Εφησυχασμένοι από την ιδέα πως «ό,τι συνέβη στην Ιαπωνία δεν μπορεί να συμβεί εδώ», υπήρξε ένα διάστημα που οι αμερικανοί οικονομολόγοι έκαναν μάθημα στην Ιαπωνία για το πώς να αντιμετωπίσει τα οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο, όπως είχα αναφέρει το 2011, υποτίμησαν τις προκλήσεις που έχει η ανάκαμψη η οποία ακολουθεί το σκάσιμο μιας φούσκας. Σήμερα οι οικονομολόγοι αυτοί είναι πιο προσεκτικοί στο να ασκούν κριτική στο Τόκιο.

Η Ιαπωνία εξακολουθεί να διδάσκει σήμερα τον υπόλοιπο κόσμο. Το πιο πρόσφατο μάθημα ήταν αυτό του πρωθυπουργού Σίνζο Αμπε, ο οποίος αποφάσισε να αναβάλει την αύξηση φόρου κατανάλωσης που αρχικά θεωρούνταν απαραίτητη για τη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας. Πλέον γίνεται συζήτηση ακόμη και για μείωση της φορολογίας επιχειρήσεων, του χρόνου. Ολα αυτά ακολούθησαν την ανακοίνωση ότι η χώρα βυθίστηκε ξανά σε ύφεση. Το τελευταίο καμπανάκι προειδοποίησης ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Ευρώπη, η οποία χωρίς να το θέλει βλέπει ότι ακολουθεί την ίδια πορεία με αυτήν της Ιαπωνίας καθώς βρίσκεται αντιμέτωπη με χαμηλή ανάπτυξη και με κίνδυνο αποπληθωρισμού. Από την αρχή της θητείας του ο Αμπε είπε ότι θα ακολουθήσει πολιτική νομισματικής επέκτασης, δημοσιονομικής τόνωσης και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι πρόσφατα τάχθηκε υπέρ τέτοιων μέτρων για την Ευρώπη. Ακόμη και με την πλήρη στήριξη, πάντως, που απολαμβάνει, ο Αμπε δυσκολεύτηκε να προχωρήσει στον τρίτο πυλώνα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Εάν οι χώρες της Δύσης δεν μάθουν καλύτερα τα μαθήματα της Ιαπωνίας, ορισμένες από τις οικονομίες αυτές μπορεί να αντιμετωπίσουν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα. Εάν δεν προσέξουν, μπορεί να βρεθούν σε ακόμη χειρότερη θέση από τη σημερινή, επειδή δεν έχουν την κοινωνική συνοχή της Ιαπωνίας ούτε την αίσθηση συλλογικής δράσης των πολιτών της, αλλά ούτε και το μαξιλάρι πλούτου.

© Bloomberg News

Ο Μοχάμεντ ελ-Εριάν είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Allianz και πρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ανάπτυξης του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα. Εχει διατελέσει επικεφαλής της PIMCO.