Μετά από πέντε χρόνια οικονομικής κρίσης, κατά τα οποία η παραγωγική δομή πάνω στην οποία στηρίχθηκε η χώρα, τα προηγούμενα χρόνια, στην ουσία διαλύθηκε, λογικά οι πάντες θα έπρεπε να αναζητούν ένα νέο παραγωγικό μοντέλο που θα παρήγαγε πλούτο και θα έκανε πιθανή την έξοδο της οικονομίας μας από την ύφεση.

Λογικά θα έπρεπε, αν θέλουμε να θεωρούμαστε μέρος του ανεπτυγμένου κόσμου και ανεξάρτητα από τις πολιτικές εξελίξεις, οι προηγούμενες κυβερνήσεις αλλά και η τωρινή, να ασχολούνται με την κατάστρωση αναπτυξιακών σχεδίων που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους, να καλούν τους ενδιαφερόμενους να τα συνδιαμορφώσουν, και τέλος να τα εφαρμόσουν.

Οι πολιτικοί μας τα τελευταία χρόνια μηρυκάζουν την έκφραση «Έχουμε τεράστιες παραγωγικές δυνατότητες» και δεν έχουν άδικο. Το πρόβλημα βρίσκεται στο πως θα τις εκμεταλλευτούμε, και δεν είναι άλυτο, μπορούμε να εφαρμόσουμε λύσεις. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Τουρισμό. Κατά βάση αυτό το κομμάτι του Τουρισμού που φέρνει χρήμα απ’ την αλλοδαπή είναι το μοντέλο ήλιος και θάλασσα. Καλό, προσοδοφόρο αλλά με μικρή σχετικά τουριστική περίοδο 100-150 ημερών, δεδομένων των κλιματικών συνθηκών και με μικρή ωφέλεια των κεντρικών και βόρειων περιοχών της χώρας.

Για να λύσουν το πρόβλημα και να επιμηκύνουν την τουριστική περίοδο οι αρμόδιοι προσπάθησαν να εφαρμόσουν άλλες μορφές τουρισμού όπως θρησκευτικός, φυσιολατρικός, ορειβατικός, γαστρονομικός τουρισμός, τουρισμός υγείας κ.α. χωρίς καλά μέχρι στιγμής αποτελέσματα.

Αν προσπαθήσουμε να εστιάσουμε στον τουρισμό υγείας θα δούμε καταρχήν την τεράστια σημασία που έχουν οι 80 άμεσα αξιοποιήσιμες Ιαματικές πηγές της χώρας, διάσπαρτες κυρίως στην επαρχία, μέσα σε υπέροχα φυσικά περιβάλλοντα και με πολύ καλή προσβασιμότητα οι περισσότερες.

Ας δούμε όμως τι ακριβώς είναι ο τουρισμός υγείας για να αξιολογήσουμε στη συνέχεια τις πιθανότητες επιτυχίας μιας ενδεχόμενης στροφής της τουριστικής στρατηγικής της χώρας.

Ενώ μας πήρε κάποια χρόνια για να καταλάβουμε την διαφορά ανάμεσα στον ιατρικό τουρισμό και στον τουρισμό υγείας τώρα όλοι δεχόμαστε πως ο τουρισμός υγείας είναι μια ευρύτερη έννοια στην οποία περιλαμβάνονται τρεις άξονες.

1) Ιατρικός Τουρισμός.

Μια παγκόσμια και ιδιαίτερα ανταγωνιστική αγορά που αφορά πόλεις με αεροδρόμια, εξειδικευμένα ξενοδοχεία, πανεπιστημιακές κλινικές. Σαν αντικείμενο του έχει την θεραπεία εξειδικευμένων παθήσεων με χειρουργεία, τεχνικές γονιμοποίησης, αιμοκάθαρση και άλλα. Το ερώτημα είναι βέβαια αν μπορούν τα Ελληνικά νοσοκομεία, ιδιωτικά ή δημόσια, να ανταποκριθούν στις ιδιαιτερότητες της αγοράς και στις πιστοποιήσεις που απαιτούνται για να ανταγωνιστούν αντίστοιχα ιδρύματα χωρών στα οποία έχουν επενδυθεί πραγματικά πολλά χρήματα.

Οι 2 παρακάτω κατηγορίες του Τουρισμού Υγείας αφορούν την εκμετάλλευση των Ιαματικών πηγών.

