Νέος ισχυρός πονοκέφαλος για Ευρώπη και Ελλάδα: η κλυδωνιζόμενη Τουρκία. Με την εξαναγκαστική απομάκρυνση του Αχμέτ Νταβούτογλου από την πρωθυπουργία, η Τουρκία απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από την Ευρώπη. Ο εξαναγκασμός σε παραίτηση από τον ολοένα και βαθύτερα αυταρχικό πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν –που οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στη φιλευρωπαϊκή πολιτική που επιχείρησε να εφαρμόσει ο απελθών τούρκος πρωθυπουργός –σηματοδοτεί ίσως και το τέλος της «ευρωπαϊκής πορείας» για την Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής ο Αχμέτ Νταβούτογλου διαπραγματεύτηκε με την Ευρωπαϊκή Ενωση τη συμφωνία για την επιστροφή των προσφύγων/ μεταναστών με δύο βασικά ανταλλάγματα: πρώτον, την κατάργηση των θεωρήσεων (visas) για τους τούρκους πολίτες μέχρι το τέλος Ιουνίου στη βάση εκπλήρωσης δέσμης κριτηρίων και, δεύτερον, στην επανενεργοποίηση της διαδικασίας για την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι δύο αυτές ρυθμίσεις έφερναν την Τουρκία πιο κοντά στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε πράγματι την κατάργηση των θεωρήσεων εφόσον εκπληρωθούν πέντε τελευταία, αν και ιδιαίτερα δύσκολα, κριτήρια από τα συνολικά 72, ενώ κάποια διαπραγματευτικά κεφάλαια για την ένταξη άνοιξαν. Οι εξελίξεις δεν άρεσαν στον Ερντογάν, καθώς έχει άλλη άποψη για τη θέση και μέλλον της Τουρκίας.

Ο τελευταίος έχει εγκαταλείψει την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας (την οποία προωθούσε ενθουσιωδώς στις αρχές της δεκαετίας του 2000) μετά και την απροθυμία της Ευρώπης να δεσμευθεί για την αποδοχή της Τουρκίας ως πλήρους θεσμικού μέλους. Το όραμα Ερντογάν φαίνεται τώρα να είναι η ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή (ή ακόμη και παγκόσμια) δύναμη ως μια αυταρχική, «ελεγχόμενη δημοκρατία» που θα «προσχωρεί» ολοένα και περισσότερο στον ισλαμισμό εγκαταλείποντας τις αρχές του κοσμικού κράτους, επιδιώξεις που εμφανώς δεν συμβιβάζονται με την ιδιότητα της χώρας – μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Με όλα αυτά η Ενωση βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια επιεικώς αβέβαιη Τουρκία, με τη συμφωνία για το Προσφυγικό σε αμφισβήτηση και τη γενικότερη σχέση μάλλον σε αδιέξοδο. Με την κατηγορηματική άρνηση του Ερντογάν να εκπληρώσει τα κριτήρια, η κατάργηση της βίζας δεν μπορεί να προχωρήσει και ως εκ τούτου και η συμφωνία για τους πρόσφυγες μάλλον θα καταρρεύσει. Η Ευρώπη πληρώνει κατά κάποιον τρόπο τα λάθη που διέπραξε την προηγούμενη δεκαετία σχετικά με τη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας. Η Ελλάδα όμως βρίσκεται μπροστά σε ακόμη οξύτερες αβεβαιότητες με τη διαφαινόμενη εγκατάλειψη της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας. Οι εξελίξεις αυτές πολλαπλασιάζουν κινδύνους για τη χώρα ιδιαίτερα στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα. Χρειάζεται προσοχή.

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τελευταία Νέα