύρισε στην Ελλάδα με το τέλος του πολέμου.
«Τότε με πήγε ένας φίλος στη Λεωφόρο όπου είχε προπόνηση και με δοκίμασαν. Ο προπονητής, ο Αντώνης ο Μηγιάκης, καθισμένος σε ένα σκαμνί με προέτρεψε: μικρέ σημάδεψε στο τέρμα. Σούταρα από το ύψος της μεγάλης περιοχής και πέτυχα γκολ. Του άρεσα του Μηγιάκη και με κράτησε. Αγωνίστηκα σαν κεντρικός μπακ για χρόνια».
–Σήμερα;
«Τι σήμερα; Δεν έχω επαφή με κανέναν. Δεν τα γνωρίζω τα παιδιά. Και ποια παιδιά να γνωρίζω, αφού όλοι είναι ξένοι…».
–Κάποιον παίκτη έχετε ξεχωρίσει, από τον Παναθηναϊκό ή από άλλες ομάδες;
«Ιδιοι είναι όλοι. Δεν ξεχωρίζει κάποιος να πεις να ένας ηγέτης, να ένας παικταράς. Οχι. Ολοι μέτριοι».
–Ποια ομάδα θα πάρει το Κύπελλο, λέτε;
«Θα ήθελα να το σηκώσει ο Παναθηναϊκός φυσικά, αν φθάσει στον τελικό. Αλλά να σου πω, δεν φανατίζομαι πια. Ο καλύτερος να παίξει ωραία μπάλα και να πανηγυρίσει. Αυτό είναι αθλητισμός και ποδόσφαιρο».
–Θα θέλατε να είστε σήμερα ποδοσφαιριστής;
Σκέπτεται και το φωτεινό πρόσωπό του για μια στιγμή σκοτεινιάζει.
«…Οοοχι. Δεν θα το ήθελα. Αλλο τότε, άλλο τώρα. Τώρα χρήμα μόνο και φιγούρα, τότε πάθος αληθινό και αθλητισμός. Οχι, δεν θα το ήθελα» λέει και το χαμόγελο ξαναγυρίζει στη θέση του.
Κινεί τα χέρια σαν μαέστρος περιγράφοντας τα παλιά της ζωής του. Η φωνή του στεντόρεια, όταν μιλάει πάλλεται το παγκάκι όπου καθόμαστε.
«Η διοίκηση φταίει για τον κακό Παναθηναϊκό, η διοίκηση και οι παράγοντες» λέει σε μια αναφορά του στο «σήμερα».
Χαμογελάει όταν τον φωτογραφίζουμε.
«Δεν θέλω φωτογραφίες» λέει γελώντας. «Πάω εγώ πια, γέρασα. Οι φωτογραφίες είναι για τους νέους».
Η ώρα έχει περάσει γρήγορα. Τα χρόνια έχουν περάσει ακόμα πιο γρήγορα.
–Να σας πάμε μέχρι το σπίτι, ρωτάμε αφελώς…
«Κοροϊδεύεις! Και γιατί το έχω το ποδήλατο;» λέει και μας χτυπάει στον ώμο αποχαιρετώντας.
Ο Ηλίας Σταφυλίδης καβαλάει το ποδήλατό του και χάνεται στα βάθη του χρόνου απ’ όπου ξεκίνησε. Τότε που την Ελλάδα κυβερνούσαν ο Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Τότε που στα γήπεδα – νταμάρια αγωνίζονταν ο Αγγελος Μεσσάρης κι ο Γιώργος Καλαφάτης.
Βασίλης Σαμαράς
«Είμαι ο τελευταίος των Μοϊκανών»
Τερματοφύλακας στον ΠΑΟΚ για μια τριετία, από το 1947 έως το 1950, ήταν ο Βασίλης Σαμαράς. «Είμαι ο τελευταίος των Μοϊκανών», αναφέρει γελώντας. Κι αυτός είχε δώσει το «παρών» στα ματς Κυπέλλου. Μένει κοντά στο γήπεδο του Αρη και λέει για εκείνες τις εποχές: «Παίζαμε και δεν είχαμε ζεστό νερό να κάνουμε μπάνιο στο γήπεδο του ΠΑΟΚ στο πανεπιστήριο. Μετά την Κατοχή οι δυσκολίες πολλές, τα μέσα πενιχρά, φτωχοί και στη διοίκηση δυσκολεύονταν να προσφέρουν όσα έπρεπε», καταλήγει.
Αντώνης Παραγιός
«Τώρα παίζουν μόνο όσοι έχουν ψυχή»!