2) Προληπτικός Τουρισμός Υγείας

α) Όταν χωρίς ιατρική γνωμάτευση ο επισκέπτης πηγαίνει στις Ιαματικές πηγές για να προλάβει ένα ενδεχόμενο πρόβλημα υγείας, αν για παράδειγμα κάνει μια δουλειά που ενδέχεται να του δημιουργήσει πρόβλημα ή είναι σε μια ηλικία που οφείλει να προσέχει. Αφορά ακόμη ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την ψυχική και πνευματική τους υγεία.

β) Όταν με ιατρική γνωμάτευση ο επισκέπτης πηγαίνει στις Ιαματικές πηγές για να λάβει θεραπευτικές υπηρεσίες και να βελτιώσει την υγεία του. Αυτό αφορά είτε λιγότερο σοβαρά περιστατικά π.χ το σπάσιμο ενός ποδιού, είτε περιστατικά που χρειάζονται ιατρική εξειδίκευση και εντάσσονται στο πεδίο της αποκατάστασης- rehabilitation.

3) Wellness-Spa/Τουρισμός Ευεξίας

Πρόκειται για την αγορά του life style και αφορά τους επισκέπτες που ενδιαφέρονται για την προσωπική τους εμφάνιση, την ομορφιά τους και το πόσο ελκυστικοί είναι.

Η περίπτωση των Ιαματικών πηγών είναι ιδιαίτερα ελκυστική και με πολλά πλεονεκτήματα. Εκτός από τα πλεονεκτήματα της προσβασιμότητας, του υπέροχου φυσικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο πολύ συχνά βρίσκονται, συχνά γειτνιάζουν με λίμνες, παραλίες, ποτάμια ή βρίσκονται μέσα σε υπέροχα τοπία σε βουνά, πολλές λειτουργούν δίπλα ή μέσα σε αρχαιολογικά μνημεία, κατάλοιπα της ακμής του πολιτισμού των αρχαίων Ελλήνων, αλλά και της ρωμαϊκής, της βυζαντινής και της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Αυτή τη στιγμή σε όλη την Ελλάδα λειτουργούν 82 επιχειρήσεις εκμετάλλευσης ιαματικών πηγών, 38 Δημοτικές, 37 Ιδιωτικές και 7 κρατικές. Αυτές οι επιχειρήσεις είχαν 900.000 εισιτήρια το 2014, πολύ μικρός αριθμός αν συγκριθεί με τα 2.500.000 εισιτήρια του 2010. Άρα δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Σε πολλές Ιαματικές πηγές υπάρχουν αρκετά καλές υποδομές, και σε όλες τις άλλες περιπτώσεις οι παρεμβάσεις που χρειάζεται να γίνουν δεν είναι υπερβολικά κοστοβόρες. Δεν έχουμε ανάγκη τεράστιων υποδομών αλλά ήπιων παρεμβάσεων προκειμένου να διαμορφωθεί ο χαρακτήρας του Ελληνικού Ιαματικού Τουρισμού. Μπορεί να παραχθεί πλούτος σχετικά γρήγορα. Μπορούμε να στηριχτούμε στην καταπληκτική ποιότητα των Ελληνικών Φυσικών Ιαματικών Πόρων. Οι υγειονομικές εκθέσεις που παρήγαγε ο Σύνδεσμος Δήμων Ιαματικών Πηγών για τα μέλη του σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ, αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Στην κεντρική Ευρώπη πολλές φορές χρειάζεται να τρυπήσουν πολλά χιλιόμετρα μέσα στη γη για να εκμεταλλευτούν τον Ιαματικό Φυσικό Πόρο, ενώ εμείς έχουμε ζεστά νερά που τρέχουν σε τεράστιες ποσότητες πάνω στη γη. Ακόμη έχουμε πηλούς και ατμούς.

Επίσης ακριβώς επειδή η τέχνη της υδροθεραπείας ασκείται στη χώρα μας σε επιχειρηματικό επίπεδο εδώ και πολλές δεκαετίες είναι δεδομένο πως υπάρχει η απαραίτητη τεχνογνωσία.

