Ασφαλιστικά ταμεία: Πώς έκαναν φτερά €80 δισ.

Ξεπερνούν τα 80 δισ. ευρώ οι απώλειες στα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων,τα οποία λεηλατήθηκαν από το ίδιο το κράτος (Τράπεζα της Ελλάδος, Χρηματιστήριο, δομημένα ομόλογα, PSI). Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι κατά 22 δισ. ευρώ μειώθηκαν τα ρευστά διαθέσιμα του ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια! Συγκεκριμένα, από τα 26 δισ. ευρώ που έφταναν τα ρευστά διαθέσιμα των Ταμείων το 2009, άγγιξαν τα 4 δισ. ευρώ το 2014 (στοιχεία ΙΝΕ ΓΣΕΕ). «Αν υπήρχε το ποσό αυτό και παρά τις παθογένειες του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, δεν θα είχαμε σήμερα πρόβλημα με τις περικοπές των συντάξεων» παρατηρεί ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββας Ρομπόλης.

Η πρώτη μεγάλη απώλεια ξεκίνησε με τον αναγκαστικό Νόμο 1611/1950, η ισχύς του οποίου έληξε το 1994.Ο νόμος επέβαλλε την κατάθεση των αποθεματικών των Ταμείων στην Τράπεζα της Ελλάδος και ο τόκος καθοριζόταν από την αρμόδια Νομισματική Επιτροπή.

Οι τόκοι που ορίζονταν επί δεκαετίες ήταν αρκετά χαμηλότεροι του πληθωρισμού και του επιτοκίου τραπεζικών καταθέσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το διάστημα 1955-1973 η Νομισματική Επιτροπή όρισε ένα επιτόκιο 4% για τα αποθεματικά των Ταμείων, όταν τα επιτόκια των καταθέσεων κυμαίνονταν μεταξύ 5% και 9,5%.

Οι μεγαλύτερες απώλειες των Ταμείων προκλήθηκαν στην περίοδο 1974-1994, όταν ο πληθωρισμός αυξήθηκε δραστικά στο επίπεδο του 20% περίπου. Σε όλη αυτή την περίοδο, τα ειδικά επιτόκια της Τραπέζης της Ελλάδος ήταν κατώτερα των τρεχόντων επιτοκίων καταθέσεων. Για την περίοδο 1951-1975 οι απώλειες υπολογίζονται σε 58 δισ. ευρώ.

Εξάλλου στη δεκαετία του 1990, αρχικά με τον Νόμο 2076/1992, η κυβέρνηση της ΝΔ έδωσε τη δυνατότητα να τοποθετούν οι διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων μέχρι και το 20% των αποθεματικών τους στο Χρηματιστήριο.

Υστερα ήρθε το ΠΑΣΟΚ και με τον Νόμο 2676/1999 αύξησε το ποσοστό στο 23%.

Επίσης, με μια σειρά άλλων νομοθετικών ρυθμίσεων διευρύνθηκε το «τζογάρισμα» των αποθεματικών και διευκολύνθηκε η ανάμειξη των τραπεζών στη διαχείριση των αποθεματικών. Υπολογίζεται ότι οι ζημιές των ασφαλιστικών ταμείων στο Χρηματιστήριο την περίοδο 1999-2002 ήταν πάνω από 3,5 δισ. ευρώ.

Και φυσικά ακολούθησε το σκάνδαλο με τα δομημένα ομόλογα και το κούρεμα με το PSI, το οποίο προκάλεσε απώλειες στο σύστημα ύψους 12,5 δισ. ευρώ.

Εκτός από τη λεηλασία των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων από το ίδιο το κράτος, η οικονομική κρίση ήρθε να επιδεινώσει τραγικά την κατάσταση στο Ασφαλιστικό. Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλαν:

* Το παρατεταμένο υψηλό επίπεδο της ανεργίας (25,2% ή 1.250.000 άτομα τον Ιούνιο του 2015, από 9,5% το 2009)

* το 48,5% πλήττει τους νέους και τις νέες (18-24 ετών). Η μακροχρόνια ανεργία είναι 73,1% (κάθε άνεργος είναι άνεργος περισσότερο από 2 1/2 έτη) και σε 350.000 οικογένειες δεν υπάρχει εργαζόμενο μέλος.

* Η ύφεση (-25% από το 2010 μέχρι το 2015).

* Η σταδιακή συρρίκνωση της κρατικής χρηματοδότησης (από 18,9 δισ. ευρώ το 2010 σε 8,6 δισ. ευρώ το 2015-2018).

* Η παράταση του φαινομένου της εισφοροδιαφυγής, η μείωση μισθών εργασίας και η αδήλωτη εργασία προκαλούν απώλειες ύψους 6 δισ. ευρώ ετησίως.

Βόμβα το Δημογραφικό

Νέα βόμβα στα θεμέλια του Ασφαλιστικού αποτελεί η γήρανση του πληθυσμού. Την τελευταία πενταετία οι νέοι συνταξιούχοι στη χώρα μας ανήλθαν σε 600.000 (αύξηση συνταξιοδοτικών δαπανών κατά 25%). Η γήρανση του πληθυσμού στην Ελλάδα συμβάλλει στη σταδιακή αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών και η συσχέτισή της με το υψηλό επίπεδο ανεργίας επιδεινώνει τη δυσαναλογία εργαζομένων – συνταξιούχων.