Η φωνή του Κλεάνθη Μαρόπουλου, στεντόρεια. Ο Ξανθός Αετός της ΑΕΚ απευθύνεται στον Αντώνη Παραγιό, τον αμυντικό που βρίσκεται στη ζωή από εκείνη τη σημαντική ομάδα της ΑΕΚ. Γεννημένος το 1929, ζει στη Νέα Σμύρνη, αλλά δεν ξεχνά. Τη στιχομυθία στον τελικό. «Είχαμε μείνει με εννέα παίκτες και κρατήσαμε το 0-0 πριν από τη διακοπή και στον επαναληπτικό πανηγυρίσαμε τη νίκη. Ο Σταφυλίδης με χτύπημα φάουλ έστειλε την μπάλα στο κεφάλι του Ξένου και αυτός έπαθε διάσειση! Αποχώρησε. Τα καταφέραμε, όμως, με ψυχή και πολλές δυνάμεις».
Συγκινημένος ο άλλοτε μπακ. Βαδίζει στα 88 του χρόνια. «Τότε, απολαμβάναμε τις μονομαχίες. Ηταν ένα διαφορετικό ποδόσφαιρο. Οσο για το σήμερα, παρακολουθώ την ΑΕΚ έστω κι αν δεν πηγαίνω στο γήπεδο. Μ’ αρέσει, έχει βελτιωθεί πολύ».
Γιώργος Δαρίβας
«Τότε ήμαστε όλοι οι Ελληνες μια παρέα, χωρίς αλλοδαπούς παίκτες αμφιβόλου αξίας»
O Γιώργος Δαρίβας αύριο κλείνει 91 χρόνια ζωής. Ζωντανός θρύλος ενός Θρύλου! Αγωνίστηκε στον Ολυμπιακό από το 1946 έως το 1958 και τώρα είναι ο εμβληματικός πρόεδρος των παλαιμάχων.
«Εκείνη την εποχή ήταν σχεδόν ισάξιες οι ομάδες. Αληθινά σπουδαίες, ενώ ο Αρης ήταν πιο δυνατός από τον ΠΑΟΚ. Ημαστε όλοι οι Ελληνες μια παρέα και δεν υπήρξαν ξένοι ή αλλοδαποί αμφίβολης αξίας. Αν θυμάμαι τη συγκεκριμένη διοργάνωση; Ηταν ένα θερμό παιχνίδι με την ΑΕΚ που είχε επίσης τεχνίτες παίκτες όπως ο Ολυμπιακός. Το σύστημα τότε ήταν 3-4-3. Επαιζαν ο Εμμανουηλίδης, ο Κανάκης, ο παικταράς ο Πούλης, ο Παπαθεοδώρου. Αλλά και εμείς είχαμε επτά-οκτώ παίκτες στην εθνική ομάδα, όταν κάναμε τα τριεθνή τουρνουά με Αίγυπτο, Συρία, Τουρκία!» λέει ο Δαρίβας. «Ολα τα παιχνίδια γίνονταν στη Λεωφόρο. Εγώ, πρόλαβα το Καραϊσκάκη με καρβουνίδι και μετά με χώμα». Παίζοντας μέσα δεξιά ο Γιώργος Δαρίβας πέτυχε πολλά γκολ, ενώ αγωνίστηκε σε όλες τις θέσεις της επίθεσης. Τώρα, στο σπίτι του στο Παγκράτι, ζει με ένα κουβάρι αναμνήσεις: «Εγινε μάχη για να πάω από τη Νίκη Πλάκας στον Ολυμπιακό και το πάλεψε ο Βαγγέλης ο Χέλμης. Η μεταγραφή μου κόστισε 12 ζευγάρια παπούτσια και μία στολή! Τι εποχές, αλήθεια! Η ομάδα μας ήταν φοβερή».
Θα ήταν, ωστόσο, λάθος να μην τον ρωτήσουμε για το σήμερα – γιατί Ολυμπιακό παρακολουθεί και μάλιστα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον: «Μεγάλη ευτυχία που έφυγε ο προπονητής. Επαιζε με τον συνταξιούχο Καρντόσο που έβαλε ένα γκολ σε επτά μήνες. Δεν θα τον έβαζα ούτε με τους παλαίμαχους. Εδωσε ρόστερ με 13-15 παίκτες και είχε σύνολο 30. Τον ανέχθηκε η διοίκηση και καλά έκανε ο πρόεδρος, για να μη δημιουργηθούν προβλήματα. Λένε πολλοί για τους νέους. Λάθος που παίζουν όλοι μαζί. Ενας ένας πρέπει να προωθούνται. Οταν μπήκα μικρός εγώ, με κάλυπταν οι παλιοί όταν ήμουν ο νεότερος».