Τα προβλήματα βέβαια του κλάδου είναι πολλά και μεγάλα αλλά αντιμετωπίσιμα. Χρειάζεται τα αρμόδια υπουργεία να ενσκήψουν πάνω στον κλάδο και σε λίγους μήνες η ανοδική πορεία μπορεί να θεωρείται εξασφαλισμένη. Απόδειξη το μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον που παρατηρείται τον τελευταίο καιρό από επιχειρηματίες τόσο Έλληνες όσο και ξένους, οι οποίοι πλησιάζουν τους Δήμους που εκμεταλλεύονται τις Ιαματικές πηγές και αναζητούν τρόπους συνεργασίας. Το επενδυτικό ενδιαφέρον στις Ιαματικές πηγές υπάρχει, δεν είναι μια ακόμη θεωρία από αυτές που ακούγονται γύρω μας καθημερινά και αυτό μπορούν να το βεβαιώσουν δεκάδες δήμαρχοι.

Τι χρειάζεται να γίνει.

Καταρχήν πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη η πρόταση του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας για την σύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Ιαματικών Πηγών το οποίο θα στελεχώνεται από στελέχη που βρίσκονται κοντά στους Υπουργούς Τουρισμού, Υγείας, Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Ενέργειας, Παιδείας και Εσωτερικών, με την συνεπικουρία της ΕΤΑΔ-ΤΑΙΠΕΔ και του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας. Λόγω της ιδιαιτερότητας του αντικειμένου πολλά υπουργεία ασχολούνται με τα ιαματικά και το μόνο που καταφέρνουν, όλα αυτά τα χρόνια, είναι οι δράσεις και οι πολιτικές του καθενός να δημιουργεί πρόβλημα στους άλλους. Θέματα χωροταξικού σχεδιασμού, επενδύσεων, θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των δημοτικών επιχειρήσεων, δημιουργίας του Εθνικού Κέντρου Θερμαλιστικών Σπουδών, γεωθερμίας, πιστοποίησης των τουριστικών υπηρεσιών, προϋποθέσεις ένταξης των υδροθεραπευτηρίων στις μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, δεν μπορούν να συνεχίσουν να αντιμετωπίζονται αποσπασματικά. Χρειάζεται συνεργασία των αρμόδιων φορέων αν θέλουμε να λυθούν χρόνια προβλήματα και να αναπτύξουμε τις πηγές μας και κατ’ επέκταση τις τοπικές οικονομίες που όλοι ξέρουμε πόσο εξαρτούνται από την κερδοφορία ή όχι των επιχειρήσεων εκμετάλλευσης των Ιαματικών Πηγών.

Τέλος κάποιος σε κάθε περιοχή πρέπει να παίξει τον ρόλο του Destination Management Organization. Δεν είναι καθόλου δύσκολο να κάνουμε το επόμενο βήμα και να καταφέρουμε να έχουμε τουριστικά πακέτα που να περιλαμβάνουν όλο το φάσμα του τουριστικού προϊόντος της περιοχής. Ιαματικές πηγές, μοναστήρια, αρχαιολογικοί χώροι, ωραίες παραλίες, περιπατητικές διαδρομές, εστιατόρια, ξενοδοχεία, οφείλουν να ενωθούν με την μορφή τουριστικού πακέτου, να αποτελέσουν τουριστικό προϊόν και με την κατάλληλη τεχνολογική υποστήριξη για την παροχή αναγκαίων πληροφοριών π.χ για τα μέσα μαζικής μεταφοράς, να μπορούν πωληθούν. Τον ρόλο αυτό μπορεί να τον παίξουν οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και οι περιφέρειες, και σε λίγο χρονικό διάστημα να παρουσιάσουν τουριστικά πακέτα που να μπορούν να πωληθούν στις αγορές του εξωτερικού.

Χρειάζεται επαγγελματισμός και αξιοποίηση της εμπειρίας που έχει αποκτηθεί μέχρι σήμερα. Τα όποια προβλήματα στο θεσμικό πλαίσιο δεν χρειάζονται χρήματα για να λυθούν. Αντίθετα χρειάζονται συνεργασίες πράγμα το οποίο δεν κοστίζει. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος είναι ζωτικής σημασίας ζητήματα για την οικονομία της χώρας και μπορούμε να έχουμε γρήγορα και καλά αποτελέσματα αν ασχοληθούμε σοβαρά με αυτά.

*Ο Μάρκος Δανάς είναι Γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας. Μέλος της Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων

www.thermalsprings.gr

Τελευταία Νέα